Οι μαύροι κύκν(λ)οι της ιστορίας...

Από την αρχή σχεδόν αυτής της κρίσης, υποστηρίζω ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν έχουμε να κάνουμε με μια από τις συνηθισμένες κρίσεις “κρυολογήματα” του τρέχοντος Δυτικού οικονομικού συστήματος, αλλά για μια συστημική κρίση – καρκίνωμα το οποίο στο τέλος θα “γονατίσει” τις οικονομίες των περισσοτέρων δυτικών κρατών, “ισοπεδώνοντας” κυριολεκτικά το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων τους.

Με άλλα λόγια λοιπόν πιστεύω ακράδαντα πια ότι για τα επόμενα αρκετά χρόνια θα αποτελεί μεγάλη “ατυχία“ το να ζει κανείς στο δυτικό ημισφαίριο αυτής της γης.

Και αυτό γιατί θεωρώ ότι προσεχώς και ειδικά εμείς οι Δυτικοί πρόκειται να βιώσουμε ένα πολύ σπάνιο και πολύ κακό για εμάς ταυτόχρονο κλείσιμο μεγάλων, μεσαίων και μικρών οικονομικών κύκλων και όχι μόνο, οι οποίοι κλείνοντας σχεδόν ταυτόχρονα θα έχουν ως κύριο αποτέλεσμα την “ραγδαία” πτώση του βιοτικού μας επιπέδου, σε τέτοιο βαθμό που μάλλον δεν θα πιστεύουμε στα μάτια μας από αυτά που θα βλέπουμε από εκεί και πέρα.

Αυτό που προβλέπω λοιπόν είναι ότι για τα επόμενα πολλά χρόνια το κυρίαρχο θέμα στις συζητήσεις των περισσοτέρων από εμάς θα είναι: “Το πώς είμασταν και το πως καταντήσαμε”...

Αν λοιπόν δεν έχουν “βαλθεί” να με τρελάνουν οι πολλές και “διαβολικές” συμπτώσεις, σύντομα και πάντα κατά την γνώμη μου πρόκειται να συμβεί ένα πολύ κακό “συναπάντημα” πέντε τουλάχιστον οικονομικών κύκλων, οι οποίοι ειδικά για εμάς τους Δυτικούς θα αποτελέσουν ίσως μια από τις πιο άσχημες ιστορικές μας στιγμές για τα τελευταία τριακόσια και πλέον χρόνια, κάτι δηλαδή σαν αυτό που οι ιστορικοί και οικονομολόγοι αποκαλούν ως ένα “μαύρο κύκνο” της παγκόσμιας οικονομικής και όχι μόνο ιστορίας.

Ι)O μακροπρόθεσμος κύκλος της τεχνολογίας

Ο κύκλος της βιομηχανικής επανάστασης ο οποίος ξεκίνησε σχεδόν στις αρχές του 19 αιώνα, ήταν ουσιαστικά αυτός που επέτρεψε στους κατοίκους των δυτικών κρατών να γίνουν πιο παραγωγικοί, με αποτέλεσμα αυτοί να μπορούν και να απολαμβάνουν μεγαλύτερους μισθούς και μεροκάματα από αυτούς του υπόλοιπου πλανήτη.

Έτσι στις αρχές του 19ου αιώνα εκεί που όλοι σχεδόν οι αγρότες σε δύση και ανατολή όργωναν το χωράφι τους με τα βόδια, ξαφνικά οι αγρότες στην δύση άρχισαν πια να το οργώνουν με την βοήθεια της μηχανής.

Με αυτόν τον τρόπο ο αγρότης στην δύση κατάφερε να γίνει πιο παραγωγικός, μια που τώρα πια μπορούσε να οργώνει περισσότερα στρέμματα σε μια ημέρα ή να μετακινείται πιο εύκολα και πιο γρήγορα από το σπίτι του στο χωράφι ή από το ένα χωράφι στο άλλο.

Ο κύκλος αυτός συντηρήθηκε στην Δύση για τα επόμενα διακόσια περίπου χρόνια με μια σειρά από συνεχόμενες και πολύ σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις όπως αυτή του τηλεφώνου, του ηλεκτρισμού, των ηλεκτρονικών υπολογιστών, των κινητών τηλεφώνων και του Internet, συντελώντας έτσι στην όλο και πιο μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας και συντηρώντας με αυτόν τον τρόπο την υπεροχή των Δυτικών κρατών έναντι των υπολοίπων κρατών του πλανήτη.

Από την άλλη πλευρά, λόγω του ότι τα Ανατολικά κράτη έχασαν ουσιαστικά την “μάχη” της καινοτομίας, της παραγωγικότητας και της οικονομικής υπεροχής, στις εκεί κοινωνίες εγκαταστάθηκε η φτώχεια, η γκρίνια, η μιζέρια και οι αναταραχές, τις οποίες εκμεταλλεύτηκαν κάποιοι “επιτήδειοι” της εποχής όπως ο Μάο και ο Λένιν και έτσι σε πολλά από τα ανατολικά κράτη επικράτησαν τελικά απολυταρχικά καθεστώτα, με αποτέλεσμα το βιοτικό επίπεδο των περισσότερων κατοίκων των χωρών αυτών σχεδόν να “μηδενίσει”.

Όμως τα τελευταία χρόνια και εξαιτίας της κατάρρευσης αυτών των καθεστώτων αλλά κυρίως λόγω της έντονης “όρεξης” αλλά και του “διακαούς πόθου” των κατοίκων των κρατών αυτών για να ξεφύγουν επιτέλους από την φτώχεια και την μακροχρόνια εξαθλίωση, στα περισσότερα από τα κράτη αυτά και ειδικά στην Κίνα δημιουργήθηκε με βασικό “πυλώνα” τα φθηνά μεροκάματα ένα “φιλόξενο” προς τις ξένες επενδύσεις περιβάλλον, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί έτσι μια ισχυρή τάση μεταφοράς της παραγωγής αλλά και των θέσεων εργασίας από την δύση προς στην ανατολή.

Με βάση λοιπόν την κοινή λογική αλλά και τους νόμους της οικονομικής “βαρύτητας” αυτό μοιραία θα έπρεπε αναπόφευκτα να οδηγήσει μεσομακροπρόθεσμα στην αύξηση της ανεργίας στα Δυτικά κράτη, στην μείωση των μισθών αλλά και του ίδιου βιοτικού επίπεδου της πλειοψηφίας των πολιτών της.

Όμως οι οικονομίες των περισσότερων δυτικών κρατών στην προσπάθειά τους να “συντηρήσουν” τους υψηλούς μισθούς καθώς και τα προνόμια των πολιτών τους, αναγκαστικά μετέτρεψαν τις οικονομίες τους από οικονομίες παραγωγής σε οικονομίες υπηρεσιών και υψηλής προστιθέμενης αξίας & χρηματοοικονομικών προϊόντων, αλλά στην πράξη κυρίως “έπεσαν με τα μούτρα” είτε στα κανονικά δανεικά όπως συνέβη στην Ευρώπη, είτε στις φωτοτυπίες και στο κόψιμο χρήματος από το “πουθενά”, όπως έγινε στις ΗΠΑ.

Έτσι λοιπόν τώρα και με δεδομένο ότι δεν φαίνεται πουθενά στον “ορίζοντα” να είναι στα “σκαριά” στην Δύση κάποια ριζοσπαστική επιστημονική ανακάλυψη η οποία να είναι ικανή να “ταράξει τα νερά” και να αντιστρέψει αυτή την τάση μεταφοράς πλούτου, σώζοντας έτσι κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή το βιοτικό επίπεδο των πολιτών των δυτικών κρατών, μάλλον το πιο πιθανό είναι ο κύκλος αυτός να κλείσει σύντομα εις βάρος της δύσης.

Αλλά ακόμη και αν ο κύκλος αυτός της επιστήμης και της παγκόσμιας καινοτομίας δεν κλείσει σύντομα, το πιο πιθανό είναι κατά την γνώμη μου η αιχμή της τεχνολογίας να περάσει κάποια στιγμή σιγά-σιγά στα χέρια των Ασιατών.

Έτσι με τις τελευταίες σπουδαίες “επιστημονικές” ανακαλύψεις της δύσης να είναι οι Ιντερνετικές σελίδες κοινωνικής δικτύωσης τύπου Facebook και twitter, δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να ελπίζει ότι όπου νάνε ο επιστημονικός αυτός κύκλος δεν θα μας “αφήσει χρόνους” εις βάρος πάντα των δυτικών κρατών.

Κατά συνέπεια λοιπόν το πιο πιθανό είναι κατά την γνώμη μου για τα επόμενα χρόνια Ανατολή και Δύση να κινηθούν πια σε αντίστροφη πορεία, με τους Ασιάτες να αυξάνουν σιγά σιγά τους μισθούς τους και το βιοτικό τους επίπεδο και τους δυτικούς να πρέπει να μάθουν σιγά-σιγά να δουλεύουν περισσότερο και να ζούνε με λιγότερα, κάτι που μοιραία θα οδηγήσει δυστυχώς κατά την γνώμη μου σε αναταραχές, εξεγέρσεις, πολέμους και απολυταρχικά καθεστώτα σε πολλά κράτη της Δύσης.

ΙΙ)Ο κύκλος του οικονομικού συστήματος

Έχω κατ' επανάληψη τονίσει ότι κατά την γνώμη μου το υπάρχον οικονομικό σύστημα στα περισσότερα δυτικά κράτη είναι ελαττωματικό και ως τούτου καταδικασμένο κάποια στιγμή να καταρρεύσει.

Αυτό που ψάχνω όλο αυτό τον καιρό να βρω, είναι το πότε θα γίνει αυτό και το εάν αυτό θα γίνει πχ σε δύο ή σε είκοσι χρόνια.

Όμως η γνώμη μου παραμένει ότι η κατάρρευση αυτή είναι πια σχετικά κοντά, με αποτέλεσμα αυτός ο κύκλος του ελαττωματικού Κευνσαικού μοντέλου να κλείσει περίπου όπως έκλεισε και ο κύκλος του κομμουνισμού. Με την κατάρρευση του νομίσματος τόσο εδώ στην Ευρώπη, όσο και στην Αμερική.

Ο κύριος λόγος για το οποίο κατά την γνώμη μου το σύστημα “οδεύει” ολοταχώς προς την κατάρρευση, είναι η κατάργηση της κάλυψης των χαρτονομισμάτων από κάποιο commodity όπως πχ ο χρυσός, με αποτέλεσμα το οικονομικό αυτό σύστημα μοιραία να έχει ήδη “πνιγεί” στα χρέη, μην έχοντας πια κάποια “άγκυρα” για να το συγκρατήσει, με αποτέλεσμα τώρα να ψάχνουμε να βρούμε πότε και σε ποια “βράχια” θα τσακιστεί.

Αλλά και ιστορικά να δει κανείς το θέμα, κατά το διάβα της οικονομικής ιστορίας οι διοικούντες είναι “καταδικασμένοι” κάθε περίπου εκατό χρόνια να ξε-καλύπτουν τα χαρτονομίσματα για να κάνουν το “κέφι” τους και να μοιράζουν το “κομμένο” χρήμα όπου αυτοί επιθυμούν και μετά από άλλα εκατό περίπου χρόνια να τα ξανά-καλύπτουν, όταν τελικά όλα είναι σχεδόν έτοιμα να καταρρεύσουν από το πολύ “κόψε-κόψε”.

Και αυτό συμβαίνει κάθε φορά γιατί πάντα οι διοικούντες του εκάστοτε παρόντος, πιστεύουν λανθασμένα ότι: “Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά” και ότι τελικά αυτοί στο τέλος θα τα καταφέρουν, εκεί που “απέτυχαν” οι πρόγονοί τους.

Όμως κάθε φορά που καταρρέει ένα fiat σύστημα, έχουμε σίγουρα υπερπληθωρισμό, η κοινωνία σχεδόν “διαλύεται” και πιθανόν να υπάρχουν και εξεγέρσεις όπως στην Γαλλική επανάσταση και ίσως ελλείψεις σε βασικά προϊόντα καθώς ακόμη και πολέμους, εμφύλιους ή μη.

ΙΙΙ)Ο Μεσοπρόθεσμος κύκλος του παγκόσμιου οικονομικού ηγέτη

Τα τελευταία τουλάχιστον 500 χρόνια, κάθε 100 περίπου χρόνια στην ιστορία καταγράφεται μια αλλαγή “σκυτάλης”, αυτής του παγκόσμιου οικονομικού ηγέτη.

Έτσι η “σκυτάλη” κάποια στιγμή πέρασε στην Πορτογαλία (1450-1530), από εκεί στην Ισπανία (1530-1640), μετά στην Ολλανδία (1640-1720), στην Γαλλία (1720-1815), στην Μεγάλη Βρετανία (1815-1920) και τέλος στις ΗΠΑ (1920 -....).

Δυστυχώς όμως για εμάς που ζούμε την περίοδο αυτή, η ιστορία έχει δείξει ότι τις περισσότερες φορές η αλλαγή αυτή γίνεται συνήθως με κάποιο πόλεμο.

Για παράδειγμα ο προηγούμενος κύκλος της αλλαγής του παγκόσμιου οικονομικού ηγέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο στις ΗΠΑ, ξεκίνησε ουσιαστικά με τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Τώρα η Αμερικανική οικονομία έχοντας γίνει πια μια οικονομία υπηρεσιών, “προστιθέμενης αξίας” και σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων, με τους βασικούς δείκτες της να “πνέουν τα λήσθεια”, το ύψος του χρέους και του εμπορικού ελλείμματος σε ιστορικά υψηλά και της αγοραστικής αξίας του ίδιου του δολαρίου σε ιστορικά χαμηλά, ο “ασθενής” από οικονομικής άποψης δείχνει μάλλον να μην έχει πολλά “ψωμιά” ακόμη και η αναπόφευκτη αλλαγή σκυτάλης προς Κίνα μεριά να είναι πια ζήτημα χρόνου.

ΙV)Ο κύκλος του καπιταλισμού

Ο κύκλος του καπιταλισμού αποτελείται κατά την γνώμη μου αλλά και την γνώμη πολλών άλλων ουσιαστικά από δύο υποκύκλους, αυτού της ανάπτυξης και των μετοχών και αυτού της παρακμής και των commodities, οι οποίοι με μέση διάρκεια τα 17 χρόνια περίπου εναλλάσσονται σταθερά τα τελευταία σχεδόν διακόσια χρόνια.

Με δεδομένο λοιπόν ότι τώρα βρισκόμαστε σε έναν κύκλο commodities ο οποίος έχει ξεκινήσει περί τα τέλη του 98 με αρχές του 99, όπου νάνε και μέχρι το 2015 περίπου προβλέπεται να έχει κλείσει και αυτός.

Το κακό όμως είναι ότι όλοι οι παλαιότεροι παρόμοιοι κύκλοι της παρακμής της οικονομικής ιστορίας τελειώσαν με έναν έντονο πληθωρισμό και φτώχεια και το ακόμη χειρότερο είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς “έσβησαν” ταυτόχρονα και και με κάποιο μεγάλο πόλεμο.

Για παράδειγμα οι τελευταίοι ανάλογοι κύκλοι τελείωσαν με τον πρώτο και δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και στην καλύτερη των περιπτώσεων με τον έντονο πληθωρισμό του τέλους της δεκαετίας του 70.

V)Ο κύκλος των αγορών..

Ο βραχυπρόθεσμοι κύκλοι των αγορών αποτελούν ουσιαστικά μικρούς εσωτερικούς κύκλους των κύκλων του καπιταλισμού (secular Bear or Bull markets), οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως ανοδικές ή καθοδικές αγορές ή ακόμη και ως απλές διορθώσεις και bear market rallies στην περίπτωση που κινούνται αντίθετα με την κύρια τάση του κύκλου.

Οι κύκλοι αυτοί καθορίζονται με βάση τα μεσοδιαστήματα ανάπτυξης ή τις απλές υφέσεις “κρυολογήματα” του συστήματος και διαρκούν από ένα έως πέντε χρόνια, με τους ανοδικούς να διαρκούν περισσότερο από τους καθοδικούς.

Με δεδομένο ότι βρισκόμαστε σε κύκλο παρακμής η ανοδική αγορά των μετοχών που ξεκίνησε στις αρχές του 09 με το τύπωμα των φωτοτυπιών του Ben έχει ήδη έχει κρατήσει πολύ, γιατί στην ουσία πρόκειται απλά για ένα πληθωριστικό bear market rally και όχι για μια γνήσια ανοδική αγορά σε ένα secular bull market μετοχών, η οποία μπορεί να διαρκέσει ακόμη και πέντε χρόνια.

Όπου νάνε λοιπόν και ο κύκλος αυτός πρόκειται να κλείσει σύντομα κατά την γνώμη μου, πιθανόν με την εμφάνιση μιας ύφεσης και το πιθανό είναι να έχουμε μια ακόμη ποσοτική χαλάρωση από τον “θείο” Μπέν, που όμως αυτή τη φορά κατά την γνώμη μου δεν θα έχει ως αποτέλεσμα ένα νέο πληθωριστικό ράλι, αλλά την κατάρρευση του ίδιου του νομίσματος και την εμφάνιση ενός σοβαρού bear market για τις μετοχές.

Το ότι βρισκόμαστε σε μακροπρόθεσμο bear market για τις μετοχές μπορεί να το καταλάβει κανείς απλά και μόνο από τους δείκτες της ανεργίας οι οποίοι βρίσκονται κοντά σε ιστορικά υψηλά επίπεδα στην Ευρώπη και σε επίπεδα ύφεσης στην Αμερική, με συνεχώς αυξανόμενες τάσεις και κατά συνέπεια κατά την γνώμη μου ακόμη και κάποιος “άσχετος” με τις αγορές θα μπορούσε εύκολα να καταλάβει ότι με μείωση του βιοτικού επιπέδου και με υψηλή ανεργία δεν είναι δυνατόν να βρισκόμαστε σε κύκλο ανάπτυξης και κατά συνέπεια σε μια γνήσια μακροπρόθεσμη ανοδική αγορά για τις μετοχές, που ίσως να πιστεύουν κάποιοι “αφελείς” των αγορών.

Αντίθετα από την άλλη πλευρά όλο και περισσότερα commodities πραγματοποιούν νέα ιστορικά υψηλά, όπως πχ το καλαμπόκι και η σόγια.

Αν όμως όλα αυτά μοιάζουν πολύ λογικά και αναπόφευκτα στο μυαλό μου, στο μόνο που μπορεί να ελπίζει πια κανείς κατά την γνώμη μου, είναι στο γεγονός ότι η ζωή όπως έχει αποδείξει πολλές φορές στο παρελθόν είναι από την φύση της παράλογη.....

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Όσο πιο απλά, τόσο πιο καλά...

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο πως το χρηματιστήριο είναι ένα πάρα πολύ δύσκολο παιχνίδι.

Για αυτό άλλωστε και οι περισσότεροι που ασχολούνται με αυτό, τελικά βγαίνουν χαμένοι στο τέλος.

Κατά την γνώμη μου αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν το χρηματιστήριο και τις επενδύσεις πολύ επιπόλαια αφήνοντας τα πράγματα σχεδόν στην τύχη τους, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να συμβαίνει ότι ακριβώς και με τους τζογαδόρους.

Στην αρχή οι περισσότεροι κερδίζουν εξαιτίας της αποκαλούμενης “τύχης του πρωτάρη”, αλλά στο τέλος σχεδόν όλοι τους σηκώνονται από το “τραπέζι” άφραγκοι και χωρίς σωβρακοπουκάμισα.

Μερικοί πάλι στην προσπάθειά τους να βγουν κερδισμένοι από αυτό το πολύπλοκο και αλλοπρόσαλλο παιχνίδι, αρχίζουν και “κατεβάζουν” πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα και τεχνικές αναλύσεις, για να ανακαλύψουν τελικά και αυτοί  με την σειρά τους στο τέλος ότι με αυτόν τον τρόπο δεν έχασαν μόνο τα λεφτά τους, αλλά και τον χρόνο τους.

Γι΄ αυτό και ο γερο-Κοστολάνι έλεγε όσο ζούσε:

“Έχω πολλούς φίλους και γνωστούς που επενδύουν στο χρηματιστήριο αποκλειστικά με βάση μαθηματικά μοντέλα και πολύπλοκες τεχνικές αναλύσεις.

Αυτό για το οποίο μπορώ να σας διαβεβαιώσω για όλους αυτούς, είναι ότι έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό :

Είναι όλοι τους χαμένοι από το χρηματιστήριο.”

Και αυτό ισχύει, κατά την γνώμη μου γιατί στο χρηματιστήριο όλα ισχύουν και τίποτε δεν ισχύει.

Δηλαδή, εκεί που λες ότι τα έχεις μάθει όλα και έχεις φτιάξει ένα τέλειο “σύστημα” που τα έχει λάβει υπόψιν του όλα, ξαφνικά ανακαλύπτεις ότι έχεις "χάσει" κάτι και χάνεις και τα λεφτά σου και τον χρόνο σου.

Για αυτό και πιστεύω πια ακράδαντα ότι όχι μόνο με γνώση και εμπειρία, αλλά κυρίως με τις όσο το δυνατόν πιο απλές σκέψεις και κυρίως μόνον δια της κοινής λογικής είναι δυνατόν κανείς να “νικήσει” την αγορά και να καταφέρει στο τέλος να βγει κερδισμένος.

Με άλλα λόγια πρέπει κανείς να αντιμετωπίσει το θέμα όχι μόνο πολύ έξυπνα αλλά και συνάμα πολύ απλά, δηλαδή περίπου όπως ο Δαβίδ αντιμετώπισε τον Γολιάθ....

Ο Κοστολάνι για παράδειγμα διέπρεψε στις αγορές και έμεινε στην ιστορία, επενδύοντας απλά και μόνο με βάση την σκέψη του και την κοινή του λογική.

Για παράδειγμα αγόραζε στον πανικό και μετά από πτώση άνω του 80% από τα υψηλά τους μετοχές που ο ίδιος θεωρούσε δια της κοινής λογικής ότι θα υπάρχουν και μετά από μερικά χρόνια και κατόπιν τις πουλούσε όταν πήγαινε στα πάρτι της εποχής και διαπίστωνε ότι γινόταν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, μια που τότε οι περισσότεροι καλεσμένοι τον ρωτούσαν για το τι μετοχές να αγοράσουν.

Για να τις αγοράσει ξανά μετά από χρόνια, όταν στα ίδια πάρτι οι ίδιοι άνθρωποι δεν του έδιναν πια καμιά σημασία.

Στο “σύστημα” αυτό κατά την γνώμη μου το μόνο που πρέπει να προσέχει κανείς για να μην την “πατήσει”, είναι να μην “πέσει” επάνω σε καμιά εταιρική ή κρατική χρεοκοπία είτε σε κανέναν από τους λεγόμενους “μαύρους κύκνους” της οικονομικής ιστορίας.

Βέβαια και του ίδιου ο Κοστολάνι του πήρε αρκετά χρόνια, κάνα δυο χρεοκοπίες και κάτι τάσεις αυτοκτονίας για να το συνειδητοποιήσει και να βρει ποιο σύστημα είναι τελικά αυτό που κερδίζει, αλλά στο τέλος ήταν ομολογουμένως ένας από αυτούς που κατάφεραν να βγουν κερδισμένοι από το χρηματιστήριο.

Για αυτό λοιπόν στις αγορές και το χρηματιστήριο, αν με το που χάσει κανείς “και τα αυγά και τα πασχάλια” καταλάβει ότι το παιχνίδι αυτό δεν είναι “παίξε-γέλασε” και αντί να την “κοπανήσει” καθίσει και “ξεστραβωθεί” διαβάζοντας αρκετά βιβλία από αυτά που έγραψαν κάποιες “παλαιές καραβάνες” των χρηματιστηρίων μακαρίτες οι περισσότεροι, τότε ίσως και να διαπιστώσει ότι οι αγορές, οι μετοχές και τα χρηματιστήρια δεν κινούνται τυχαία, αλλά με βάση κάποιες μακροπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες τάσεις.

Οι τάσεις αυτές συνήθως διαμορφώνονται ανάλογα με τις επικρατούσες οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, καθώς και από την ανθρώπινη φύση και ψυχολογία.

Τότε είναι δυνατόν να διαπιστώσει κανείς ότι κατά το διάβα της επενδυτικής ιστορίας, μεγάλοι μακροπρόθεσμοι κύκλοι “ανάπτυξης” ακολουθούνται από κύκλους “παρακμής”, τους οποίους με την σειρά τους διαδέχονται νέοι αναπτυξιακοί κύκλοι.

Ξέροντας λοιπόν κανείς ότι κατά προσέγγιση η διάρκεια των μακροπρόθεσμων αυτών κύκλων είναι κατά μέσο όρο περίπου 17 χρόνια (15 με 21 για αυτούς τις ανάπτυξης και 15 με 18 για αυτών της παρακμής) μπορεί κανείς να αποκτήσει έναν σημαντικό “μπούσουλα”, ο οποίος θα του επιτρέψει να “προσανατολιστεί” κατάλληλα στον χώρο των αγορών και έτσι να αυξήσει κατά πολύ τις πιθανότητες του για να είναι ο τελικά ο “κερδισμένος” της υπόθεσης και όχι το μόνιμο “θύμα” και το “κορόιδο” των αγορών.

Τότε το μόνο που έχει να κάνει κανείς, είναι με την έναρξη ενός κύκλου ανάπτυξης να αγοράσει μετοχές τις οποίες και πρέπει να πουλήσει μετά από 17 χρόνια περίπου πάνω στην φούσκα, δηλαδή όταν όλοι σχεδόν θα έχουν γίνει “πλούσιοι” από τις μετοχές και τότε που στο χρηματιστήριο θα κερδίζει και ο κάθε άσχετος που δεν θα ξέρει τι είναι “μετοχή” και που θα αγοράζει μετοχές με PE από 100 και πάνω ή ακόμη χειρότερα χωρίς καθόλου PE.

Κατόπιν με τα λεφτά αυτά από την πώληση των μετοχών, αγοράζει commodities, τα οποία ενώ πέφτανε καμιά δεκαπενταριά χρόνια τώρα ξαφνικά αρχίζουν να ανεβαίνουν, δηλαδή λίγο χρυσό, λίγο χαλκό, λίγο πετρέλαιο, λίγο σιτάρι, λίγο καλαμπόκι και την ζαχαρίτσα του, για να γλυκαθεί ολίγον τι.

Μετά περιμένει ξανά καμιά δεκαπενταριά χρόνια περίπου και εξετάζοντας συνεχώς τα τρέχοντα γεγονότα και βάση της σωστής του σκέψης και της κοινής του λογικής, πουλάει τα commodities και αγοράζει ξανά μετοχές όταν οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι αυτά που διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια του είναι τα “γεγονότα” που περίμενε τόσα χρόνια και τα οποία δύναται να σηματοδοτήσουν την λήξη του μακροπρόθεσμου αυτού κύκλου των commodities και την αρχή ενός νέου κύκλου, αυτού της ανάπτυξης και των μετοχών.

Για παράδειγμα αν δει κανείς έντονο πληθωρισμό ή κανένα πόλεμο και η ζαχαρίτσα του από 10 cents έχει πάει πια στα 10 δολάρια ή ο χρυσός έχει γίνει πια κανονικό νόμισμα (φυσικά στην μαύρη αγορά), και πετρέλαιο δεν υπάρχει πουθενά ούτε σταγόνα, τότε αυτό μάλλον είναι η τελική φούσκα των commodities την οποία περίμενε εδώ και 15 χρόνια περίπου.

Τότε λοιπόν το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να περιμένει την κατάλληλη στιγμή και κάποιο πολύ σπουδαίο γεγονός για να αλλάξει ξανά θέση, όπως για παράδειγμα το τέλος ενός πολέμου ή την καταπολέμηση του πληθωρισμού είτε με την κάλυψη του νομίσματος είτε με κάποια απότομη άνοδο των επιτοκίων.

Τότε ρευστοποιεί τα commodities και αρχίζει να αγοράζει ξανά μετοχές, ψάχνοντας ειδικά για αυτές της επόμενης νέας τεχνολογίας, αυτές δηλαδή που κατά την άποψή του θα έχουν γίνει “μόδα” και φούσκα μετά από 17 περίπου χρόνια.

Και αν κανείς φοβάται ότι μετά από 15 ή 17 χρόνια θα έχει βαρεθεί του “θανατά” και πιθανόν να έχει πάθει και καμιά κατάθλιψη, τότε μπορεί να ενημερωθεί και για τους εσωτερικούς μεσοπρόθεσμους κύκλους των μακροπρόθεσμων κύκλων, αυτών των ανοδικών (bull) ή των πτωτικών (bear) αγορών, οι οποίοι διαρκούν κατά μέσο όρο περίπου 3 χρόνια (από 2 έως 5 χρόνια για τις ανοδικές αγορές και από 2 έως 3 χρόνια για τις καθοδικές).

Κατόπιν με δεδομένο το ότι γνωρίζει κανείς το που περίπου βρίσκεται μέσα στον μακροπρόθεσμο αλλά και τον μεσοπρόθεσμο κύκλο, μπορεί να πουλά την “πραμάτεια” του με σκοπό να την αγοράσει χαμηλότερα ή να συντάσσεται με τις “αρκούδες” “σορτάροντας” τον αδύναμο κρίκο του κύκλου, είτε αυτός είναι οι μετοχές, είτε είναι τα commodities.

Follow the news....

Ένας εύκολος αλλά και συνάμα έξυπνος τρόπος για να ξέρει κανείς ανά πάσα στιγμή σε ποιόν μακροπρόθεσμο κύκλο βρίσκεται αλλά κυρίως το τι να περιμένει όσον αφορά το άμεσο μέλλον, είναι να παρακολουθεί απλά και μόνο τις ειδήσεις και κυρίως τον τρόπο με τον οποίον οι αγορές αντιδρούν σε αυτές.

Για παράδειγμα αν τα ΜΜΕ δημοσιεύουν όλο και πιο πολύ ειδήσεις οι οποίες περιστρέφονται γύρω από μετοχές, δηλαδή για τις προοπτικές και τα μεγαλόπνοα σχέδια των εισηγμένων εταιριών και για τις πιθανές εξαγορές τους, τότε μάλλον βρισκόμαστε σε κύκλο ανάπτυξης και πρέπει κανείς να “βαστά” οπωσδήποτε μετοχές.

Αντίθετα όταν σχεδόν όλοι μιλάνε για πετρέλαιο και κοιτάσματα με εκατομμύρια βαρέλια, όταν ξεκινάνε τα “εμπάργκο” και αρχίζουν να ηχούν τα “τύμπανα” του πολέμου, τότε πρέπει κανείς να κατέχει όχι μετοχές αλλά χρυσό, προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου ακόμη και κονσέρβες, τα οποία πρέπει να “ξεφορτώνεται” μετά που θα τελειώσει ο πόλεμος που μοιραία θα ξεσπάσει για το πετρέλαιο ή για τις πρώτες ύλες και τις τροφές.

Ακόμη παρακολουθώντας κανείς τις ειδήσεις και ταυτόχρονα την επίδραση αυτών στις αγορές, είναι δυνατόν κατά την γνώμη μου να καταλάβει το αν γίνεται διανομή ή μάζεμα των χαρτιών από τα “δυνατά χέρια”.

Για παράδειγμα αν σε μια ομολογουμένως κακή είδηση για το χρηματιστήριο και τις αγορές, η αγορά παραδόξως αντιδρά θετικά και με άνοδο, τότε μάλλον γίνεται διανομή χαρτιών διότι τα “δυνατά χέρια” προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να “σβήσουν” από την μνήμη των περισσότερων επενδυτών την κακή αυτή είδηση, με σκοπό να σπρώξουν αργότερα τα χαρτιά τους σε όσο το δυνατόν υψηλότερες τιμές.

Γιατί αν γινόταν μάζεμα, τα “δυνατά χέρια” θα εκμεταλλευόντουσαν αυτή την κακή είδηση για να "σπρώξουν" την αγορά χαμηλότερα και να μαζέψουν τα χαρτιά σε καλύτερες τιμές.

Διότι όταν είναι να σου “πάρουν” ή να σου “σπρώξουν” τα χαρτιά, τότε τα “δυνατά χέρια” δεν εκμεταλλεύονται απλά τις κακές ή τις καλές ειδήσεις, αλλά φτιάχνουν κιόλας τις “κακές” ή τις “καλές” ειδήσεις, τις οποίες διαβάζει κανείς στα ΜΜΕ.

Για αυτό, για να είναι σε θέση κανείς να αντιμετωπίσει επιτυχημένα τέτοιους “αντιπάλους” με τόσο πανίσχυρα όπλα, θα πρέπει κατά την γνώμη μου να επιστρατεύσει και αυτός με την σειρά του αντισυμβατικές τεχνικές, να χρησιμοποιήσει δηλαδή απλά και μόνο την σωστή του σκέψη και την κοινή του λογική.

Γιατί το πιο εύκολο πράγμα τόσο στη ζωή όσο και στο χρηματιστήριο, είναι να φτιάξει κανείς κάτι πολύπλοκο που να μην δουλεύει.

Το πραγματικά δύσκολο όμως είναι, να καταφέρει να φτιάξει κάτι το εξαιρετικά απλό που τελικά να δουλεύει....

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

The Real Money...

Όλο αυτό τον καιρό που χαρακτηρίζω τα χαρτονομίσματα ως άχρηστες και χωρίς καμιά αξία φωτοτυπίες, οι περισσότεροι συνομιλητές μου με κοιτάζουν αποσβολωμένοι με γουρλωμένα μάτια, σαν να βλέπουν ας πούμε κάποιο γραφικό ή εξωγήινο.

Μάλιστα παλαιότερα κάποιος μου είχε πει: Μα τι χαζομάρες είναι αυτές που λες αγαπητέ μου; Τα χαρτονομίσματα είναι καλυμμένα με χρυσό...δεν είναι παίξε γέλασε!

Οι περισσότεροι όμως κάνουν σαν να βλέπουν κάποιον τρελό και είμαι σχεδόν σίγουρος ότι από μέσα τους λένε: Α τον καημένο τον Καθηγητή, θα τον τρέλαναν φαίνεται οι μαθητές του όπως και τόσους άλλους εκπαιδευτικούς.

Όμως θεωρώ ότι όπως απέδειξα παλαιότερα πως στις αγορές και ειδικά στο χρηματιστήριο τελικά οι“τρελοί” είναι αυτοί που έχουν δίκιο, έτσι και τώρα θα προσπαθήσω να αποδείξω ότι και στη ίδια τη ζωή δυστυχώς ή ευτυχώς οι “τρελοί” είναι αυτοί που έχουν δίκιο.

Η έννοια του χρήματος...

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι το χρήμα αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις του ανθρώπου.

Στην πράξη προέκυψε ως ανάγκη για να καταστήσει πιο εύχρηστες και πιο αποδοτικές τις συναλλαγές μεταξύ των ανθρώπων.

Διότι στην αρχή και πριν την επινόηση των χρημάτων, οι άνθρωποι συναλλάσσονταν απευθείας με υλικά αγαθά και προϊόντα (barter economy).

Κάποιος για παράδειγμα που εξέτρεφε κότες, έδινε σε κάποιον που εξέτρεφε κουνέλια πχ δύο κότες και έπαιρνε ένα κουνέλι.

Όμως η ανάγκη για κάτι που να διευκολύνει περαιτέρω τις συναλλαγές προέκυψε όταν κάποιος που εξέτρεφε πχ γουρούνια πήγε να αγοράσει κότες. Τότε αυτός και με βάση την εκτιμώμενη σχετική αξία των δύο ειδών ή έπρεπε να πάρει πχ 5,5 ζωντανά κοτόπουλα ή έπρεπε να πάρει τόσες πολλές σφαγμένες κότες που ίσως και να μην τις ήθελε ή δεν μπορούσε να τις διατηρήσει, μια που τότε δεν υπήρχαν και ψυγεία.

Στην περίπτωση αυτή λοιπόν αν επιθυμούσε κανείς να ανταλλάξει το περισσευούμενο του γουρούνι, αλλά δεν ήθελε πχ όλες μαζί τις κότες του γείτονα έπρεπε να πάρει μια προφορική υπόσχεση από αυτόν ή ίσως και κάποιο χαρτί που να αναφέρει ρητά πως ο "κοτοπουλάς" έπρεπε να του παραδώσει στο μέλλον κάποιον συγκεκριμένο αριθμό από κοτόπουλα.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως δημιουργήθηκε ίσως όταν κάποια στιγμή ένας “γουρουνάς” ήθελε να φάει κοτόπουλα, αλλά ο “κοτοπουλάς” της γειτονιάς του ήταν μουσουλμάνος και δεν ήθελε με κανένα τρόπο να φάει γουρούνι.

Στην περίπτωση αυτή ο “γουρουνάς” ή έπρεπε να βρει κάποιον άλλον “κοτοπουλά” μη μουσουλμάνο που να του αρέσει το χοιρινό κρέας ή έπρεπε να καθίσει και να πείσει τον μουσουλμάνο “κοτοπουλά” ότι θα μπορούσε πχ να πάρει το γουρούνι του και το ανταλλάξει αργότερα με κουνέλια από τον “κουνελά” της γειτονιάς, στον οποίον άρεσαν τα χοιρινά σουβλάκια κ.ο.κ

Έτσι μοιραία δημιουργήθηκε η ανάγκη για κάποιο μέσο συναλλαγής το οποίο θα ήταν όσο το δυνατό πιο αποδεκτό από τους περισσότερους, έτσι ώστε να διευκολύνονται περαιτέρω οι συναλλαγές και οι ανταλλαγές μεταξύ των πολιτών.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι στα Ρωμαϊκά χρόνια το μέσο συναλλαγής που χρησιμοποιούνταν κατά κόρον και ως χρήμα ήταν το αλάτι και αυτό διότι σχεδόν όλοι τότε το χρησιμοποιούσαν ως μέσο διατήρησης των τροφών ή αργότερα ακόμη και ο καπνός επειδή ίσως στους περισσότερους άρεσε η συνήθεια του καπνίσματος.

Και αυτό συνέβη στην πράξη γιατί και στην ακραία περίπτωση που κανείς δεν ήθελε το αλάτι σου, εσύ μπορούσες να το χρησιμοποιήσεις για ιδίαν χρήση νοστιμίζοντας το φαγητό σου, ή αν δεν ήθελε κανείς τον καπνό σου εσύ μπορούσες να τον καπνίσεις για να ξεχάσεις προσωρινά την “φτώχεια” σου.

Όμως το χρήμα για να διευκολύνει όσο τον δυνατό περισσότερο τις συναλλαγές θα έπρεπε να είχε και άλλα χαρακτηριστικά, όπως την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διαιρετότητα έως σημείου του ενός κόκκου στην περίπτωση του αλατιού, ή την εύκολη διάγνωση μιας πιθανής "παραχάραξης" ή νόθευσης, που στην περίπτωση του αλατιού γινόταν απλά με μια δοκιμή με το στόμα, ή την όσο το δυνατόν πιο εύκολη εκτίμηση της αξίας του με βάση την σπανιότητα του αλλά και το κόστος εργασίας για την παραγωγή του συγκεκριμένου υλικού ή αγαθού.

Όμως ένα σημαντικό μειονέκτημα της χρήσης των τροφίμων ως νομίσματος, ήταν ότι κάποιος μπορούσε στην κυριολεξία να φάει τα λεφτά του όπως στην περίπτωση του αλατιού, μεταβάλλοντας έτσι απότομα την ποσότητα του κυκλοφορούντος "χρήματος" και διαμορφώνοντας έτσι "βίαια" και απροσδιόριστα την αξία του.

Γιατί ως γνωστόν το καλύτερο νόμισμα, είναι το όσο το δυνατόν πιο σταθερό νόμισμα.

Όμως το χρήμα προέκυψε και ως ανάγκη για ένα μέσο αποθήκευσης της επιπλέον παραγωγής και της προσωπικής εργασίας του καθενός, την οποία κάποιος δεν ήθελε να χρησιμοποιήσει στο παρόν, αλλά επιθυμούσε να την αποθηκεύσει για χρήση στο απώτερο μέλλον.

Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν η επινόηση του χρήματος κατάφερε να εμπνεύσει για μια μεγαλύτερη εργατικότητα και να δώσει έτσι στον άνθρωπο ένα επιπλέον κίνητρο για επιπλέον παραγωγή, αλλά κατέστησε ταυτόχρονα εφικτή και την δημιουργία κεφαλαίου το οποίο όπως οι περισσότεροι γνωρίζουμε είναι άκρως απαραίτητο για την παραγωγή πλούτου και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου μιας κοινωνίας.

Έτσι, επειδή κάποια στιγμή δημιουργήθηκε η ανάγκη για αποθήκευση της έξτρα αυτής εργασίας ή του κεφαλαίου που δημιουργούσε ο κάθε πολίτης, λόγω της επινοητικότητας του και της αύξησης της παραγωγικότητάς του και έτσι δημιουργήθηκαν οι “αποθήκες” ένα είδος τραπεζών της εποχής στις οποίες πήγαινε ο κάθε πολίτης και αποθήκευε την παραγωγή του, παίρνοντας ως απόδειξη ένα χαρτί το οποίο αποτελούσε και ένα είδος χαρτονομίσματος της αποχής.

Όμως επειδή κάποιος στην προσπάθειά του να γίνει πλούσιος ίσως και να χρειαζόταν να αποθηκεύσει τόνους από αλάτι, έγινε επιτακτική η χρήση ενός πιο σπάνιου και κατά συνέπεια πιο ακριβού “αγαθού” και έτσι κάποια στιγμή άρχισε να υιοθετείται από όλο και περισσότερους ο χρυσός ως νόμισμα και ως μέσο συναλλαγής μεταξύ των πολιτών.

Και αυτό έγινε μάλλον αυθόρμητα και χωρίς κανένα κράτος ή επίσημη εξουσία να υποχρεώσει τους πολίτες να υιοθετήσουν την χρήση του χρυσού ως επίσημου μέσου ανταλλαγής, αλλά έγινε μάλλον επειδή ο χρυσός από τη φύση του διαθέτει τα περισσότερα από τα απαραίτητα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα υλικό ή ένα προϊόν για να μπορέσει στην πράξη να αποτελέσει ένα επιτυχημένο νόμισμα.

Για την ακρίβεια οι απανταχού διοικούντες ποτέ δεν είδαν με καλό μάτι τον χρυσό ως νόμισμα και ως μέσο συναλλαγής μεταξύ των πολιτών και αυτό διότι ο χρυσός αποτελεί στην πράξη έναν σημαντικότατο περιορισμό της εξουσίας των διοικούντων, μια που έτσι αυτοί δεν είναι σε θέση να “βάλουν χέρι” στην μεγαλύτερη εξουσία που μπορεί να έχει κανείς στις μέρες μας: Στην παραγωγή του χρήματος.

Όμως με τον καιρό και με την πρώτη "ευκαιρία" οι διάφορες κυβερνήσεις κατάφεραν τελικά να πάρουν στα χέρια τους το “κουμπί του πιεστηρίου” και να τυπώνουν χαρτονομίσματα χωρίς καμία κάλυψη σε χρυσό ή άλλο υλικό αγαθό, είτε για να χρηματοδοτήσουν κάποιο πόλεμο, είτε απλά για λόγους “εθνικού” συμφέροντος με το πρόσχημα ότι έτσι θα διασφαλίζονταν η εμπιστοσύνη και η εγκυρότητα του συστήματος και έτσι τώρα καταφέρνουν ως και τις μέρες μας να παράγουν κάλπικο πλούτο και να τον μοιράζουν όπου αυτοί επιθυμούν και αυτό πάντα εις βάρος της περιουσίας των ίδιων των πολιτών.

Και αν παλαιότερα στην εποχή των νομισμάτων η παραχάραξη ήταν δύσκολη και λιγότερο επικερδής, διότι για να νοθεύσει κανείς τον χρυσό ή το ασήμι έπρεπε να βάλει κάποιο άλλο μέταλλο όπως για παράδειγμα τον χαλκό που και αυτός είχε κάποια αξία, τώρα πια στην εποχή μας έχουμε όπως έχει πει και ο ίδιος ο Ben μια νέα τεχνολογία που ονομάζεται “Printing Press”, με την οποία μπορούμε πια να "παραχαράξουμε" και να "νοθεύσουμε" γρήγορα, πανεύκολα και με την “βούλα” το νόμισμα μας και όλα αυτά πάντα για το καλό της οικονομίας και των ίδιων των πολιτών.

Όμως με αυτόν τον τρόπο αυτό που γίνεται τελικά είναι να απαξιώνονται και να νοθεύονται οι αποταμιεύσεις και το κεφάλαιο των πολιτών, οι οποίοι για να  κερδίσουν οι ίδιοι το μεροκάματό τους θα πρέπει να μοχθήσουν καθημερινά και να χύσουν κυριολεκτικά τον ιδρώτα τους, για να έρθουν οι “μάγκες” οι διοικούντες και να κόψουν όσο χρήμα θέλουν και να το διοχετεύσουν όπου αυτοί θέλουν, νοθεύοντας ουσιαστικά με αυτό τον τρόπο όχι μόνο το ίδιο το χρήμα αλλά και τον κόπο και τον μόχθο των ίδιων των ανθρώπων.

Έτσι καταλήξαμε τελικά στο σημείο να ανταλλάσσουμε όλοι μεταξύ μας χαρτιά και φωτοτυπίες που στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία εσωτερική και πραγματική αξία, αλλά η αγοραστική τους δύναμη βασίζεται στο τι ο καθένας μας νομίζει ή θεωρεί ότι αυτό αξίζει και κατά πόσον κάποιος κρίνει ως αξιόπιστο το κράτος που το εκδίδει ή ακόμη περισσότερο με βάση τον μέσο όρο αξιοπιστίας κάποιων κρατών, όπως στην περίπτωση του Ευρώ και της Ευρωζώνης.

Τώρα τι αξία μπορεί να έχει κάτι που κάποιος με δέκα το πολύ έντεκα πατήματα πλήκτρων ενός υπολογιστή και το πολύ μέσα σε 5 δευτερόλεπτα, μπορεί να δημιουργήσει πχ 10 δισεκατομμύρια από δαύτα, εγώ προσωπικά θα σας γελάσω.

Πάντως και σε κάθε περίπτωση μάλλον μικρότερη αξία από τον αντίστοιχο αριθμό πχ μαρουλιών, γιατί τα μαρούλια κάποιος πρέπει να πάει να τα φυτέψει, να τα ποτίσει, να περιμένει να μεγαλώσουν για να τα κόψει και πάντα υπάρχει και το ρίσκο κάτι να μην πάει καλά και να μην φυτρώσει τίποτε και να μείνει τελικά κανείς νηστικός και άφραγκος.

Ενώ στην περίπτωση της παραγωγής χρήματος μέσω data entry σε υπολογιστή, αν κάνει κανείς κάποιο λάθος αυτό μπορεί να διορθωθεί εύκολα και γρήγορα με το Back Space ή το πολύ πολύ και να στραμπουλήξει κανείς κανένα δάχτυλο στην προσπάθειά του να γράψει πιο γρήγορα. Not Bad at all... ειδικά αν πρόκειται να παράγει κανείς δισεκατομμύρια κάποιου νομίσματος, έστω και της Ζιμπάμπουε.

Η υπόθεση εμένα προσωπικά μου θυμίζει την μετοχή της Κλωνατέξ το 99, που ο καθένας μας πλήρωνε τότε 80.000 δραχμές την μία χωρίς να σκέφτεται αν αυτή τα αξίζει πραγματικά, αλλά μόνο και μόνο επειδή αυτό έγραφε το “ταμπλό”, αλλά κυρίως επειδή πιστεύαμε ότι πάντα θα υπάρχει κάποιος άλλος διατεθειμένος να πληρώσει τα ίδια ή ακόμη και ακόμη περισσότερα για την αποκτήσει στο άμεσο μέλλον.

Όμως μια απάτη οσοδήποτε καλοστημένη και αν είναι αυτή, έχει σχεδόν πάντα και ένα τέλος. Γιατί μπορεί η πλειοψηφία του κόσμου να έχει μειωμένη αντίληψη, αλλά κάποια στιγμή ακόμη και ο τελευταίος "ανόητος" που λέει ο λόγος σε αυτόν τον κόσμο θα συνειδητοποιήσει το παιχνίδι που παίζεται στις “πλάτες” του, ιδίως όταν ο πληθωρισμός φτάσει ή και ξεπεράσει το 10% και τότε θα αρχίσει να ξεφορτώνεται με απίστευτη ταχύτητα τις άχρηστες αυτές φωτοτυπίες, δίνοντας ένα τέλος σε αυτήν την "φαρσοκωμωδία".

Όμως μπορεί τα κράτη και οι διοικούντες να τυπώνουν και να κοροϊδεύουν με τα άχρηστα χαρτονομίσματά τους, αλλά όταν το πράγμα φτάσει κάποια στιγμή στο “Real Money”, τότε τα πράγματα αρχίζουν και σοβαρεύουν.

Άλλωστε για αυτό και ο Nixon κατάργησε τον κανόνα μετατροπής του δολαρίου σε χρυσό, στην πραγματικότητα για να μην χάσουν οι ΗΠΑ όλο τον χρυσό τους, μια που με τόσο ακάλυπτο χαρτονόμισμα που είχε τυπώσει, θα έπρεπε να “σκάβουν” ακόμη και τώρα για να βρουν χρυσό για να ξεπληρώσουν τα διάφορα κράτη και τα δισέγγονα του.

Για αυτό και το '41 μετά την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα, οι τότε Έλληνες πολιτικοί και διοικούντες, φόρτωσαν μόνο τούς εαυτούς τους και τον χρυσό της χώρας σε ένα καράβι και έφυγαν για την μέση Ανατολή.

Γιατί ο χρυσός πάντα ήταν, είναι και θα είναι : The real money......

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Όταν λένε ανάπτυξη...εννοούν πληθωρισμό...

Έχω κατ' επανάληψη τονίσει πως το πρόβλημα στην παγκόσμια οικονομία σήμερα είναι ότι το υπάρχον οικονομικό σύστημα έτσι όπως έχει διαμορφωθεί στις μέρες μας και ειδικά στα δυτικά κράτη, είναι από τη φύση του ελαττωματικό και ως εκ τούτου καταδικασμένο κάποια στιγμή να καταρρεύσει όπως ακριβώς κατέρρευσε και ο κομουνισμός, δηλαδή δια του νομίσματος.

Και όλα αυτά πιστεύω ότι συμβαίνουν επειδή έχει επικρατήσει παγκοσμίως και ειδικά τα τελευταία χρόνια, μια λανθασμένη εντύπωση περί του τι είναι ορθό και αληθές από οικονομικής άποψης, με αποτέλεσμα να έχουμε φτάσει στο σημείο το παράλογο να θεωρείται πια ως λογικό και το λανθασμένο ως κάτι το δεδομένο και αδιαμφισβήτητο.

Κατά την γνώμη μου αυτό γίνεται και από οικονομική άγνοια αλλά και επειδή κανείς από τους απανταχού διοικούντες δεν τολμά να πράξει το σωστό και το πρέπον, διότι τις περισσότερες φορές αυτό προϋποθέτει βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος για τους πολιτικούς και ανθρώπινο "πόνο” και δυστυχία για τους πολίτες.

Έτσι τα περισσότερα κράτη και οι διοικούντες τους τα τελευταία χρόνια “θυσιάζουν” συνεχώς το μακροπρόθεσμο οικονομικό όφελος προς όφελος του βραχυπρόθεσμου, προτιμώντας πάντα τις πιο ευχάριστες ή τις λιγότερο επώδυνες λύσεις ή και αναβάλλοντας συνεχώς για το απώτερο μέλλον τις επώδυνες αλλά αναγκαίες λύσεις, μια που έτσι και οι πολίτες μένουν σχετικά ευχαριστημένοι και ταυτόχρονα εξυπηρετείται και ο κύριος σκοπός τους, που δεν είναι άλλος από  την επανεκλογή τους.

Πολλές φορές βέβαια αναρωτιέμαι και εγώ πως είναι δυνατόν τόσοι “σοβαροί” και σπουδαγμένοι άνθρωποι να κάνουν λάθος και να έχω δίκιο εγώ, που στην πραγματικότητα δεν διαθέτω ούτε ένα χαρτί που να αποδεικνύει την σχετικότητά μου περί των οικονομικών.

Αλλά εδώ που τα λέμε οι διοικούντες του κομμουνισμού πίστευαν εβδομήντα και πλέον χρόνια ότι δεν ήταν αυτοί που κάνανε λάθος, αλλά όλοι οι υπόλοιποι και αυτοί που ήθελαν να φύγουν από την χώρα και κατάφεραν να συντηρήσουν ένα σύστημα σύλλαθος από τη φύση του και ελαττωματικό από “κούνια”, φυλακίζοντας και σκοτώνοντας ανθρώπους, πως λοιπόν να μην το πιστεύουν οι τωρινοί διοικούντες που εδώ που τα λέμε το σύστημά τους είναι και λιγότερο “ελαττωματικό" στην πράξη, όπως αυτό του "μπασταρδεμένου" Κευνασαϊκού μοντέλου που διαθέτουν σήμερα σχεδόν όλα τα δυτικά κράτη;

Όμως παρόλα αυτά όπως ο κομμουνισμός δεν γλύτωσε τελικά την κατάρρευση, έτσι πιστεύω ότι και το παγκόσμιο αυτό οικονομικό σύστημα δεν θα την γλυτώσει τελικά και κάποια στιγμή θα καταρρεύσει μεγαλοπρεπώς τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Αυτό όσο βαρύ παράλογο και τρελό να ακούγεται, αποτελεί δυστυχώς κατά την άποψή μου την αλήθεια, με βάση την οικονομική πραγματικότητα και την κοινή λογική.

Και για να μην μείνουν όλα αυτά απλά αβάσιμες και αστήρικτες υποθέσεις, θα προσπαθήσω να τα εξηγήσω όχι μόνο δια της κοινής λογικής, αλλά και δια των οικονομικών επιχειρημάτων.

Τα επιτόκια..

Κατ' αρχάς ο κυριότερος λόγος που ο κομμουνισμός απέτυχε ήταν επειδή είχε καταργήσει στην πράξη όλες τις αγορές, με αποτέλεσμα ο αγρότης να μην ξέρει τι να καλλιεργήσει και το κράτος “επιχειρηματίας” που να “επενδύσει” εποικοδομητικά για να παράγει τον απαραίτητο για την κοινωνία πλούτο, και έτσι  στο τέλος κατέληξε να “χάσει η μάνα το παιδί και το παιδί το γάλα του”.

Το υπάρχον οικονομικό σύστημα λοιπόν θα αποτύχει κατά την γνώμη μου κυρίως γιατί στην πράξη έχει καταργήσει και αυτό με την σειρά του την αγορά χρήματος, είτε καθορίζοντας κατά το δοκούν τα επιτόκια, είτε παρεμβαίνοντας άμεσα στην παροχή του κυκλοφορούντος χρήματος διαμορφώνοντάς την κατά βούληση.

Και αν η αύξηση της παροχής του χρήματος παλαιότερα γινόταν για να χρηματοδοτηθεί κάποιος πόλεμος, στην εποχή μας συμβαίνει κατά κόρον όταν οι διοικούντες μας “οσμίζονται” κάποια επερχόμενη ύφεση, με σκοπό να την “καταπολεμήσουν”, είτε για να τονώσουν μια “παραπαίουσα” οικονομία με μηδενικό ΑΕΠ, είτε τέλος για να σώσουν τις “too big to fail” τράπεζές τους από την κατάρρευση.

Όμως τα μέτρα αυτά στην πράξη λύνουν μόνο “προσωρινά” ή απλώς “κρύβουν κάτω από το χαλί” τα όποια προβλήματα, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που κάνουν είναι να “απορυθμίζουν” την ίδια την αγορά και να βάζουν τις βάσεις για μια μεγαλύτερη κατάρρευση στο άμεσο μέλλον.

Και αυτό γιατί με τα μηδενικά επιτόκια και με την αίσθηση ότι “λεφτά υπάρχουν για να φάνε και οι κότες”, στο τέλος αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι οι τράπεζες να δανείζουν όχι μόνο τις σοβαρές και με καλές προοπτικές επενδύσεις, αλλά και όλες τις “αστείες” και χωρίς καμιά τύχη, από τον κάθε αποτυχημένο επιχειρηματία, μέχρι τα πιο χρεοκοπημένα κράτη, με αποτέλεσμα τα λεφτά στο τέλος να τα τρώνε όντως οι “κότες”.

Αυτό σε συνδυασμό με το ισχύον Fractional Reserve Banking System, δηλαδή με το γεγονός ότι όταν κάποιος καταθέτει 1000 € στην τράπεζα, η τράπεζα κρατάει τα 100 € στα ταμεία της και δανείζει τα 900, ενώ ταυτόχρονα θεωρείται ότι έχει και τα 1000 διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή για τυχών ανάληψη από τον καταθέτη, καθιστά το σύστημα ακόμη πιο επιρρεπές στην χρεοκοπία και την κατάρρευση.

Έτσι λοιπόν μοιραία κάποια στιγμή, “σκάει” η βασισμένη στην πιστωτική επέκταση φούσκα και αρχίζουν και χρεοκοπούν όλοι, από τα κράτη έως τις “αστείες” επιχειρήσεις και τις “too big to fail” τράπεζες τους και στο τέλος ακόμη και οι επιχειρήσεις που υπό άλλες “φυσιολογικές” συνθήκες θα ήταν βιώσιμες.

Και τότε οι απανταχού διοικούντες αντί να αφήσουν την αγορά να “καθαρίσει την ήρα από το σιτάρι” και να επαναφέρει την απαραίτητη ισορροπία, παρεμβαίνουν και σώζοντας τους χρεοκοπημένους και αποτυχημένους, συντηρούν με αυτόν τον τρόπο ένα ελαττωματικό σύστημα και μάλιστα κάνοντάς το στην ουσία ακόμη πιο ελαττωματικό.

Η ρευστότητα..

Με το που καταργήθηκε η κάλυψη των χαρτονομισμάτων σε χρυσό ή σε οτιδήποτε άλλο commodity και τα κράτη μέσω των κεντρικών τραπεζών τους άρχισαν να κόβουν όσο νόμισμα θέλουν και όποτε θέλουν, άνοιξαν ουσιαστικά οι “Ασκοί του Αιόλου” για την παγκόσμια οικονομία.

Για την ακρίβεια το να δίνει κανείς στους διοικούντες ενός κράτους το προνόμιο να “κόβει” όποτε θέλει και όσο χρήμα θέλει, είναι στην πραγματικότητα σαν να βάζει κανείς τον “Λύκο να φυλάει τα πρόβατα”.

Έτσι οι διοικούντες έχοντας το “πυρηνικό” αυτό όπλο στα χέρια τους, νόμισαν κάποια στιγμή ότι είναι πανίσχυροι και ότι μπορούν να “εξαφανίσουν” άπαξ δια παντός τις οικονομικές υφέσεις.

Στην πραγματικότητα όμως οι υφέσεις δεν είναι το πρόβλημα αλλά η λύση και έτσι αυτό που επιτυγχάνουν οι κυβερνήσεις με το τύπωμα του νέου χρήματος είναι να καταπολεμούν την ίδια την θεραπεία, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η πτώση των τιμών που έρχεται για να “θεραπεύσει” την φούσκα που έχουν οι ίδιοι φτιάξει.

Έτσι στην πράξη δεν λύνουν ουσιαστικά το πρόβλημα, αλλά απλά σηκώνουν ξανά τις τιμές δημιουργώντας πληθωρισμό και στην πράξη “επιδοτώντας” νέες καταδικασμένες και μη βιώσιμες επενδύσεις και κάνοντας την φούσκα ακόμα μεγαλύτερη.

Διότι δεν αρκεί απλά και μόνο να τυπώσεις χρήμα για να πετύχεις ανάπτυξη.

Για να πετύχεις ανάπτυξη θα πρέπει τα νέα αυτά χρήματα να κατευθυνθούν σε παραγωγικές, ανταγωνιστικές, κερδοφόρες και μακροπρόθεσμα βιώσιμες επενδύσεις.

Και για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να μπορέσουν να ανταγωνιστούν αυτούς που τώρα παράγουν, δηλαδή τους Κινέζους και τους υπόλοιπους Ασιάτες, είτε στην παραγωγικότητα, είτε στην τεχνολογία και στην καινοτομία παρέχοντας ένα νέο και πιο ανταγωνιστικό προϊόν.

Αυτό στην πράξη για την Ευρώπη σημαίνει ότι πρέπει είτε να αρχίσει να “κατεβάζει” συνεχώς καινοτόμες ιδέες τις οποίες και να κάνει πράξη, είτε να μειώσει κατά πολύ τους μισθούς, την φορολογία και την γραφειοκρατία, έτσι ώστε να δημιουργήσει ένα πιο "φιλόξενο" επιχειρηματικό περιβάλλον από αυτό που έχουν τώρα οι Ασιάτες, για να μπορέσουν έτσι να αντιστρέψουν την υπάρχουσα τάση μεταφοράς της παραγωγής από την Δύση στην Ανατολή.

Γιατί τώρα όσο χρήμα και να τυπώσουν, αυτό είτε θα πάει χαμένο, είτε θα καταλήξει στα χέρια των Ασιατών.

Και μετά “φτου και από την αρχή”, θα ανακαλύπτουμε ότι φταίει η ρευστότητα και ότι δεν υπάρχει αρκετό χρήμα και ξανά θα κόβουμε νέο χρήμα και όλα αυτά μέχρι να κάνουμε στην Δύση τα χαρτονομίσματα “χαρτί υγείας”.

Η όλη κατάσταση θυμίζει ένα τσούρμο από ανόητους, οι οποίοι κάθονται μπροστά από ένα τρύπιο βαρέλι και προσπαθούν να το γεμίσουν με νερό.

Κάθε φορά που το νερό εξαφανίζεται, αντί να ψάξουν να δουν τι φταίει με το βαρέλι και που είναι η τρύπα, νομίζουν ότι το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αρκετό νερό και ρίχνουν συνεχώς και άλλο.

Και μετά έρχονται και οι Γερμανοί οι οποίοι συνειδητοποιούν ότι υπάρχει κάποια τρύπα στο βαρέλι, αλλά προσπαθούν να “ταπώσουν” το βαρέλι από πάνω, ενώ η τρύπα στην πραγματικότητα βρίσκεται στον πάτο του βαρελιού.

Δυστυχώς λοιπόν κατά την γνώμη μου η μόνη λέξη που αντικατοπτρίζει την κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Δύση, είναι η λέξη: “Tragic”....

Έτσι για παράδειγμα στην Ευρώπη τους φταίει τώρα ότι οι τράπεζες λέει χρεοκόπησαν γιατί δεν είχαν κεντρικό έλεγχο ή εν πάση περιπτώσει κάποιον να τους ελέγχει και τώρα δεν μπορούν να δανείσουν για να αυξήσουν την ρευστότητα στο σύστημα.

Όμως στην πραγματικότητα δεν φταίνε οι τράπεζες αλλά το ίδιο σύστημα που είναι ελαττωματικό και καταδικασμένο συνεχώς να αποτυγχάνει.

Από την άλλη και οι διοικούντες είναι και αυτοί “καταδικασμένοι” να κόβουν συνεχώς νέο χρήμα στην προσπάθειά τους να σώσουν το ελαττωματικό αυτό σύστημα και το "έργο" αυτό είναι και αυτό με την σειρά του καταδικασμένο να τελειώσει όπως τέλειωσαν όλα τα fiat συστήματα της παγκόσμιας ιστορίας, δηλαδή είτε δια της κάλυψης του νομίσματος με κάποιο commodity, είτε δια του υπερπληθωρισμού και της ολικής κατάρρευσης, όπως δηλαδή κατέρρευσε στην πράξη και ο κομουνισμός.

Έτσι το καλύτερο που έχει να κάνει κανείς αυτή τη στιγμή, είναι να αρχίζει να προετοιμάζεται για την “μητέρα” όλων των κρίσεων που φαίνεται ότι πλησιάζει γοργά, μια κρίση που μπροστά της η φούσκα του 29 θα μοιάζει κατά την γνώμη μου ως μια απλή "τσιχλόφουσκα".

Ο “Καθηγητής Λυκείου”