Εξέτασε προσεκτικά την “ακτινογραφία” ...

Πολύ συζήτηση έχει γίνει κατά καιρούς και πολύ μελάνι έχει χυθεί για το αν η θεμελιώδης ή η τεχνική ανάλυση είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος για να επενδύει κανείς στις αγορές και στα χρηματιστήρια.

Εγώ προσωπικά πιστεύω πια ακράδαντα ότι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος για να επενδύει κανείς, είναι ένας επιτυχημένος συνδυασμός και των δύο.

Πιο συγκεκριμένα πρέπει αρχικά κανείς κατά την γνώμη μου να χρησιμοποιεί την θεμελιώδη ανάλυση για να εντοπίζει τις πιθανές επενδυτικές επιλογές και κατόπιν να εξετάζει προσεκτικά το γράφημα της επιλογής του, όπως ακριβώς ένας γιατρός εξετάζει την ακτινογραφία ενός ασθενούς, για να διαπιστώσει αν η συγκεκριμένη μετοχή χαίρει άκρας “υγείας” ή εμφανίζει ενδείξεις ασθένειας.

Κατόπιν αν διαπιστωθεί η “υγεία” της συγκεκριμένης επιλογής, επιβάλλεται η χρήση της τεχνικής ανάλυσης για να επιτύχουμε μια όσο το δυνατόν καλύτερη είσοδο στην μετοχή, αλλά κυρίως για να μας “προδώσει” αυτή έγκαιρα τα σημάδια για το πότε θα πρέπει να πουλήσουμε αυτό που αγοράσαμε.

Γιατί αν περιμένει κανείς από τα θεμελιώδη για να του δείξουν ότι κάτι δεν “πάει” καλά με τα κέρδη της συγκεκριμένης εταιρείας, το πιο πιθανό είναι τα δικά του κέρδη θα έχουν “πάει για βρούβες” πολύ νωρίτερα .

Όμως όποια και από τις δύο μεθόδους και να επιλέξει κανείς, ένα πράγμα δεν θα πρέπει να κάνει: Να τις μπερδεύει.

Να αγοράζει δηλαδή μια μετοχή με βάση την τεχνική ανάλυση και να μην πουλάει την μετοχή του όταν του το επιβάλει η τεχνική ανάλυση, πιθανόν επειδή αυτός θεωρεί πως τα θεμελιώδη της εταιρείας δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν ή ότι κατά την δική του γνώμη η μετοχή σε αυτά τα επίπεδα, είναι απλά “τζάμπα”.

Όταν λοιπόν κανείς επενδύει αποκλειστικά με βάση την τεχνική ανάλυση, δεν επιτρέπεται κατά την γνώμη μου σε καμιά περίπτωση να επηρεάζεται από τυχόν προσωπικές απόψεις ή απόψεις άλλων και το αν πχ η αγορά ή η συγκεκριμένη μετοχή είναι φούσκα ή τζάμπα και αν η οικονομία βαδίζει προς ύφεση ή προς ανάπτυξη.

Η άποψή μου για την τεχνική ανάλυση λοιπόν είναι, πως η πρώτη ματιά σε ένα διάγραμμα μιας μετοχής μοιάζει πάρα πολύ με την πρώτη ματιά σε μια γυναίκα. Είναι τις περισσότερες φορές και σε πολύ μεγάλο ποσοστό “όλα τα λεφτά”.

Μόνο που αντί να εξετάζουμε μια γυναίκα από πάνω προς τα κάτω (ή από κάτω προς τα πάνω αν το θέλει κανείς), εδώ κοιτάζουμε το διάγραμμα μιας μετοχής από αριστερά προς τα δεξιά.

Και αυτό το κάνουμε για να δούμε αν η τιμή της μετοχής στο διάγραμμα ανεβαίνει κάνοντας διαδοχικά σκαλοπάτια ή αλλιώς σφιχτές ζώνες συσσώρευσης, αν πέφτει πάλι με σκαλοπάτια ή αν παραμένει περίπου στα ίδια επίπεδα.

Γιατί στην πρώτη περίπτωση η τάση της συγκεκριμένης μετοχής είναι ανοδική και όπως και στην περίπτωση ενός “κεραυνοβόλου” έρωτα με μια όμορφη γυναίκα πρέπει να δράσουμε γρήγορα και με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο, ενώ στην δεύτερη περίπτωση καλύτερα να την “κάνουμε” διακριτικά και να αφήσουμε κανέναν άλλον να την “παντρευτεί” τόσο την γυναίκα όσο και την μετοχή και να “κλαίει” κατόπιν εκείνος λεφτά και χρόνια.

Τέλος αν δούμε την μετοχή από αριστερά προς τα δεξιά να παραμένει σχεδόν στα ίδια επίπεδα αλλά πραγματοποιώντας απότομες βουτιές και σκαρφαλώματα της τάξης του 30% και άνω, μάλλον πρόκειται για γυναίκα και μετοχή “άστατη” και καλύτερα είναι ή να την αποφύγουμε ή να την παίξουμε γρήγορα και σε καμιά περίπτωση να μην την “παντρευτούμε”.

Μετοχή σε ανοδική φάση.

Στην περίπτωση μιας μετοχής σε ανοδική φάση, οι τιμές από αριστερά προς τα δεξιά κινούνται ανοδικά με τις τιμές να βρίσκονται πάνω από τον 200άρη ή 150άρη και οι τυχόν διορθώσεις τελειώνουν γύρω από τον 50άρη, ένα κατεξοχήν σημείο στο οποίο αρέσει στους θεσμικούς και στα δυνατά χέρια να “μαζεύουν” τα χαρτιά.

Η άνοδος πρέπει να είναι σταδιακή με διαδοχικές βάσεις συσσώρευσης σε όλο και υψηλότερα επίπεδα, με τις συσσωρεύσεις αυτές να είναι “σφιχτές” (με όχι μεγάλες διαφορές από ελάχιστο σε μέγιστο) και με διάρκεια τουλάχιστον 4 με 7 εβδομάδες και άνω.

Όταν “πετύχουμε” ένα τέτοιο διάγραμμα μετοχής στο δεύτερο ή το πολύ στο τρίτο σκαλοπάτι συσσώρευσης, ιδίως όταν πιο πριν έχει συντελεστεί μια μεγάλη πτώση, πρέπει να δράσουμε άμεσα και να αγοράσουμε με το που η μετοχή πλησιάσει την κάτω πλευρά της βάσης συσσώρευσης, αν η μετοχή βρίσκεται σε πτωτική πορεία.

Κατόπιν αν η μετοχή βρει στήριξη και κινηθεί ανοδικά διασπώντας την άνω πλευρά της συσσώρευσης με μεγάλο όγκο, πχ τουλάχιστον 50% και πάνω από τον καθημερινό μέσο όρο, τότε πυραμιδώνουμε αμέσως αγοράζοντας και άλλα κομμάτια.

Τώρα αν η μετοχή μετά την άνω διάσπαση γυρίσει πίσω προσωρινά, βρίσκοντας στήριξη στο σημείο διάσπασης φεύγοντας όμως κατόπιν ξανά για επάνω, αγοράζουμε για τρίτη φορά λίγο ψηλότερα με την τιμή να μην έχει απομακρυνθεί περισσότερο από ένα 5 με 7% από το σημείο διάσπασης και πάντα με λιγότερα κομμάτια από τις προηγούμενες αγορές μας.

Αν λοιπόν όλα πάνε κατ' “ευχήν” και η μετοχή συνεχίσει την άνοδο, μπορούμε να πουλήσουμε τα μισά κομμάτια μας με κέρδος 20 με 25% από το σημείο διάσπασης αν η αγορά είναι πτωτική, ή στο 30 με 35% περίπου αν η αγορά είναι ανοδική.

Ή εναλλακτικά μπορούμε να περιμένουμε να αρχίσει να σχηματίζεται η νέα βάση συσσώρευσης και πουλάμε τουλάχιστον τα μισά στην πρώτη διπλή κορυφή της υπό κατασκευήν βάσης συσσώρευσης, ενώ αγοράζουμε ξανά αυτά που πουλήσαμε λίγο μετά το γύρισμα της μετοχής και στον πρώτο διπλό πάτο της συσσώρευσης .

Τέλος όλα τα κομμάτια μας τα πουλάμε αμέσως μόλις διακρίνουμε έντονα τα σημάδια αντιστροφής της μεσοπρόθεσμης τάσης της μετοχής. (Σε αυτό θα αναφερθώ σε μια μελλοντική ανάρτηση - μόνο να μου το ξαναθυμίσετε μετά από λίγο καιρό.)

Στην περίπτωση που η μετοχή με το που την αγοράσουμε μετά από την άνω διάσπαση της ζώνης συσσώρευσης αντί να πάει επάνω ξαναμπεί μέσα στην ζώνη και κατέβει ένα 7% από το σημείο διάσπασης, πουλάμε αμέσως όλα τα κομμάτια μας με stop loss και βγαίνουμε περίπου στα λεφτά μας.

Επιπλέον αν η μετοχή μετά που την αγοράσαμε για πρώτη φορά κοντά στην στήριξη της ζώνης δεν μας κάνει το “χατήρι” και κινηθεί πτωτικά σπάζοντας την κάτω βάση συσσώρευσης και απομακρυνθεί ένα 7% περίπου, κάνουμε άμεσα stop loss γιατί μάλλον έχουμε πέσει σε μετοχή ή γυναίκα“απάτη”, δηλαδή σε διανομή χαρτιών ή σε “πρώην Δημητρό και Μήτσαρο” .

(Επειδή όλα αυτά είναι αρκετά πολύπλοκα για κάποιον που δεν διαθέτει την ανάλογη εμπειρία, θα αναρτήσω και συγκεκριμένα παραδείγματα με γραφήματα μετοχών για να γίνουν περισσότερο κατανοητά. Και βέβαια να μην ξεχνάμε ότι δεν πρέπει κανείς να θεωρήσει ποτέ και σε καμιά περίπτωση πως το χρηματιστήριο είναι κάτι εύκολο.)

Μετοχή σε πτωτική φάση.

Στην περίπτωση αυτή η μετοχή κινείται από αριστερά προς τα δεξιά συνεχώς χαμηλότερα, πραγματοποιώντας νέα χαμηλά με σκαλοπάτια.

Αν ανιχνεύσετε μια τέτοια μετοχή η συμβουλή μου είναι να αφήστε να χάσει κανένας άλλος τα λεφτά του (Θυμηθείτε: Η τάση ανόητε...) ή προσπαθήστε να βγάλετε χρήματα σορτάροντάς την (και για αυτό σκοπεύω να αναφερθώ αργότερα... να δούμε πότε θα προλάβω να τα γράψω όλα αυτά...).

Ή εναλλακτικά μπορείτε να περιμένετε πρώτα να γίνει η αντιστροφή τάσης και μετά να την αγοράσετε.

Μετοχή σε φάση συσσώρευσης.

Αν η μετοχή από αριστερά προς τα δεξιά παραμένει ουσιαστικά στο ίδιο εύρος τιμών, τότε εξετάζουμε το είδος της συγκεκριμένης συσσώρευσης.

Αν η συσσώρευση πραγματοποιείται σε στενό εύρος τιμών πχ μέσα σε ένα 20 % το πολύ 25%, τότε στην περίπτωση που πριν έχει συντελεστεί και μια μεγάλη πτώση ενώ ταυτόχρονα το χρονικό διάστημα της συσσώρευσης είναι σχετικά μεγάλο (πχ πάνω από 3 μήνες), τότε πιθανόν να έχουμε ανακαλύψει μια υποψήφια μετοχή για μεγάλα κέρδη.

Στην περίπτωση αυτή αγοράζουμε την μετοχή όταν και αν αυτή διασπάσει με μεγάλο όγκο το άνω όριο της συσσώρευσης και κατόπιν την χειριζόμαστε παρόμοια με την περίπτωση της ανοδικής μετοχής.

Αν όμως η συσσώρευση λαμβάνει χώρα σε μεγάλο εύρος τιμών, δηλαδή με το ανώτατο όριο να απέχει από το κατώτατο από 30% και πάνω, τότε μάλλον πρόκειται για διανομή και όχι για μάζεμα της μετοχής.

Έτσι και εμείς καλό θα είναι να παίξουμε την μετοχή βραχυπρόθεσμα, αγοράζοντας όσο η μετοχή πλησιάζει στο κάτω όριο της συσσώρευσης και να πουλάμε την μετοχή όσο αυτή πλησιάζει στο άνω όριο.

Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και θεωρία τριγώνων, σφηνών ή ακόμη και Fibonacci για να μπορέσουμε να υπολογίσουμε κατά προσέγγιση το ύψος μιας αντίδρασης ή μιας πτώσης αν και δεν είναι κατά την γνώμη μου τόσο απαραίτητο.

Πάντα όμως πρέπει να είμαστε έτοιμοι να εφαρμόσουμε άμεσα τον κανόνα περιορισμού ζημιών σε ένα ποσοστό 7 με 10 % αν ανακαλύψουμε κάποια στιγμή ότι έχουμε βρεθεί στην λάθος πλευρά της τάσης.

Και όλα αυτά έχοντας πάντα άποψη και την τάση της ίδιας της αγοράς καθώς και ότι δεν πρέπει να βρίσκεται κανείς συνεχώς μέσα στην αγορά, αλλά να ψάχνει διαρκώς για νέες κερδοσκοπικές ευκαιρίες.

Είναι γεγονός ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χρήσης της τεχνικής ανάλυσης αποτελούν οι λεγόμενες ψευδείς διασπάσεις (whipsaws), οι οποίες όχι μόνο ροκανίζουν τα κέρδη του κερδοσκόπου αλλά επειδή ταυτόχρονα του χαλάνε και την ψυχολογία με αποτέλεσμα αυτός να διαστάζει να ενεργήσει τις πιο πολλές φορές, όταν ξεκινά η πραγματική τάση.

Δύο τρόποι για να περιορίσει κανείς αυτά τα whipsaws είναι το να πραγματοποιεί τις πράξεις του προς το τέλος της συνεδρίασης και αυτό γιατί τις περισσότερες φορές στην αρχή η αγορά κοροϊδεύει με σκοπό να εγκλωβίσει, ενώ μπορεί ακόμη και να αυξήσει το όριο στον κανόνα του περιορισμού των ζημιών αν διαπιστώσει ότι πραγματοποιούνται πολλά λανθασμένα stop loss, αλλά πάντα σε όχι περισσότερο από 10%.

Ακόμη όταν χρησιμοποιούμε την τεχνική ανάλυση ως εργαλείο λήψης επενδυτικών αποφάσεων, πρέπει πάντα να διαλέγουμε κατά την γνώμη μου μετοχές με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διασπορά και υψηλή εμπορευσιμότητα.

Επιπλέον αν διαπιστώσει κανείς ότι η αγορά επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από ειδήσεις και γεγονότα (όπως συνέβαινε τόσο καιρό στο Ελληνικό χρηματιστήριο κάθε φορά που οι Ευρωπαίοι μας έσωζαν με κάποιο Euro-group), καλό θα ήταν κατά την γνώμη μου να μην βασίζεται κανείς σε μεγάλο βαθμό στην τεχνική ανάλυση.

Τελικά στις αγορές και τα χρηματιστήρια, αυτό που συνειδητοποιεί κανείς κατά την γνώμη μου με το πέρασμα του χρόνου, είναι ότι απλά ανακαλύπτει συνεχώς νέους τρόπους για να χάνει τα χρήματά του.

Και αυτό γιατί για να γίνουν όλα τα παραπάνω σωστά και όπως απαιτείται για να κερδίζει κανείς σταθερά στις αγορές, απαιτείται κάποιος να διαθέτει πάνω από όλα πειθαρχία, επιμονή, υπομονή, αποφασιστικότητα, οξεία αντίληψη, ευστροφία, εμπειρία και ταχύτητα και θα μπορούσα να αναφέρω στο τέλος σχεδόν όλα τα ανθρώπινα προτερήματα.

Γιατί στις αγορές και το χρηματιστήριο υπάρχουν κατά την γνώμη μου μόνο δύο είδη κερδοσκόπων.

Οι γρήγοροι κερδοσκόποι και ο “νεκροί” κερδοσκόποι.

Με τους δεύτερους δυστυχώς να αποτελούν και την συντριπτική πλειοψηφία.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

ΥΓ Οι γυναίκες αναγνώστριες μπορούν στο παραπάνω κείμενο να βάλουν “άντρες” όπου “γυναίκες” και όπου “σφικτές βάσεις συσσώρευσης”, “σφιχτά μπράτσα και γλουτούς”.