και χρήμα δεν εκράτεις...

και χρήμα δεν εκράτεις...
και χρήμα δεν εκράτεις...

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2011

“Νέα” οικονομία ... πεταμένα λεφτά.


Η πάγια άποψή μου εδώ και πολύ καιρό, είναι πως πολύ λίγοι έχουν καταλάβει ποια είναι τα πραγματικά αίτια αυτής της παγκόσμιας κρίσης του χρέους.

Και φυσικά ακόμη λιγότεροι είναι αυτοί που έχουν καταλάβει το τι συμβαίνει ακριβώς αυτή τη στιγμή στην παγκόσμια οικονομία.

Και αυτό γιατί οι απανταχού Αμερικανοθρεμένοι εκπρόσωποι της “νέας” οικονομίας (σε εισαγωγικά γιατί μόνο νέα δεν είναι”, κάθε φορά που τα σημάδια μιας κρίσης γίνονται ορατά δια γυμνού οφθαλμού, “τρέχουν” διαλαλώντας αριστερά και δεξιά πώς το πρόβλημα είναι στην ρευστότητα και ότι έχουμε κρίση γιατί δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στην αγορά.

Κατόπιν αναλαμβάνουν οι κεντρικές τράπεζες και μειώνοντας και άλλο τα επιτόκια καθιστούν φθηνότερο το χρήμα, για να δανείζεται και να καταναλώνει κανείς ευκολότερα, ενώ ταυτόχρονα ρίχνουν και “καραβιές” νέου φρεσκοτυπωμένου χρήματος ηλεκτρονικού ή μη, για να υπάρχει έτσι αρκετό χρήμα για να “φάνε και οι κότες”.

Όσοι όμως γνωρίζουν πραγματικά την οικονομική αλήθεια, γνωρίζουν καλά πως η μειωμένη κατανάλωση είναι το σύμπτωμα και όχι η αιτία μιας κρίσης και ότι το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι τα νέα χρήματα κάθε φορά στην πραγματικότητα “τα τρώνε οι κότες”.

Αυτό γιατί όσοι κατέχουν την οικονομική κοινή λογική, γνωρίζουν καλά ότι τα πραγματικά αίτια ενός recession είναι η ύπαρξη πολλών και συσσωρευμένων ανισορροπιών στην πραγματική οικονομία, που προήλθαν κατ' ουσίαν λόγω των πολλών και λανθασμένων επιχειρηματικών επιλογών, οι οποίες τελικά έχουν καταστήσει αυτές τις επενδυτικές επενδύσεις ζημιογόνες.

Έτσι αυτό που πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα για το καλό της ίδιας της οικονομίας, είναι αυτές οι λάθος επιλογές να ρευστοποιηθούν για να απελευθερωθούν έτσι πολύτιμοι πόροι για την οικονομία και να χρησιμοποιηθούν αυτές σε άλλους τομείς πιο εποικοδομητικά.

Λεφτά λοιπόν στην πραγματικότητα υπάρχουν και μάλιστα πολλά, γιατί κάθε φορά που "ρίχνει" κανείς χρήμα από το πουθενά με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στην αγορά, τα λεφτά αυτά δεν χάνονται, απλά αλλάζουν χέρια.

Γιατί απλά τις πιο πιο πολλές φορές αυτά τα χρήματα δεν χρησιμοποιούνται εποικοδομητικά για να θωρακιστεί παραγωγικά μια οικονομία, αλλά καταναλώνονται για να καταλήξουν τελικά στους Κινέζους και σε όλους αυτούς που παράγουν πραγματικά.

Αυτό λοιπόν που δεν βλέπουν ή κάνουν πως δεν βλέπουν οι δυτικοί εκπρόσωποι της “νέας” οικονομίας, είναι πώς στο "βαρέλι" υπάρχει μεγάλη τρύπα και πως τα λεφτά αυτά καταλήγουν στην Κίνα, το Ηong Κong, το Μπαγκλαντές και τις μακρινές Ινδίες.

Εδώ που τα λέμε αφού δεν το βλέπουν αυτοί που πουλάνε την παραγωγή τους για μια χούφτα άχρηστες φωτοτυπίες, γιατί να τον βλέπουν και να έχουν πρόβλημα οι Δυτικοί;

Η πλάκα όμως είναι πως οι εκπρόσωποι της "νέας" οικονομίας μάλλον τα πιστεύουν αυτά που λένε και δεν τα λένε απλά και μόνο επειδή το κόλπο είναι καλά στημένο, για να έχουμε εμείς οι δυτικοί και του πουλιού το γάλα και να καλοπερνάμε εις βάρος των μανδαρίνων της Ασίας που δουλεύουν σαν “σκύλοι” για να μεγαλώνουν οι ήδη μεγάλες κοιλιές μας.

Έτσι κάθε φορά που το “βαρέλι αδειάζει" οι περισσότεροι “περισπούδαστοι” δυτικοί οικονομολόγοι της “συμφοράς”, φωνάζουν για την δήθεν μειωμένη ρευστότητα και ζητούν από τις κεντρικές τράπεζες να ρίξουν και άλλα χρήματα στο σύστημα.

Και φυσικά ποιοι είναι αυτοί που παίρνουν συνήθως πρώτοι το νέο χρήμα; Φυσικά τα δυτικά κράτη και οι διοικούντες πολιτικοί τους.

Δηλαδή οι πλέον ειδικοί στα “πεταμένα λεφτά” και τα χασμούσια που λένε και στο χωριό μου.

Και όλα αυτά φυσικά για να αυξηθεί το ΑΕΠ, ο “υπέρτατος” αυτός δείκτης της “νέας” οικονομίας.

Και όσο αυξάνεται το ΑΕΠ μιας οικονομίας και οι πολίτες ξοδεύουν όλο και περισσότερα χρήματα, όλα είναι κατ' αυτούς ρόδινα, όλα είναι ανθηρά.

Σύμφωνα λοιπόν με του εκπρόσωπους της “νέας” αυτής οικονομίας, αν για παράδειγμα βγούμε όλοι μαζί και φάμε τα λεφτά μας σε διακοποδάνεια και στα μπουζούκια, τότε η οικονομία μας θα πάει καλά και θα έχει και στέρεες βάσεις.

Και τότε φυσικά είναι που οι επιχειρηματίες με τα νυχτερινά κέντρα θα χτίσουν νέα κέντρα διασκέδασης σκέτα “παλάτια” για να καλύψουν την νέα αυτή αυξανόμενη ζήτηση και τον άφθονο αυτό πλούτο, αυξάνοντας περαιτέρω το ΑΕΠ, χωρίς φυσικά να εξετάζουν αν αυτός ο πλούτος έγινε με πραγματική παραγωγή από εργοστασιάρχες και παραγωγούς ή με “αέρα κοπανιστό” και τα δανεικά του κράτους.

Κατόπιν προσθέτουν στο ΑΕΠ και τα λεφτά από την αποκατάσταση των φυσικών καταστροφών (όπως πχ έκαναν και με τον τυφώνα Katrina) και όλα “μέλι γάλα”.

Αυτό όμως που συμβαίνει στην πράξη είναι τα λεφτά πετιούνται από το “παράθυρο”, με τις τράπεζες να δανείζουν όλα αυτά τα χρόνια την κάθε “Μιχαλού”, από επιχειρηματίες της πλάκας με ιδέες της πλάκας, έως χρεοκοπημένες χώρες που στην ουσία σε αυτές δεν υπάρχει καν κράτος πια.

Και όλα αυτά γιατί το χρήμα για μεγάλα διαστήματα είναι φθηνό και άφθονο, μια που τώρα όπως έχει πεί και αρχιερέας των εκτυπωτικών ηλεκτρονικών ή μη εκτυπωτών Ben Bernake, στις μέρες μας έχουμε εφεύρει μια νέα τεχνολογία που ονομάζεται: “Μπάτε σκύλοι αλέστε και αλεστικά μην δώσετε..”.

"Printing Press" είχε πει αλλά κατ' εμέ το ίδιο είναι.

Όμως κάθε φορά που τυπώνεται νέο χρήμα και μειώνονται και άλλο τα επιτόκια, αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι στις παλιές λανθασμένες επιλογές και επενδύσεις να προστίθενται νέες και μεγαλύτερες και έτσι οι οικονομικές ανισορροπίες να μεγαλώνουν, με αποτέλεσμα κάθε νέα κρίση να είναι μεγαλύτερη από την προηγούμενη.

Έτσι εκτιμώ πως αυτό που θα συμβεί στο τέλος είναι να “απορυθμιστεί” η οικονομία σε τέτοιο βαθμό, ώστε σε λίγο θα αρχίσουν να “σκάνε” μία μια και οι εταιρίες με πραγματική παραγωγή υλικών και προϊόντων και έτσι να μειωθεί η παροχή αυτών των υλικών, με τελικό αποτέλεσμα να ανέβουν οι τιμές τους ή ακόμη και να εμφανιστούν σημαντικές ελλείψεις, ακόμη και σε είδη και προϊόντα πρώτης ανάγκης.

Δυστυχώς λοιπόν για όλους αυτούς τους οικονομολόγους της “νέας” οικονομίας, η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν μπορεί να προσομοιωθεί με αριθμούς, μαθηματικούς τύπους και στατιστικές αναλύσεις και το ΑΕΠ μπορεί μεν να μετράει τις συναλλαγές των πολιτών, αλλά όχι και τις πραγματικές ανισορροπίες του συστήματος και κυρίως αν τα λεφτά καταλήγουν σε παραγωγικές επενδύσεις ή πάνε “υπέρ πίστεως και πατρίδος”.

Έτσι αυτό που επιτυγχάνουμε κατ' ουσίαν στο τέλος, είναι να φτιάχνουμε μια “νέα” οικονομία, πού όπως λένε ξανά στο χωριό μου:

”Από την μια είναι παρθένα ... αλλά από την άλλη μπαίνουν τρένα.”

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2011

Οι αγορές συχνά “κοροϊδεύουν”...


Στις αγορές αν δεν διαθέτει κανείς την δική του άποψη για το θα συμβεί στο άμεσο μέλλον αλλά κυρίως στο τι πραγματικά συμβαίνει τώρα, είναι “καταδικασμένος” στα σίγουρα να γίνει στο τέλος το “λίπασμα” του συστήματος.

Αλλά και την δική του άποψη να διαθέτει κανείς για το πού θα πάνε τα πράγματα από εδώ και πέρα τόσο από οικονομικής όσο και επενδυτικής άποψης, πάλι κινδυνεύει να πιαστεί “κορόιδο” στο τέλος και να μείνει με τον “μουντζούρη” στο χέρι, διότι απλά αυτή η άποψη μπορεί κάλλιστα να είναι λανθασμένη.

Γιατί όπως πολύ σωστά έχει πει πιο παλιά ο Αντρέ Κοστολάνι, οι αγορές μοιάζουν με ένα θεοσκότεινο δωμάτιο. Όσοι μπαίνουν μέσα για πρώτη φορά δεν ξέρουν την “τύφλα” τους, ενώ οι παλαιότεροι απλά με τα χρόνια κάτι έχουν μάθει, “ψηλαφίζοντας” διαρκώς στα τυφλά από εδώ και από εκεί.

Γι' αυτό και οι αγορές και ιδίως το χρηματιστήριο, αποτελούν για εμένα ένα μέρος στο οποίο οι γνώστες, οι μυημένοι και οι έξυπνοι, παίρνουν τα λεφτά από τους αδαείς, τους άσχετους και τους ανόητους.

Και όλα αυτά φυσικά έως ότου μια ημέρα, αυτοί οι παλιοί οι έξυπνοι και οι μυημένοι χρεοκοπήσουν επειδή πίστεψαν ότι είναι πιο έξυπνοι και πιο γνώστες και από την ίδια την αγορά.

Βασική προϋπόθεση λοιπόν για να μην την “πατήσει” κανείς σαν αρχάριος είτε αυτός είναι παλιά "καραβάνα" είτε όχι, είναι να είναι σε θέση για να ξεχωρίσει πότε μια αγορά “κοροϊδεύει” και πότε δεν “αστειεύεται”.

Και για να είναι κανείς ικανός για κάτι τέτοιο, θα πρέπει κατά την γνώμη μου να διαθέτει και την ανάλογη εμπειρία αλλά και τις κατάλληλες ιστορικές και  οικονομικές γνώσεις, αλλά επιπλέον και γνώσεις θεμελιώδους και τεχνικής ανάλυσης.

Ιστορίας και εμπειρίας για να μπορεί να ξεχωρίσει το αν βρισκόμαστε σε κύκλο μετοχών ή σε κύκλο πρώτων υλών και προϊόντων, αλλά κυρίως σε ποιο σημείο περίπου του κύκλου αυτού βρισκόμαστε, για να είναι σε θέση να γνωρίζει εκ των προτέρων το τι περίπου πρέπει να αναμένουμε για το άμεσο και όχι μόνον μέλλον.

Θεμελιώδους οικονομικής ανάλυσης για να μπορεί να διακρίνει προς τα που πάνε τα πράγματα τόσο από οικονομικής άποψης σε τοπικό και διεθνή επίπεδο, όσο και τα θεμελιώδη και τις προοπτικές του συγκεκριμένου προϊόντος, υλικού ή μετοχής στο οποίο έχει σκοπό να επενδύσει.

Και φυσικά τεχνικής ανάλυσης για να μπορεί να διαπιστώνει κάθε φορά αν όλα αυτά τα οποία πιστεύει επαληθεύονται και από την ίδια την αγορά, αλλά και να είναι σε θέση να πραγματοποιήσει μια σωστή είσοδο στην αγορά και κυρίως για να μπορεί κάθε φορά να αναγνωρίζει έγκαιρα τα σήματα για το πότε πρέπει να πουλήσει αυτό που αγόρασε.

Η όλη κατάσταση μοιάζει με την διαδικασία εξέτασης ενός ασθενούς από έναν γιατρό, ο οποίος πρέπει να γνωμοδοτήσει για την κατάσταση της υγείας ενός ανθρώπου και από τι πιθανόν αυτός να πάσχει, εξετάζοντας αρχικά το ιστορικό του για παλαιές ασθένειες και τυχόν κληρονομικά (εξέταση οικονομικών κύκλων), προχωρώντας μετά στην εξέταση των γενικών εξετάσεων αίματος και ούρων του ασθενούς (θεμελιώδης ανάλυση) για να εξετάσει κατόπιν και την ακτινογραφία του υποψήφιου ασθενούς (τεχνική ανάλυση).

Τέλος αυτό που πρέπει να εξετάσει πριν βγάλει την τελική του απόφαση, είναι η γενική εικόνα του ίδιου του ασθενούς και το πώς αυτός δείχνει εξωτερικά, προχωρώντας πιθανών και στις κατάλληλες δειγματοληπτικές ψηλαφίσεις (εξέταση της κορδέλας της αγοράς).

Όποιος κατά την γνώμη μου μπορεί και αποκρυπτογραφεί σωστά όλα τα παραπάνω, μπορεί και να κερδίζει ακόμη και με την τεχνική του μουαγιέν, εκεί δηλαδή που οι περισσότεροι χάνουν και τα “μαλλιά της κεφαλής τους”.

Όμως πολλές φορές η αγορά μπορεί εύκολα να “κοροϊδέψει” και τον καλύτερο “γιατρό”, πιθανόν με ένα από τα γνωστά της bear market rally ή ακόμη και με μια παρατεταμένη διόρθωση σε μια bull αγορά, η οποία όμως μπορεί να διαρκέσει μήνες ή ακόμη και χρόνια.

Και όταν ο κατά τα άλλα έμπειρος γιατρός “σκίσει” τα πτυχία του και αλλάξει επάγγελμα, τότε αυτή να αλλάξει κατεύθυνση για να τον επιβεβαιώσει, αλλά όλα αυτά δυστυχώς “μετά θάνατον”.

Και για να μην κινδυνεύσω να κατηγορηθώ ως ένας από τους θεωρητικούς των αγορών, θα προσπαθήσω να συνδέσω όλα τα παραπάνω με την σημερινή πραγματικότητα.

Αυτό λοιπόν που μου κάνει εντύπωση στις μέρες μας, είναι πώς οι περισσότερες αγορές ανεβαίνουν ή πέφτουν ταυτόχρονα όλες μαζί, είτε πρόκειται για μετοχές, είτε για πετρέλαιο, χρυσό, ασήμι ή και καλαμπόκι.

Με δεδομένο ότι σύμφωνα με την άποψή μου βρισκόμαστε στα μέσα ενός επενδυτικού κύκλου φιλικά προσκείμενου στα υλικά και όχι στην αρχή ή στο τέλος του, αυτό δεν είναι δικαιολογημένο σύμφωνα με αυτή την επενδυτική άποψη.

Όμως κατά την γνώμη μου αυτό συμβαίνει γιατί κάθε φορά που πληθαίνουν απειλητικά τα σύννεφα για την δημιουργία μιας ύφεσης, οι αγορές όπως είναι φυσικό αντιδρούν με γενική πτώση σε όλα.

Όμως όλα αυτά τα τελευταία χρόνια όταν συμβαίνει κάτι ανάλογο, οι κεντρικές τράπεζες παρεμβαίνουν και τυπώνουν ή δηλώνουν ότι θα τυπώσουν ωκεανούς χαρτονομισμάτων.

Έτσι το αποτέλεσμα είναι τελικά να δημιουργούν πληθωρισμό ή προσδοκίες για πληθωρισμό στις αγορές, με αποτέλεσμα μετά όλα να ανεβαίνουν μαζί και ταυτόχρονα.

Αυτό όμως κατά την γνώμη μου σύντομα πρόκειται να λάβει τέλος και τότε θα δούμε ποιες αγορές είναι αυτές που “κοροϊδεύουν” και που βρίσκεται ο πραγματικός ταύρος και που ο τραβεστί.

Αν λοιπόν με όλο αυτό το τύπωμα του χρήματος επιτευχθεί επιτέλους η οικονομική ανάπτυξη όπως υποστηρίζουν οι κεντρικοί τραπεζίτες καθώς και οι Αμερικανοθρεμένοι εκπρόσωποι της νέας οικονομίας τους, τότε όπου νάνε οι τιμές των μετοχών θα αρχίσουν να ανεβαίνουν και αυτές των υλικών και των εμπορευμάτων θα πάρουν την κατηφόρα.

Αν όμως έχουμε μπροστά μας όπως υποστηρίζω εγώ και αρκετοί άλλοι, ένα τεράστιο bust και μια αναλόγων διαστάσεων ύφεση καθώς και γεωπολιτικές και πολιτικοκοινωνικές ανακατωσούρες, τότε πολύ σύντομα τις μετοχές θα τις πάρει ο “διάολος” πληθωριστικός ή μη, ενώ τα υλικά τα προϊόντα και ιδίως ο χρυσός μετά ίσως από μια προσωρινή πτώση, θα συνεχίσουν να αρμενίζουν “βόρεια” και να γίνονται όλο και πιο ανάρπαστα.

Και αυτό νομίζω ότι το υποστηρίζουν όχι μόνο εγώ και μερικοί άλλοι, αλλά και  τα θεμελιώδη η τεχνική ανάλυση αλλά ακόμη και τα χαρακτηριστικά της ανόδου και της πτώσης των δύο αυτών αγορών που σύμφωνα με την δική μου "διάγνωση" διαφέρουν.

Διότι μπορεί και τα δύο είδη των αγορών να πέφτουν και να ανεβαίνουν ταυτόχρονα, αλλά εγώ έχω την εντύπωση ότι τελευταία οι τιμές των εμπορευμάτων πέφτουν πιο απότομα και ανεβαίνουν πιο σταδιακά, ενώ αυτές των μετοχών πέφτουν πιο σταδιακά και ανεβαίνουν πιο απότομα.

Και οι παλιές καραβάνες στις αγορές και τα χρηματιστήρια, γνωρίζουν καλά πως οι διορθώσεις σε ένα πραγματικό Bull Market είναι συνήθως ξαφνικές και απότομες για να φοβίζουν και να πετάνε έξω τα “αδύναμα” χέρια, ενώ οι πτώσεις σε ένα bear market είναι πιο ομαλές και καθησυχαστικές με εξάρσεις στους τοπικούς πυθμένες, ενώ από την άλλη πλευρά οι άνοδοι είναι απότομες , ξαφνικές αλλά και σύντομες και με μικρούς όγκους.

Γιατί όπως ίσως είναι ήδη γνωστό, αν πετάξει κανείς έναν βάτραχο μέσα σε καυτό νερό, τότε το πιο πιθανό είναι αυτός να πηδήξει έξω απότομα.

Αν όμως τον βάλει σε χλιαρό νερό και αυξάνει σταδιακά την θερμοκρασία, μπορεί ακόμη και να τον βράσει, χωρίς αυτός να καταλάβει το παραμικρό...

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

ΥΓ Σαν οικοδεσπότης του Blog αυτού, θα ήθελα να ευχηθώ  σε όλους τους επισκέπτες μου Καλά Χριστούγεννα.

Γιατί θεωρώ πως ανεξάρτητα με το τι θα συμβεί στο μέλλον, μπορούμε ακόμη να διασκεδάσουμε όλοι μας και να χαρούμε την καλύτερη κατά την γνώμη γιορτή του χρόνου...

Γιατί όπως είναι γνωστό και η φτώχεια θέλει καλοπέραση....

Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2011

Οι “φωτοτυπίες” του George Washington...



Ένα από τα χειρότερα λάθη που μπορεί κατά την γνώμη μου να κάνει κανείς τόσο στην οικονομία όσο και στην ίδια την ζωή, είναι το να προσπαθεί να προβλέψει τα μελλούμενα μέσω γραμμικών προεκτάσεων του παρελθόντος στο μέλλον.

Αυτό διότι είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι τα περισσότερα πράγματα γύρω μας τόσο στην οικονομία όσο και στην πραγματική ζωή, κινούνται σε μικρούς και μεγάλους κύκλους.

Τουτέστιν αυτό που έβλεπες έως τώρα είναι αυτό που μάλλον θα ισχύει και αύριο, μέχρι φυσικά να έρθει κάποια στιγμή η ώρα για να αλλάξει.

Κατά συνέπεια λοιπόν, θεωρώ πως ένα από τα πάρα πολλά λάθη στα οποία έχουν “περιπέσει” στις μέρες μας οι περισσότεροι οικονομολόγοι ή μη, Αμερικανοθρεμένοι ή μη, είναι ότι θεωρούν πως επειδή τα τελευταία σχεδόν εκατό χρόνια οι ΗΠΑ ήταν οι παγκόσμιοι οικονομικοί ηγέτες, είναι πολύ φυσικό να παραμείνουν για άλλα εκατό χρόνια ή ακόμη και το να μην χάσουν ποτέ αυτήν την άτυπη πρωτιά.

Για μένα όμως το ζητούμενο δεν είναι το εάν μια μέρα οι Αμερικάνοι θα πάψουν να είναι οι παγκόσμιοι οικονομικοί ηγέτες, αλλά το εάν αυτό θα γίνει σύντομα ή ας πούμε μετά από άλλα πενήντα ή εκατό χρόνια. Γιατί το ότι αυτό θα συμβεί μια μέρα των ημερών, το θεωρώ ως κάτι το απολύτως φυσιολογικό και βέβαιο.

Η γνώμη μου λοιπόν είναι πως η αντίστροφη μέτρηση για αυτήν την αλλαγή έχει ήδη ξεκινήσει και πως μετά την λήξη αυτού του παγκοσμίου πολέμου, οι Αμερικάνοι θα έχουν χάσει την παγκόσμια οικονομική πρωτοκαθεδρία.

Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι αυτό θα γίνει τώρα και όχι πολύ αργότερα, είναι η κατάσταση της ίδιας της Αμερικανικής οικονομίας.

Μιας οικονομίας με ένα τεράστιο χρέος, και με ένα τεράστιο έλλειμμα στο εμπορικό της ισοζύγιο.

Μιας οικονομίας που έχει πάψει προ πολλού να βασίζεται στην παραγωγή και που έχει φτάσει στο σημείο να εφαρμόζει έναν ιδιότυπο σοσιαλιστικό καπιταλισμό, με συνεχείς κρατικές παρεμβάσεις τόσο στο σύνολο της αγοράς, όσο και στο ίδιο το νόμισμα.

Ότι δηλαδή έκαναν και οι κομουνιστές παλαιότερα και δεν γλύτωσαν τελικά την κατάρρευση.

Κατά την γνώμη μου ο κύριος λόγος που οι ΗΠΑ δεν έχουν χρεοκοπήσει ακόμη σε αυτήν την παγκόσμια χρήση χρέους, δεν είναι αυτό που οι περισσότεροι υποστηρίζουν, ότι δηλαδή η FED μπορεί να τυπώσει όσα δολάρια θέλει και ως εκ τούτου να αγοράσει όσο Αμερικάνικο χρέος θέλει.

Άλλωστε αν κοιτάξει κανείς όλη την παγκόσμια οικονομική ιστορία, η πρώτη χώρα που χρεοκόπησε χωρίς να έχει δικό της νόμισμα ήταν η Ελλάδα. Όλες οι άλλες χώρες χρεοκόπησαν τυπώνοντας “καραβιές” από το δικό τους νόμισμα.

Ο λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ δεν έχουν χρεοκοπήσει ακόμη, είναι κατά την γνώμη μου επειδή το νόμισμά της αποτελεί το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και ως εκ τούτου είναι η μοναδική χώρα που διαθέτει το προνόμιο να δανείζεται και να πραγματοποιεί τις εμπορικές της συναλλαγές στο νόμισμά της.

Όσο λοιπόν οι Κινέζοι και οι άλλοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, μπορούν και αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες ανά τον κόσμο με αυτές τις φωτοτυπίες με την φωτογραφία του George Washington που τους “πασάρουν” οι Αμερικανοί, το ιδιότυπο αυτό “γαϊτανάκι” της απάτης” θα συνεχίζεται ως έχει.

Αν όμως κάποια στιγμή το “γαϊτανάκι” αυτό αρχίσει και ξετυλίγεται ανάποδα, όπως ακριβώς ξετυλίγεται ένα υπερπληθωριστικό “σπιράλ”, τότε πιστεύω ότι οι φωτοτυπίες αυτές στο τέλος θα καταλήξουν να μην έχουν ούτε καν την αξία του μελανιού και του χαρτιού τους.

Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι αυτό μάλλον θα γίνει σύντομα και όχι μετά από πολλά χρόνια, είναι αφενός μεν το ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται μπροστά σε έναν τεράστιο bust, αλλά και αφετέρου το ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται ήδη στις αρχές ενός παγκοσμίου πολέμου.

Ενός bust για το οποίο θεωρώ πως οι κύριοι και βασικοί υπεύθυνοι είναι οι ίδιες οι ΗΠΑ, που με την “πρεμούρα” τους να εξαφανίσουν τις οικονομικές υφέσεις έχουν “πλημμυρίσει” τον κόσμο με δολάρια, δημιουργώντας έτσι τεράστια τεχνητά booms τα οποία όμως η οικονομική ιστορία έχει αποδείξει ότι σχεδόν πάντα καταλήγουν και σε τεράστια busts.

Επειδή λοιπόν τις περισσότερες φορές η ίδια η οικονομία είναι αυτή που εκδικείται στο τέλος, πιστεύω ότι είναι κοντά η ώρα που οι ΗΠΑ θα κληθούν για να πληρώσουν τον “λογαριασμό” για όλα αυτά που έκαναν τις τελευταίες δεκαετίες.

Και θα τον “πληρώσουν” πολύ ακριβά, χάνοντας ουσιαστικά το μεγαλύτερο προνόμιο το οποίο διαθέτουν και το οποίο στην ουσία τους κρατά ακόμη στον παγκόσμιο οικονομικό “θρόνο” τους. Το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.

Και θα το χάσουν όπως το έχασε και στις αρχές του περασμένου αιώνα η άλλοτε κραταιά Μεγάλη Βρετανία, η οποία παρά το δάνειο που έλαβε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο από τις ΗΠΑ για να μην χρεοκοπήσει, στο τέλος χρεοκόπησε στις αρχές της δεκαετίας του 70.

Και επειδή πιστεύω ότι οι Αμερικάνοι δεν είναι διατεθειμένοι ούτε να υπερ-φορολογήσουν τους πολίτες τους ούτε και να πουλήσουν την Αλάσκα για ξεπληρώσουν ποτέ αυτά που έχουν δανειστεί έως τώρα, αυτό που μάλλον θα συμβεί στο τέλος θα είναι να χρεοκοπήσουν και αυτοί αλλά δια του πληθωρισμού, σβήνοντας δηλαδή το χρέος τους με φρεσκοτυπωμένα πληθωριστικά χαρτονομίσματα και ψάχνοντας ξένο νόμισμα για να αγοράσουν προϊόντα από αυτά που δεν παράγουν πλέον.

Όμως αυτοί που θεωρώ ότι κρατάνε στην πραγματικότητα την “άκρη του νήματος” και ως εκ τούτου μπορούν να ξετυλίξουν ανάποδα αυτό το “γαϊτανάκι” είναι οι ίδιοι οι Κινέζοι, που είτε με αφορμή αυτό το τεράστιο Bust στο οποίο και αυτοί αναπόφευκτα θα πέσουν θύματα, μπορεί να χρειαστούν το μεγαλύτερο μέρος από την πακτωλό των δολαρίων που έχουν “παρκάρει” στην FED, είτε πολύ πιθανόν κατά την διάρκεια αυτού του “ιδιόμορφου” πολέμου και στα πλαίσια μιας αντιπαλότητας με την Αμερικανική κυβέρνηση να αρχίσουν να ξεφορτώνονται επιθετικά τα αμερικανικά assets που διαθέτουν, στέλνοντας τα δολάρια back to home.

Μόνο που σε μια τέτοια περίπτωση οι Αμερικάνοι πολίτες μάλλον δεν θα πουν το γνωστό: Καλώς ήρθε το δολάριο”, αλλά το πιο πιθανό είναι να πουν “τον Δεσπότη Παναγιώτη”, από την μεγάλη αύξηση των τιμών των προϊόντων και των υλικών και την αναπόφευκτη πτώση του βιοτικού τους επιπέδου που αυτή θα επιφέρει.

Έτσι λοιπόν τώρα από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού “τρέμουν” λέει μήπως και διαλυθεί η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και η ύφεση που θα δημιουργηθεί επηρεάσει αρνητικά την Αμερικάνικη οικονομία.

Αυτό που έχω να τους πω εγώ όμως, είναι αυτό που λένε και στο χωριό μου:

Όταν είναι κανείς ξεβράκωτος,

Οτιδήποτε μπορεί να του μπει μέσα ........”

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

Η φούσκα και η φτώχεια είναι μπροστά μας ...


Εδώ και καιρό έχω καταστήσει σαφές ότι θεωρώ πώς βρισκόμαστε σχεδόν στα μισά ενός ανοδικού κύκλου για τα commodities, ο οποίος έχει ξεκινήσει από το 1999-2000.

Αυτό νομίζω ότι είναι σαφές πλέον όχι μόνο από τις τιμές του πετρελαίου του χρυσού και του ασημιού, αλλά και από την ίδια την ειδησιογραφία των ημερών μας, στην οποία εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι δεσπόζουν κυρίως άρθρα τα οποία ασχολούνται με το που υπάρχει ή δεν υπάρχει πετρέλαιο και πόσο, ποιος είναι τελικά αυτός που δεν επιτρέπει να εξορυχτούν τα δισεκατομμύρια βαρέλια του φυσικού αερίου του οικοπέδου 666 και “δεν συμμαζεύεται”.

Αυτό είναι κατά την γνώμη μου φυσικό. Αν ο ανοδικός κύκλος ήταν στην πλευρά των μετοχών τότε θα συζητούσαμε για εταιρίες, για αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που δεν θα είχαν σαν στόχο την επιβίωση αλλά την επέκταση των εταιρειών, για το ποιος θα εξαγοράσει ποιόν, για κανονικά Split και όχι για reverse, καθώς και για τις νέες εισαγωγές εταιρειών στο Ελληνικό χρηματιστήριο.

Με δεδομένο λοιπόν ότι οι ανάλογοι αυτοί κύκλοι σύμφωνα και με τα ιστορικά δεδομένα διαρκούν από 15 έως 20 χρόνια περίπου και συνοδεύονται όχι με ανάπτυξη και ευημερία αλλά με πολέμους αναταραχές και φτώχεια, θεωρώ ότι έχουμε ακόμη να δούμε πολλά και σημαντικά γεγονότα, δηλαδή από αυτά που βλέποντάς τα κανείς νιώθει πως “πέφτει από τα σύννεφα”.

Και αυτό γιατί οι περισσότεροι από αυτούς τους κύκλους των πρώτων υλών και των υλικών, συνοδεύονται συνήθως από πολέμους, πληθωρισμούς και σημαντικές κρίσεις, οι οποίες σχεδόν πάντα καταλήγουν στη φτώχεια την δυστυχία και στην ανθρώπινη εξαθλίωση.

Τουτέστιν λοιπόν αυτό που πρέπει να αναμένουμε για το μέλλον είναι ότι στο τέλος αυτού του κύκλου δεν θα δούμε μόνο τιμές για τον κίτρινο χρυσό, τον μαύρο χρυσό την λευκή και την μαύρη ζάχαρη, το σιτάρι και το καλαμπόκι, που θα “τρίβουμε τα μάτια μας”, αλλά πολύ πιθανόν να δούμε και σε πολλές χώρες να επικρατούν ακόμη και συνθήκες “πολέμου”, με ελλείψεις βασικών αγαθών και πρώτων υλών, από αυτές που τις περισσότερες φορές οδηγούν και σε σοβαρές κοινωνικές αναταραχές και συγκρούσεις.

Κατά την άποψή μου τα μεγάλα αυτά γεγονότα τα οποία ήδη έχουν αρχίσει και διακρίνονται ακόμη και “δια γυμνού οφθαλμού” είναι:

Η κλιμάκωση του 3ου Παγκοσμίου πολέμου.

Οι κοινωνικές αναταραχές και συγκρούσεις είναι πολύ πιθανόν να ενταθούν στις χώρες που ήδη έχουν μπει στον πόλεμο, όπως η Ελλάδα η Ισπανία ή η Ιταλία ενώ προβλέπω ότι παρόμοια φαινόμενα θα εμφανιστούν και σε άλλες χώρες (όπως η Ρωσία, οι ΗΠΑ κτλ), ενώ δεν δεν αποκλείεται και η κλιμάκωση των συγκρούσεων μέσω συμβατικών και όχι μόνο πολέμων μεταξύ κρατών, όπως ήδη έχει διαφανεί με την περίπτωση του Ιράν.

Ο παγκόσμιος αυτός πόλεμος είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα οδηγήσει τελικά σε προστατευτισμούς και ταρίφες προϊόντων και αγαθών μεταξύ των κρατών, δίνοντας ένα τέλος στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία όπως την γνωρίζουμε μέχρι τώρα.

Μέχρι προχτές διάβαζα ένα βιβλίο του Keynes, ο οποίος αναφερόμενος στις αρχές του προηγούμενου αιώνα εκθείαζε τις αρετές του παγκοσμιοποιημένου εμπορίου καθώς και της νέας τεχνολογίας, μια που τότε με την χρήση του τηλεφώνου μπορούσε κανείς να παραγγείλει και να παραλάβει στο σπίτι του εύκολα και γρήγορα τσάι από τις Ινδίες, αλλά και να δανείζει ή και να δανειστεί τον μπάτλερ από τον γείτονά του.

Αυτό που μάλλον αγνοούσε ο Keynes όταν τα έγραφε αυτά, ήταν ότι σε λίγο καιρό όλα αυτά θα κατέρρεαν με το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και ότι σε μερικά χρόνια από τότε οι ΗΠΑ θα έπαιρναν από τους Άγγλους όχι μόνο τους μπάτλερ τους, αλλά και την παγκόσμια οικονομική πρωτοκαθεδρία και ότι από το παγκοσμιοποιημένο και ελεύθερο εμπόριο η παγκόσμια οικονομία θα περνούσε στον προστατευτισμό και τις ταρίφες και ότι από τα ινδικά τσάγια και την ευημερία οι περισσότεροι πολίτες θα πήγαιναν όχι μόνο “για τσάι” αλλά και για βρούβες.

Δυστυχώς λοιπόν, αυτό που φαίνεται πως αγνοούν οι περισσότεροι στις μέρες μας, είναι πως η ιστορία αρέσκεται συχνά στο να ομοιοκαταληκτεί.

Έτσι αν τότε ήταν ο 1ος παγκόσμιος πόλεμος, τώρα είναι ο 3ος.

Αν τότε ήταν το τηλέφωνο, τώρα είναι το Internet.

Αν τότε ήταν η Αγγλία, τώρα είναι η Αμερική.

Το τέλος του Ευρώ.

Τώρα ακόμη και κάποιοι εκ των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης έχουν αρχίσει και συνειδητοποιούν πως το Ευρώ ήταν από την αρχή καταδικασμένο και κατά συνέπεια σύντομα θα πάψει να υπάρχει στην σημερινή του μορφή είτε απότομα, είτε διαμέσου ενός υπερπληθωριστικού σπιράλ.

Ανεξάρτητα όμως του του θα γίνει με το Ευρώ, η Ελλάδα είναι σχεδόν βέβαιο για μένα πια ότι θα καταλήξει στην νέα δραχμή.

Αυτό φυσικά θα συνδυαστεί δυστυχώς με συνθήκες πολέμου για εμάς τους Έλληνες, δηλαδή με ελλείψεις προϊόντων και μηδενισμό του βιοτικού επιπέδου των περισσότερων πολιτών, οι οποίοι θα πρέπει πια να αρχίσουν να παράγουν πραγματικά αν δεν θέλουν να μην πεθάνουν στην κυριολεξία από την πείνα.

Το τέλος των Fiat χαρτονομισμάτων.

Το τέλος του Ευρώ το βλέπουν σχεδόν όλοι.

Αυτό που δεν βλέπουν όμως κατά την γνώμη μου είναι το τέλος και του Αμερικάνικου δολαρίου,  του πιο αντιπροσωπευτικού από τα Fiat χαρτονομίσματα, το οποίο πιστεύω ότι σύντομα  θα πάψει πια να είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, όπως ακριβώς έγινε με την Αγγλική Λίρα κατά την διάρκεια του 1ου παγκοσμίου πολέμου.

Και αυτό το θεωρώ σχεδόν βέβαιο, όχι μόνο γιατί οι κύκλοι των εμπορευμάτων τελειώνουν σχεδόν πάντα με υπερπληθωρισμό, αλλά και επειδή όλα τα Fiat χαρτονομίσματα της παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας είτε "καλύφθηκαν" λίγο πριν καταρρεύσουν, είτε “έσβησαν” τελικά μέσα σε ένα έντονο υπερπληθωριστικό σπιράλ.

Η εποχή των μεγάλων αρκούδων για τα ξένα χρηματιστήρια.

Η άποψή μου είναι πως τα ξένα χρηματιστήρια βρίσκονται ήδη στην αρχή ενός σοβαρού Bear Market, λόγω του ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ήδη στα πρόθυρα ενός τεράστιου οικονομικού Bust.

Στην καλύτερη των περιπτώσεων θεωρώ ότι τα ξένα χρηματιστήρια και ειδικά αυτών των δυτικών χωρών θα έχουν μια πορεία ανάλογη με αυτή της δεκαετίας του 70. Θα παραμείνουν δηλαδή για αρκετά χρόνια σε παρόμοια περίπου επίπεδα, υποαποδίδοντας έτσι εξαιτίας του υπερπληθωρισμού.

Όσο για το Ελληνικό χρηματιστήριο, έχω την αίσθηση ότι αυτό περιμένει την άφιξη της νέας δραχμής για να υπεραποδώσει.

Το κακό όμως σε αυτή την περίπτωση είναι πως δυστυχώς τότε αυτό θα μοιράζει κάτι “funny money” και όχι money για να φάει κάτι κανείς.

Το δυστύχημα λοιπόν με αυτούς τους κύκλους των commodities, είναι πως δεν μοιάζουν με αυτούς των μετοχών οι οποίοι τελειώνουν μες την “τρελή χαρά” και μέσα στην ψευδαίσθηση ότι έχουμε γίνει όλοι πλούσιοι, αλλά τελειώνουν μέσα στον πόνο, την πείνα, την δυστυχία και στην πραγματική φτώχεια.

Με άλλα λόγια λοιπόν στο τέλος αυτού του κύκλου μάλλον θα πούμε το "ψωμί ψωμάκι" και στο τέλος προβλέπω ότι θα δούμε και τα ραδίκια στην κυριολεξία και από την καλή και από την ανάποδη, μια που θα πρέπει να μάθουμε επιτέλους να τα ξεχωρίζουμε για να μπορέσουμε να τα μαζεύουμε, αν θέλουμε στο τέλος να μην πεθάνουμε από την πείνα.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2011

Κι όμως η ρευστότητα είναι το πρόβλημα ....


Αν εξετάσει κανείς την παγκόσμια οικονομική ιστορία των τελευταίων τριακοσίων και πλέον χρόνων, διαπιστώνει εύκολα ότι αυτή είναι γεμάτη από περιόδους οικονομικής ανάπτυξης (booms), οι οποίες όμως πάντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καταλήγουν σε οικονομικές υφέσεις (busts).

Αυτό όμως που είναι ορατό και "δια γυμνού οφθαλμού" είναι πως μετά από το κάθε Boom, ακολουθεί πάντα και ένα Bust και ότι όσο πιο μεγάλο είναι το Boom, τόσο πιο μεγάλο είναι και το Bust.

Όλα αυτά όμως μέχρι την έλευση του 21ου αιώνα.

Διότι στις μέρες μας, αρκετοί εκπρόσωποι της νέας οικονομίας νομίζουν ότι ανακάλυψαν επιτέλους την θεραπεία δια την “πάσαν νόσον και την πάσαν μαλακίαν” και τον τρόπο για να μην ξανασυναντήσει ποτέ πια η ανθρωπότητα μια οικονομική ύφεση ή με άλλα λόγια ένα Bust.

Και φυσικά η μαγική αυτή συνταγή δεν είναι άλλη από την αύξηση της ρευστότητας δια της μείωσης των επιτοκίων και της εκτύπωσης νέου χρήματος (ηλεκτρονικού και μη).

Έτσι τώρα πια, ότι “νόσον” και ότι “μαλακίαν” να έχει κάνει κάνει ο κάθε “too big to fail” μεγάλος αποτυχημένος, (είτε αυτός είναι τράπεζα, είτε είναι κράτος), μπροστά στον κίνδυνο να διολισθήσουμε σε μια “καταστροφική” ύφεση, διασώζεται πάραυτα δια της παροχής νέας ρευστότητας.

Με άλλα λόγια τώρα πια δεν πρέπει να ανησυχεί κανένας, διότι “αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά”. Τέρμα πια οι υφέσεις και τα depressions της ιστορίας. Τουλάχιστον για αυτούς που διαθέτουν πιεστήριο και τόλμη για να ρίξουν και άλλο τα επιτόκια.

Αυτό που απορώ εγώ είναι, πως αυτό δεν το είχαν πάρει χαμπάρι πιο πριν όλοι αυτοί οι διακεκριμένοι οικονομολόγοι των παλαιότερων γενεών, για να εξαφανίσουν όλα τα Busts της οικονομικής ιστορίας για να εξαλείψουν δια παντός την φτώχεια από αυτόν τον πλανήτη και να ήμασταν όλοι βασιλιάδες τώρα.

Όμως δυστυχώς για όλους αυτούς τους Αμερικανοθρεμένους εκπρόσωπους της νέας οικονομίας, τα πράγματα δεν είναι ούτε αυτή τη φορά διαφορετικά αλλά η αλήθεια είναι που είναι για άλλη μια φορά “πικρή” γι' αυτούς.

Διότι αυτό που δεν βλέπουν όλοι αυτοί οι ημιμαθείς κατά την γνώμη μου εκπρόσωποι της νέας οικονομίας, είναι ότι η ρευστότητα δεν λύνει μακροπρόθεσμα το πρόβλημα.

Η ρευστότητα είναι το πρόβλημα.

Διότι αν εξετάσει προσεκτικά κανείς όλα αυτά τα busts της παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας, θα διαπιστώσει ότι αυτά προήλθαν από την δημιουργία μιας φούσκας η οποία σχεδόν πάντα οφειλόταν στην πιστωτική επέκταση και τον δανεισμό, με άλλα λόγια στην άπλετη ρευστότητα και στο φθηνό χρήμα.

Και αυτό θα προσπαθήσω να το εξηγήσω γιατί συμβαίνει με απλά λόγια, για να το καταλάβει ο οποιοσδήποτε, αρκεί βέβαια αυτός να μην είναι προκατειλημμένος και απόφοιτος της Μπερνάκειας σχολής.

Όταν λοιπόν μια κεντρική τράπεζα επεμβαίνει στην αγορά μειώνοντας τα επιτόκια και τυπώνοντας χρήμα, αυτό που στην ουσία κάνει είναι να δημιουργεί μια ψευδαίσθηση στους πολίτες και ειδικά στους επιχειρηματίες ότι οι συνθήκες είναι κατάλληλες για να επενδύσει κανείς.

Με άλλα λόγια “λεφτά υπάρχουν να φάνε και οι κότες” και μάλιστα είναι και “τζάμπα”.

Όμως αυτό που συμβαίνει στην πράξη είναι πως στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι οικονομικοί πόροι (πρώτες ύλες, υλικά) για να υποστηρίξουν αυτές τις επενδύσεις, διότι μπορεί μεν το χρήμα να αυξήθηκε αλλά αυτό δεν συνέβη και στην πραγματική παραγωγή των αγαθών και των υλικών.

Από την άλλη πλευρά όταν η οικονομία βρίσκεται στις αρχές μιας ύφεσης, δεν υπάρχει συνήθως και η κατάλληλη αγοραστική δύναμη καθώς και η απαραίτητη καλή καταναλωτική ψυχολογία από πλευράς των καταναλωτών για να υποστηριχθούν οι νέες αυτές επενδύσεις.

Όλα αυτά λοιπόν έχουν σαν αποτέλεσμα, οι περισσότερες επενδύσεις που πραγματοποιούνται από τους επιχειρηματίες υπό αυτές τις συνθήκες της "με το στανιό" αύξησης της ρευστότητας, τελικά να μην καθίστανται ποτέ κερδοφόρες ή να γίνονται γρήγορα ζημιογόνες, με τελικό επακόλουθο απλά να γίνεται μια ακόμη σπατάλη των διαθέσιμων οικονομικών πόρων.

Αυτό μπορεί να το καταλάβει κανείς και με το παρακάτω παράδειγμα, το οποίο και χρησιμοποιούν συχνά πολλοί οικονομολόγοι.

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι στην πόλη που ένας επιχειρηματίας διατηρεί μια ταβέρνα έρχεται ένα τσίρκο και ότι εκεί που στην ταβέρνα υπήρχαν άδεια τραπέζια, τώρα στέκονται όρθιοι πελάτες.

Τότε το πιο πιθανό είναι ο ταβερνιάρης στην προσπάθειά του να εκμεταλλευτεί κερδοφόρα το γεγονός αυτό, να προσπαθήσει να επεκτείνει την επιχείρηση του νοικιάζοντας πιθανόν και το διπλανό κτίριο ή αγοράζοντας καινούργιο εξοπλισμό και προσλαμβάνοντας νέο προσωπικό.

Όταν όμως κάποια στιγμή το τσίρκο φεύγει από την πόλη, τότε μοιραία τα νέα τραπέζια τελικά αδειάζουν και η επέκταση καθίσταται πιθανόν ζημιογόνος. Τότε αυτό που πρέπει να κάνει ο επιχειρηματίας αυτός είναι να ξενοικιάσει το νέο κτίριο, να ρευστοποιήσει τον καινούργιο εξοπλισμό και να απολύσει τους νέους εργαζόμενους.

Και αυτό επιβάλλεται να γίνει γιατί αν η επιχείριση συνεχίσει να λειτουργεί με ζημίες, το πιο πιθανό είναι να κλείσει και το παλιό μαγαζί και να απολυθούν όλοι οι εργαζόμενοι.

Έτσι δυστυχώς με όλη αυτή την ρευστότητα που έχουν ρίξει στην παγκόσμια οικονομία οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες των κρατών όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, είναι ότι έχουμε γίνει όλοι μας ένα τεράστιο τσίρκο Μεντράνο.

Το κακό όμως είναι, πως  τα “ζώα του τσίρκου” (χρεοκοπίες εταιριών και κρατών, πληθωρισμός) έχουν αρχίσει ήδη να βγαίνουν ένα ένα από τα κλουβιά τους και αυτό που προβλέπω είναι πως σύντομα θα μας “κατασπαράξουν” όλους ζωντανούς.

Και όλα αυτά φυσικά σε ένα περιβάλλον που ακόμη και και οι τράπεζες μπορούν και πολλαπλασιάζουν την ήδη τεράστια ρευστότητα επί εννέα φορές και να δανείζουν σαν “τρελές” συναγωνιζόμενες η μία την άλλη για το ποια θα δανείσει περισσότερο, για να επιτύχει και τα περισσότερα κέρδη.

Για αυτό και έφτασαν στο σημείο να έχουν δανείσει σε όλες τις “Μιχαλούδες” και τώρα να τους έχει “δαγκάσει” ακόμη και ο Λάκης Γαβαλάς.

Έτσι με αυτά και με αυτά, θεωρώ ότι τώρα βρισκόμαστε στην αρχή ενός τεράστιου παγκόσμιου Bust, χειρότερου και από αυτό του 2008.

Γιατί το 2008 ήταν η Αμερικανική φούσκα των ακινήτων και οι χρεοκοπημένες Αμερικανικές τράπεζες, ενώ τώρα είναι η φούσκα των κρατικών χρεών, οι Ευρωπαϊκές τράπεζες, τα χαρτονομίσματα καθώς και τα χρεοκοπημένα κράτη.

Μάλλον λοιπόν αυτό που είχε διαφύγει από όλους αυτούς τους εκπροσώπους της νέας οικονομίας, ήταν ότι όταν απλά και μόνο μειώνεις τα επιτόκια και τυπώνεις χρήμα για να ξεπεράσεις μια κρίση και μια ύφεση αυξάνοντας την ρευστότητα, αυτό που στην πραγματικότητα κάνεις είναι να "βάζεις" τις βάσεις για μια χειρότερη κρίση και για μια ακόμη χειρότερη ύφεση στο μέλλον.

Έτσι τώρα οι κεντρικές τράπεζες δημιουργώντας και άλλη ρευστότητα είναι απλά  σαν να ρίχνουν κι άλλο “κάρβουνο” στα καζάνια ενός παλαιού φορτηγού πλοίου που ήδη μπάζει νερά.

Ενός πλοίου από αυτά των παλαιών ταινιών του Νίκου Φώσκολου.

Δυστυχώς όμως το μεγάλο πρόβλημα σήμερα είναι ότι δεν υπάρχουν στην παγκόσμια οικονομία πολλοί οικονομολόγοι σαν τον “Νίκο Κούρκουλο” για να αποτρέψουν την καταστροφή φωνάζοντας:

Όχι άλλο κάρβουνο ανόητοι

Θα τιναχτούμε όλοι στον αέρα....”

Ο “¨Καθηγητής Λυκείου”

ΥΓ.

Εγώ σαν ένας απλός και ταπεινός “Καθηγητής Λυκείου” ένα έχω να πω σε αυτόν τον μεγάλο Μετρ των οικονομικών, ο οποίος και θα μείνει στην οικονομική ιστορία σαν Helicopter Ben ή αλεξιπτωτιστής :

Στη λακκούβα άγαμοι θύται” .

και θα μου επιτρέψετε να του αφιερώσω το αντίστοιχο τραγούδι.


Παρακαλώ να δοθεί η ανάλογη προσοχή στις σκηνές με τα οπίσθια....

Και αυτό για να ευθυμήσουμε λίγο μέρες που είναι...

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011

Νίκησε τον “κακό” σου εαυτό...


Στο χρηματιστήριο και στις αγορές, όλοι προσέρχονται για να κερδίσουν χρήματα. Προσωπικά δεν έχω δει κανέναν να έρχεται για να χάσει.

Πώς γίνεται όμως οι πιο πολλοί, όπως άλλωστε και οι ίδιοι παραδέχονται, να είναι διαχρονικά χαμένοι;

Μετά από αρκετά χρόνια ενασχόλησης με τις αγορές, έχω αρχίσει και πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι από αυτούς, συνεχίζουν να παραμένουν προσκολλημένοι σε αυτόν τον στόχο, έχοντας δηλαδή συνεχώς το χρήμα ως αποκλειστικό αυτοσκοπό.

Όμως επειδή όπως είναι γνωστό, η αγορά θα κάνει πάντα ότι περνά από το χέρι της για να χάσουν οι περισσότεροι τα περισσότερα χρήματα, γι' αυτό και οι περισσότεροι από αυτούς στο τέλος καταλήγουν χωρίς χρήματα, αποχωρώντας τελικά “αηδιασμένοι” και κατηγορώντας για αυτό τους απανταχού απατεώνες και κακούς κερδοσκόπους.

Και όλα αυτά μάλλον επειδή νόμισαν ότι μπορούν να βγάλουν εύκολα χρήματα από ένα ομολογουμένως εξαιρετικά δύσκολο παιχνίδι, απλά και μόνο αναζητώντας συμβουλές και πληροφορίες αριστερά και δεξιά, χωρίς όμως να είναι διατεθειμένοι να “ιδρώσουν” ανάλογα, ούτε καν το ίδιο τους το “αυτί”.

Γιατί όπως έχει πει και παλαιοτέρα ο Jesse Livermore, το να ζητά κανείς να βγάλει γρήγορα και εύκολα χρήματα από τις αγορές, είναι σαν να ζητά από ένα χειρούργο να του δείξει πώς βγάζουν εύκολα και γρήγορα χρήματα από την χειρουργική.

Όμως όλοι αυτοί που συνεχίζουν σε αυτόν τον “μαραθώνιο” των αγορών, χωρίς να τα παρατούν μετά το πρώτο στραπάτσο, μοιραία κάποια στιγμή μαθαίνουν τελικά ότι οι αγορές είναι μια εξαιρετικά δύσκολη τέχνη, στην οποία για να βγάλει κανείς χρήματα το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να διαθέτει είναι αγάπη για την ίδια την γνώση.

Καταλαβαίνουν κάποια στιγμή λοιπόν, ότι για να επιτύχουν στον σκοπό τους είναι αναγκαίο να μελετήσουν εντατικά και να αποκτήσουν γνώσεις όχι μόνο χρηματιστηριακές και οικονομικές, αλλά και από άλλες επιστήμες όπως η ιστορία και η ψυχολογία.

Και όταν με την πάροδο των χρόνων αποκτήσει κανείς όλες αυτές τις απαραίτητες γνώσεις, αυτό που συνειδητοποιεί στο τέλος είναι ότι τελικά, έχει ανακαλύψει στην πραγματικότητα την ίδια τη ζωή.

Διότι πιστεύω πια ακράδαντα, ότι όποιος καταφέρνει και αποκρυπτογραφήσει με ακρίβεια την λειτουργία των αγορών, αυτό που έχει καταφέρει στην πραγματικότητα, είναι να αποκρυπτογραφήσει την λειτουργία της ίδιας της ζωής.

Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότεροι διάσημοι γκουρού των αγορών, στο τέλος κατέληξαν να γράφουν βιβλία ως φιλόσοφοι της ίδιας της ζωής.

Και αυτό μάλλον, γιατί όλοι αυτοί κάποια στιγμή ανακάλυψαν στην προσπάθειά τους να γίνουν πλούσιοι διάμεσου των αγορών, ότι για να το καταφέρουν θα πρέπει από την μια πλευρά να καταπολεμήσουν βασικά ελαττώματα του χαρακτήρα τους, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να αποκτήσουν σπάνια προτερήματα και αρετές οι οποίες είναι όμως χρήσιμες και για την ίδια την ζωή.

Όλοι αυτοί λοιπόν συνειδητοποίησαν κάποια στιγμή ότι κερδισμένος βγαίνει αυτός που μπορεί να παραδεχθεί και ταυτόχρονα να καταπολεμήσει ελαττώματα του χαρακτήρα του, όπως η απληστία, ο φόβος, οι προκαταλήψεις, οι εγωισμοί, η ημιμάθεια, η επιπολαιότητα η ανυπακοή στους κανόνες, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να αναπτύξει αρετές όπως η αυτογνωσία, η επιμονή, η υπομονή, η διορατικότητα,η κοινή λογική, η σωστή κρίση, η σωστή αντίληψη της πραγματικότητας, η οξυδέρκεια, η πειθαρχία και τόσα άλλα.

Κατάλαβαν κάποια στιγμή ότι όλα τα παραπάνω ελαττώματα είναι αυτά που ευθύνονται στην πραγματικότητα για την χασούρα τους και όχι οι κακοί κερδοσκόποι, η ατυχία και οι απατεώνες των αγορών.

Γιατί τελικά η βελτίωση του χαρακτήρα και όχι το χρήμα πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό, και ότι όλοι οι άλλοι δρόμοι οδηγούν τελικά μόνο σε ένα μόνο σημείο: στην χασούρα.

Η τραγική ειρωνεία βέβαια είναι ότι τα χρήματα έρχονται όταν κάποιος συνειδητοποιήσει ότι το ίδιο το χρήμα δεν αποτελεί γι' αυτόν αυτοσκοπό πια, αλλά κάτι το δευτερεύων στην όλη διαδικασία.

Ότι τελικά ο πλούτος δεν αποτελεί πλέον την βασική προτεραιότητα του, αλλά μια επιβράβευση για το ότι κατάφερε να φτάσει στην επιτυχία, όχι την οικονομική αλλά την προσωπική. Να γίνει τελικά καλύτερος άνθρωπος. Και τότε τα χρήματα έρχονται γιατί απλά τα αξίζει πραγματικά.

Γιατί στο τέλος αυτό που συνειδητοποιεί κανείς είναι ότι αρχίζει να “ζει στο μέλλον” και όχι στο παρόν και ότι το χρηματιστήριο είναι στην πραγματικότητα μια "γυάλινη σφαίρα", που αν την "τρίψει" κανείς σωστά θα του αποκαλύψει το άμεσο μέλλον, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί και ένα τεράστιο ψυχαναλυτικό “ντιβάνι”, στο οποίο αν ξαπλώσει χωρίς φόβο και προκατάληψη αλλά με σεβασμό και όρεξη, θα καταφέρει στο τέλος να σηκωθεί “απαλλαγμένος” από τα ελαττώματα που "τυραννούν" αυτόν αλλά και τους γύρω του.

Αυτό είναι τελικά το μεγαλύτερο “κέρδος” που κατά την γνώμη μου μπορεί να αποκομίσει κανείς από τις αγορές.

Και το καταλαβαίνει κανείς όταν έχει ήδη “νικήσει” τον κακό του εαυτό.

Διότι αυτό που έχω μάθει εγώ όλα αυτά τα χρόνια από τις αγορές είναι, ότι πλούσιος τελικά δεν είναι αυτός που κατέχει πολλά χρήματα.

Πλούσιος είναι κατά την γνώμη μου αυτός, που κατέχει την αλήθεια για την ίδια την ζωή.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

Η αρχή για το τέλος του παγκόσμιου “χαρτοπόλεμου”....


Έχω την άποψη πως στην ζωή όπως άλλωστε και στο χρηματιστήριο, δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς μάντης για να προβλέψει το τι θα συμβεί στο άμεσο μέλλον. Αρκεί να είναι σε θέση να καταλάβει το τι συμβαίνει ακριβώς τώρα.

Αυτό που απορώ, είναι πως οι πιο πολλοί δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη το τι πρόκειται να συμβεί στο τέλος και ελπίζουν ότι αυτή η κρίση τους χρέους έχει ακόμη ελπίδες για να επιλυθεί, πριν οδηγήσει το υπάρχον Κευνσαικό Δυτικό σύστημα στην ολοκληρωτική κατάρρευση.

Και αυτό, όταν ακόμη και η κοινή λογική αποδεικνύει καθημερινά, πως αν το πρόβλημα του χρέους μπορούσε να αντιμετωπιστεί εύκολα και δεν αποτελούσε στην πραγματικότητα μια αρρώστια-καρκίνο για το υπάρχον παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, θα είχαν ήδη βρει την κατάλληλη θεραπεία και η κρίση θα είχε τελειώσει.

Αρκεί λοιπόν κανείς απλά να διαθέτει κατά την γνώμη μου τις στοιχειώδεις οικονομικές και ιστορικές γνώσεις, για να συνειδητοποιήσει αμέσως το πού βρισκόμαστε, αλλά κυρίως το προς τα που πάμε.

Έχω την εντύπωση λοιπόν ότι αυτό που βλέπουμε τώρα να διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας, είναι απλά η αρχή του τέλους του συστήματος των fiat χαρτονομισμάτων.

Η αρχή ήδη γίνεται με το Ευρώ, το οποίο είτε θα εξαφανιστεί άμεσα, είτε θα ευτελισθεί πρώτα δια της άκρατης εκτύπωσης και θα εξαφανιστεί λίγο αργότερα αφού πρώτα χάσει το μεγαλύτερο μέρος της αξίας του και θα ολοκληρωθεί κατά την γνώμη μου με το Αμερικάνικο δολάριο.

Ενός δολαρίου, η αξία του οποίου αφού ίσως πρώτα αυξηθεί προσωρινά λόγω της μεταφοράς κεφαλαίων από το Ευρώ (κάτι σαν επιθανάτιο σπασμό), εκτιμώ ότι θα “σβήσει” κατόπιν σταθερά μέσα σε ένα υπερπληθωριστικό σπιράλ, που θα ενεργοποιηθεί από μια περαιτέρω χαλάρωση της ήδη “πλαδαρής” Αμερικανικής νομισματικής πολιτικής .

Για την ακρίβεια αυτό που μου κάνει εντύπωση εμένα προσωπικά, είναι πώς το υπάρχον οικονομικό σύστημα δεν έχει καταρρεύσει ακόμη.

Διότι έτσι όπως είναι αυτό φτιαγμένο, βασίζεται απλά και μόνο στην εμπιστοσύνη των πολιτών.

Και η εμπιστοσύνη πιστεύω ότι θα έπρεπε να είχε χαθεί προ πολλού, ειδικά στην Ευρώπη, με τον έναν να διαλαλεί ότι η Ελλάδα είναι εκείνη που θα φύγει πρώτη από το Ευρώ, τον άλλον να λέει ότι το Ευρώ θα πάψει να υπάρχει όταν η Ιταλία θα το εγκαταλείψει πρώτη και κάποιους “κινδυνολόγους” σαν εμένα να υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι οι Γερμανοί είναι αυτοί που θα τραβήξουν τελικά τα “καλώδια” του κλινικά νεκρού ασθενούς.

Όσο για την εμπιστοσύνη στο δολάριο, εκτιμώ ότι όταν οι Κινέζοι καταλάβουν ότι τα έχασαν τα χρήματά τους, και ότι αυτά που στην πραγματικότητα έχουν τώρα στην κατοχή τους, είναι ένα μάτσο από φωτοτυπίες με την φωτογραφία του George Washington, τότε πιστεύω ότι θα αρχίσουν να ξεφορτώνονται επιθετικά τα Αμερικανικά assets, κηρύσσοντας με αυτόν τον τρόπο την έναρξη στο πληθωριστικό σπιράλ που θα οδηγήσει τελικά και στην κατάρρευση του ίδιου του δολαρίου.

Δυστυχώς λοιπόν για όλους αυτούς που ελπίζουν ακόμη και τώρα ότι η κρίση αυτή δεν θα οδηγήσει τελικά στην κατάρρευση, είναι ότι όλα τα μοντέλα  από το ιστορικό έως το οικονομικό συγκλίνουν σε αυτό.

Κατ' αρχάς το ιστορικό μοντέλο, το οποίο εκτιμώ ότι δείχνει πως βρισκόμαστε στην αρχή ενός παγκόσμιου πολέμου. Και όπως είναι γνωστό από την ιστορία οι παγκόσμιοι πόλεμοι σηματοδοτούν συνήθως μεγάλες και ιστορικές αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικοπολιτικό στερέωμα, όπως για παράδειγμα την αλλαγή του παγκόσμιου οικονομικού ηγέτη.

Πριν από εκατό χρόνια λοιπόν ήταν ο 1ος παγκόσμιος παγκόσμιος πόλεμος αυτός που σηματοδότησε την αρχή αυτής της αλλαγής, ενώ τώρα θεωρώ ότι θα είναι ο τρίτος παγκόσμιος.

Τότε ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο που παρέδωσε την “σκυτάλη” στις ΗΠΑ. Τώρα είναι οι ΗΠΑ που σύντομα θα την παραδώσουν στην Κίνα.

Γιαυτό και θα πρέπει κατά την γνώμη μου να προετοιμαστούμε ότι από το 2011 έως το 2015, πως θα δούμε “πράγματα και θαύματα”, δηλαδή ιστορικά γεγονότα τα οποία συνήθως ερευνούν και στα οποία αναφέρονται συχνά οι ιστορικοί του μέλλοντος.

Κατόπιν το επενδυτικό μοντέλο.

Έχω κατ' επανάληψη τονίσει πως θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε μακροχρόνια ανοδικό κύκλο για τα commodities, ο οποίος έχει ξεκινήσει περίπου από το 1999. Με δεδομένο λοιπόν ότι οι κύκλοι αυτοί διαρκούν τουλάχιστον για 15 χρόνια, θεωρώ ότι έχουμε ακόμη μπροστά μας τουλάχιστον άλλα πέντε χρόνια έως ότου ολοκληρωθεί αυτός ο συγκεκριμένος κύκλος.

Και επειδή οι κύκλοι αυτοί, είτε είναι μετοχών είτε είναι εμπορευμάτων συνήθως ολοκληρώνονται με δημιουργία φούσκας, εκτιμώ ότι στο τέλος του κύκλου αυτού θα πρέπει να περιμένουμε μια τεράστια υπερβολή η οποία και θα συνδυαστεί κατά την γνώμη μου με ελλείψεις προϊόντων και υλικών και με τις τιμές των προϊόντων να έχουν εκτοξευθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα, με τον υπερπληθωρισμό να έχει κάνει τα χαρτονομίσματα "χαρτοπετσέτες" και τον χρυσό επίσημο νόμισμα συναλλαγών μεταξύ των πολιτών σε πολλές χώρες.


Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνά κανείς ότι όλοι οι μεγάλοι κύκλοι των commodities (1900-1921, 1930-1949, 1966-1982) τελείωσαν με έναν εξαιρετικά μεγάλο πληθωρισμό. 

Και τότε θα είναι πιστεύω η στιγμή, που όλοι αυτοί που τώρα μιλάνε για φούσκα στον χρυσό, μάλλον θα "καταπιούν την γλώσσα τους" γιατί θα διαπιστώσουν ότι η φούσκα τελικά δεν ήταν στον χρυσό, αλλά στα ίδια τα χαρτονομίσματα.

Ακόμη όμως και το οικονομικό μοντέλο συγκλίνει σε αυτήν την νομισματική κατάρρευση.

Στην οικονομία όσο πιο μεγάλος είναι ο κύκλος που κλείνει, τόσο πιο μεγάλες είναι οι αλλαγές που αυτός αποφέρει.

Και για να καταλάβει κανείς πόσο μεγάλος είναι ο οικονομικός κύκλος που κλείνει, πρέπει κατά την γνώμη μου να κατανοήσει την αιτία του προβλήματος που δημιούργησε ο κύκλος αυτός. Και είναι προφανές σε όλους τώρα πια ότι η αιτία του προβλήματος για αυτόν τον κύκλο είναι το υπέρογκο χρέος των κρατών.

Ένα χρέος, την δημιουργία του οποίου επέτρεψε η κατάργηση του κανόνα του χρυσού, η οποία άρχισε από τα κράτη κατά την διάρκεια 1ου παγκόσμιου πολέμου. Αυτή η κατάργηση ήταν που επέτρεψε τελικά στα κράτη να δημιουργούν τεράστια χρέη και να διατηρούν επί μακρόν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα στις συναλλαγές τους και έδωσε ταυτόχρονα στο τραπεζικό σύστημα την ευκαιρία να πολλαπλασιάζει το παραγόμενο από τα κράτη χρήμα και να δανείζει με αυτό υπέρογκα τους πολίτες.

Γιατί όπως σωστά έχει πει και ο Von Mises πολλά χρόνια πριν: “Δεν υπάρχει τρόπος για να αποτραπεί η κατάρρευση ενός συστήματος το οποίο βασίζεται στην πιστωτική επέκταση και στον άκρατο δανεισμό. Το θέμα είναι αν αυτή θα έρθει μετά από μια οικειοθελή απόσυρση των μέτρων επέκτασης ή με την τελική και ολοκληρωτική κατάρρευση του ίδιου του εμπλεκόμενου νομισματικού συστήματος."

Διότι το μόνο σίγουρο για εμένα τώρα πια είναι τελικά ότι η ιστορία ομοιοκαταληκτεί, απλά και μόνο διότι μπορεί μεν όλα γύρω μας αλλάζουν, αλλά η ίδια η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια αιώνες τώρα.

Έτσι κάθε φορά που οι άλλοι θα γελάνε μαζί μας και θα μας λένε ότι: “Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα”, εμείς θα τους υπενθυμίζουμε ότι:

Κάθε 100 χρόνια τα ίδια πράγματα γίνονται.

Οι πρωταγωνιστές είναι που αλλάζουν.”

Ο “Καθηγητής Λυκείου”