Οι μισθοί είναι “ιεροί”... αλλά και το πρόβλημα

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι σε κανένα δεν του αρέσει να του μειώνουν τον μισθό του.

Δεν είναι μόνο αυτό που έχουμε μάθει ως δεδομένο εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια, ότι δηλαδή το λογικό και αυτονόητο είναι οι μισθοί να αυξάνονται συνεχώς.

Ούτε ότι η μείωση του μισθού μπορεί να θεωρηθεί -και λογικά- από τους περισσότερους μας, ως μια προσπάθεια από τον εργοδότη μας να την γλυτώσει αυτός εις βάρος μας. Είπαμε, “Την κρίση να πληρώσει η πλουτοκρατία”.

Είναι ότι στην πράξη -και αυτό “πονάει” πιο πολύ- οι περισσότεροι από εμάς έχουμε σχεδιάσει το μέλλον μας και έχουμε καθορίσει τις ανάγκες μας και τις δόσεις των δανείων μας, με βάση τις τωρινές αποδοχές μας και ίσως -πραγματοποιώντας μια γραμμική προέκταση του παρελθόντος στο απώτερο μέλλον- και στις “σίγουρες” κατοπινές μισθολογικές αυξήσεις μας.

Ακόμη και εγώ -που από τα παρακάτω είμαι σίγουρος ότι κάποιοι θα με χαρακτηρίσουν ως νεοφιλελεύθερο ή ως ένα στυγνό καπιταλιστικό “γουρούνι”- έχω να δηλώσω απερίφραστα ότι δεν μου αρέσει καθόλου να μου μειώνουν τον μισθό μου, γιατί το θεωρώ σαν μια μείωση της προσωπικής μου αξίας, καθώς και μια ευθεία προσβολή της ίδιας της προσωπικότητάς μου.

Όμως δυστυχώς η αλήθεια είναι για μια ακόμη φορά διαφορετική και όπως και τις περισσότερες φορές, πολύ σκληρή με όλους μας.

Έτσι είναι γεγονός ότι μέσα σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον, οι μισθοί πρέπει να αυξάνονται όπως άλλωστε αυξάνονται οι τιμές σχεδόν όλων των προϊόντων και υπηρεσιών.

Αυτός είναι κατά την γνώμη μου και ένας από τους κυριότερους λόγους, για τους οποίους το οικονομικό σύστημα που έχει επιλεγεί από τους διοικούντες και πολιτικούς σχεδόν σε όλο τον πλανήτη τα τελευταία σχεδόν 100 χρόνια, είναι αυτό του δημιουργίας ανάπτυξης μέσω ενός “ήπιου” πληθωρισμού.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι ο μακροχρόνιος πληθωρισμός ο οποίος απλά δημιουργείται με την αύξηση της παροχής χρήματος και χωρίς την ανάλογη αύξηση της παραγωγής, κάποια στιγμή δημιουργεί αναπόφευκτα φούσκες, ακόμη και στους μισθούς.

Επειδή όμως είναι αδύνατον να ανεβαίνει κάτι συνεχώς και “εις τον αιώνα τον άπαντα", όταν μοιραία αυτή η πληθωριστική φούσκα σκάσει, τότε αυτός που αναλαμβάνει να μειώσει τις φουσκωμένες τιμές είναι ο θεωρούμενος ως “κακός” αποπληθωρισμός.

Και μπορεί στα ραπανάκια οι τιμές να μειώνονται σχετικά εύκολα διότι οι μόνοι που διαμαρτύρονται είναι οι παραγωγοί τους, στους μισθούς όμως τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά.

Αυτό γιατί εκεί φωνάζουν όλοι μαζί και ειδικά τα συνδικάτα. Και το πρόβλημα είναι, ότι σχεδόν πάντα βρίσκονται πολιτικοί πρόθυμοι για να ικανοποιήσουν αιτήματα όπως το πάγωμα ή ακόμη και η αύξηση των μισθών εν μέσω αποπληθωρισμού και ύφεσης, ενώ από την άλλη δεν βρίσκεται σχεδόν κανένας να “υπογράψει” για μείωση, διότι σε μια τέτοια περίπτωση γνωρίζουν καλά ότι είναι σαν να υπογράφουν την πολιτική τους “καταδίκη”.

Όμως η αλήθεια είναι ότι μέσα σε ένα γνήσια αποπληθωριστικό περιβάλλον, οι μισθοί πρέπει να μειώνονται. Αυτό γιατί τότε, η αγοραστική δύναμη των μισθών εξισορροπείται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την πτώση των τιμών και στα υπόλοιπα προϊόντα, οι τιμές των οποίων πέφτουν και αυτές το ίδιο και ίσως περισσότερο, “χτυπημένες” από τον αποπληθωρισμό.

Αυτό είναι απαραίτητο να συμβεί για να αποκατασταθεί ξανά η ισορροπία σε τιμές, κόστη, και μισθούς σε χαμηλότερα επίπεδα, έτσι ώστε να καταστεί ξανά δυνατή η επίτευξη επιχειρηματικών κερδών, τα οποία και είναι άκρως απαραίτητα για την παραγωγή πλούτου της κοινωνίας και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της.

Όσο πιο γρήγορα γίνουν αυτές οι μειώσεις τόσο γρηγορότερα η οικονομία θα καταφέρει να “πατήσει” σε μια νέα στέρεα “βάση” χαμηλότερα, για να αρχίσει να ανεβαίνει ξανά.

Άλλωστε οι υφέσεις στην πραγματικότητα προκαλούνται πρωτίστως από τις ανισορροπίες μεταξύ κόστους, τιμών, μισθών και περιθωρίων κέρδους, λόγω της πρότερης απότομης και χωρίς τα απαραίτητα θεμελιώδη αύξησης σε αυτά, με αποτέλεσμα σχεδόν πάντα να έχουν δημιουργηθεί πολλές "άστοχες" επενδύσεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της λανθασμένης διαχείρισης των μισθών, αποτελεί κατά την γνώμη μου η διάρκεια και η ένταση της μεγάλης ύφεσης στην Αμερική την δεκαετία του 30. Όταν λοιπόν έσκασε η φούσκα των μετοχών το 29 και ήρθε ο αποπληθωρισμός, τα τότε συνδικάτα των Αμερικανικών βιομηχανιών αντιστάθηκαν σθεναρά στην μείωση των μισθών και κατάφεραν να περάσουν με την βοήθεια του πολιτικού συστήματος, νόμους και περιορισμούς στην μείωση των μισθών για τα μέλη τους.

Αυτό οδήγησε τελικά σε μεγαλύτερη ανεργία και παρέτεινε την κρίση, διότι ουσιαστικά επέτεινε την ανισορροπία του συστήματος δημιουργώντας δύο κατηγορίες εργαζομένων: Των προνομιούχων που είχαν εργασία και μάλιστα με “πληθωριστικούς” μισθούς μέσα σε ένα αποπληθωριστικό περιβάλλον και των άνεργων που στην κυριολεξία αποτέλεσαν τον “αποδιοπομπαίο τράγο” της εποχής, γυρνώντας από συσσίτιο σε συσσίτιο.

Έτσι και τώρα μια παρόμοια ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται στην Ελληνική πραγματικότητα, με τους μισθούς και τις συντάξεις ιδίως στο δημόσιο να αυξάνονται για πολλά χρόνια μέσα σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον, χωρίς όμως οι αυξήσεις αυτές να βασίζονται επάνω σε μια αντίστοιχη αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας, παρά μόνο στα δανεικά του κράτους.

Έτσι κάποια στιγμή καταλήξαμε πολλοί από εμάς να παίρνουμε μισθούς και συντάξεις Γερμανίας, έχοντας όμως στην πραγματικότητα παραγωγικότητα χειρότερη και από την Μποτσουάνα.

Διότι δεν λέω μπορεί κάποιος να εργάζεται και να παράγει ανάλογα με τον μισθό του, αλλά αν ο γείτονας του κάθεται και πληρώνεται, τότε μοιραία αυτός πρέπει να παράγει και για τον γείτονα, αν θέλουμε να αυξάνουμε τους μισθούς χωρίς να προκαλούμε φούσκα.

Κατά συνέπεια λοιπόν και εξαιτίας της άρνησης της κυβέρνησης να μειώσει τους μισθούς και τις συντάξεις, έχουμε φτάσει τώρα σε ένα σημείο χειρότερο από αυτό της μεγάλης ύφεσης στη Αμερική της δεκαετίας του 30, διότι εκτός των υψηλών μισθών στο δημόσιο, εμείς έχουμε και άλλα σοβαρά προβλήματα(τη μη εφαρμογή των νόμων, τη φορολογία, τη γραφειοκρατία) τα οποία καθιστούν το Ελληνικό περιβάλλον εξαιρετικά αφιλόξενο για την επίτευξη επιχειρηματικών κερδών και ως τούτου την παραγωγή του απαραίτητου για την αύξηση του βιοτικού μας επιπέδου, οικονομικού πλούτου.

Έχω την άποψη λοιπόν ότι αυτό που δεν τολμά να πράξει τώρα η κυβέρνηση, δηλαδή να μειώσει δραστικά τους μισθούς και τις συντάξεις στο δημόσιο, θα το κάνει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό και επί δικαίων και αδίκων η ίδια η οικονομική φύση, δια μέσω της έλευσης της νέας δραχμής.

Δυστυχώς η αίσθηση μου τώρα πια είναι, ότι η ιστορία και η μοίρα δεν θα μπορούσαν να “σκηνοθετούσουν” ένα πιο “σαδιστικό” τέλος για όλους αυτούς που με την εφαρμογή ενός λανθασμένου πολιτικοοικονομικού συστήματος, ευθύνονται στην πραγματικότητα για αυτήν την “δραματική” κατάσταση που επικρατεί στα περισσότερα κράτη της Δύσης.

Να εξευτελιστούν δηλαδή και να εκδιωχθούν τελικά από τα “χέρια” όλων αυτών που τόσα χρόνια ευεργετούσαν, μοιράζοντας τους ψεύτικο πλούτο με χρέη και δανεικά.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Όταν θα κερδίζω θα παίζω...

Το χρηματιστήριο κατά την γνώμη μου είναι ένα κατ' εξοχήν παιχνίδι προσφοράς και ζήτησης. Τουτέστιν για να έχεις περισσότερες ελπίδες να κερδίσεις, άφησε τους αγοραστές να “τσακωθούν” με τους πωλητές, για να πας εσύ κατόπιν με τον τελικό νικητή.

Βέβαια με αυτόν τον τρόπο μπορεί να μην πάρεις όλη την άνοδο ή την πτώση, αλλά το σίγουρο είναι ότι το “ρίσκο” που αναλαμβάνεις θα είναι μειωμένο σε σχέση με αυτούς που ρισκάρουν, ποντάροντας εκ των προτέρων για το ποιος τελικά θα επικρατήσει.

Γιατί όπως έχω τονίσει κατ' επανάληψη, οι μετοχές αγοράζονται “On the way up, not on the way down”.

Κατά συνέπεια λοιπόν πιστεύω ότι αυτή είναι και η πιο ενδεδειγμένη και συνετή τακτική, που μπορεί να εφαρμόσει κάποιος αυτήν την εποχή στο Ελληνικό Χρηματιστήριο. Να περιμένει δηλαδή για να δει ποιος θα "νικήσει" τελικά.

Βέβαια σε μια τέτοια περίπτωση το πρόβλημα μετατοπίζεται στο πως θα αναγνωρίσει κανείς έγκαιρα το ποιος θα είναι ο τελικός νικητής. Όμως θα πρέπει κατά την γνώμη μου να είναι κάποιος ή τυφλός ή προκατειλημμένος για να μην δει την “παρέλαση των νικητών” που θα περάσει κυριολεκτικά από μπροστά του, μέσω των τιμών του χρηματιστηριακού πίνακα.

Γιατί οι νικητές πάντα κάνουν “παρέλαση” μετά από την νίκη τους. Αρκεί κανείς να θυμηθεί τις “παρελάσεις” που κάνουν εδώ και δύο χρόνια οι “αρκούδες” στο Ελληνικό χρηματιστήριο.

Άλλωστε την “νίκη” αυτή την δείχνει σχετικά έγκαιρα και η “ακτινογραφία του ασθενούς”, δηλαδή η τεχνική ανάλυση μέσω των διαδοχικών διασπάσεων των αντιστάσεων και των νέων υψηλών ή των χαμηλών.

Έτσι κατά την γνώμη μου, αυτό που απαιτείται να διαθέτει ένας υποψήφιος επενδυτής του Ελληνικού χρηματιστηρίου στις μέρες μας, είναι απλά υπομονή. Αυτό γιατί είναι σχεδόν βέβαιο σε εμένα, ότι όταν θα αλλάξει η τάση στο Ελληνικό χρηματιστήριο αυτό θα ανεβαίνει για χρόνια.

Αρκεί να πάρει κανείς ως παράδειγμα το χρηματιστήριο της Αργεντινής το οποίο και ανέβηκε πάνω από 1000% μετά από την ανακοίνωση της χρεοκοπίας της χώρας. Βέβαια δεν θα πρέπει να λησμονεί κανείς ότι δέκα χρόνια μετά αυτό που δεν έχει φτάσει ακόμη στα προ της πτώχευσης επίπεδα, είναι το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της.

Τώρα αν κανείς έχει δει “όνειρο” και θέλει σώνει και καλά να αγοράσει Ελληνικές μετοχές τώρα που ο ΓΔ είναι κάτω από τις 1000 μονάδες (όπως εγώ που το είχα  απωθημένο από το 99) μπορεί αν θέλει να τοποθετήσει ένα μέρος των χρημάτων του σε εξωστρεφείς μετοχές οι οποίες διατηρούν ακόμη το growth τους(στο τέλος υπάρχει συγκεκριμένο παράδειγμα) και που είναι απίθανο κατά την γνώμη μου να “βαρέσουν” κανόνι έως το τέλος της κρίσης.

Όσο για τα υπόλοιπα χρήματά του, μπορεί να περιμένει για να τα τοποθετήσει με το που οι μετοχές θα αρχίσουν να διασπούν τις άνω τιμές των μεσοπρόθεσμων συσσωρεύσεων τους, όταν δηλαδή οι πολλοί θα “γκρινιάζουν” ότι το χρηματιστήριο έχει ήδη ανεβεί αρκετά και πολύ γρήγορα και ότι η τάδε ή η δείνα μετοχή είναι τώρα ακριβή στα 2 ευρώ, διότι πριν από λίγο καιρό ήταν στο 1.

Γιατί είπαμε στο χρηματιστήριο το παιχνίδι λέγεται: “Βρες την σωστή τάση”, ή “Τον τρελό που στο τέλος θα δικαιωθεί”, γιατί το πιο πιθανό είναι ότι η τωρινή “ακριβή” μετοχή, σε λίγο μάλλον θα έχει γίνει ακριβότερη, όπως ακριβώς τώρα το φθηνό γίνεται φθηνότερο.

Όμως όσο θα συνεχίζεται η αβεβαιότητα για το ύψος του κουρέματος και ειδικά η υποψία επιστροφής στη δραχμή, αυτό θα είναι κάτι που θα οδηγεί κατά την γνώμη μου το Ελληνικό χρηματιστήριο σε ολοένα και πιο χαμηλά επίπεδα. Γιατί ακόμη και ένα παιδί για τα θελήματα του χρηματιστηρίου(που έλεγε ο Κοστολάνι) γνωρίζει καλά ότι η αβεβαιότητα είναι ότι χειρότερο για μια αγορά.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι το χρηματιστήριο είναι ένας από τους πιο σημαντικούς δείκτες για τα μελλούμενα στην κοινωνία και την ίδια την ζωή. Όσο πιο χαμηλά λοιπόν θα πέσει ο ΓΔ, τόσο χειρότερα θα γίνονται τα πράγματα στην καθημερινή μας ζωή.

Έτσι, αυτό που θα έπρεπε κατά την γνώμη μου να απασχολεί τους περισσότερους από εμάς είναι, όχι αν το χρηματιστήριο μετά από ένα 80% πτώσης έχει ακόμη άλλο ένα 80% πτώσης(συναίσθημα το οποίο είναι άλλωστε χαρακτηριστικό των μακροχρόνιων πυθμένων), αλλά το τι θα σημαίνουν τελικά αυτές οι 700 ή οι 500 ή οι 300 μονάδες του ΓΔ, για όλους εμάς και τα παιδιά μας.

Δυστυχώς η γνώμη μου είναι ότι ο κύκλος που κλείνει ειδικά στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη σχεδόν τη δύση είναι από τους πολύ μεγάλους, αυτούς των 70 ή 100 ετών και όχι από αυτούς των 8 ή 11 χρόνων που έχουμε συνηθίσει έως τώρα.

Από αυτούς δηλαδή που δεν θα πρέπει να ψάχνουμε για το που είναι ο πάτος στο χρηματιστήριο, αλλά που πρέπει να αναζητούμε τη δεκαετία στην οποία θα σταματήσει η κατηφόρα του βιοτικού μας επίπεδου.

Από αυτούς τους κύκλους που δεν ψάχνουμε ποιες θα είναι τελικά οι μετοχές που θα πρωταγωνιστήσουν στο χρηματιστήριο, αλλά ποια είναι τα βασικά προϊόντα τα οποία και θα πρωταγωνιστήσουν δια της έλλειψής τους στην καθημερινότητά μας.

Από αυτούς τους κύκλους που σε τελική ανάλυση δεν θα μας ενδιαφέρουν τα κέρδη στο χρηματιστήριο, αλλά η ασφάλεια μας και κατ' επέκταση η επιβίωσή μας.

Εύχομαι ειλικρινά όλα αυτά που γράφω να μην συμβούν ποτέ, αλλά έχω την αίσθηση ότι η μεγάλη άνοδος στο Ελληνικό χρηματιστήριο θα αρχίσει με την υποτίμηση είτε του παλαιού Ευρώ με την Γερμανία να έχει γίνει “λαγός” και την Ευρώπη “κομμάτια”, είτε της νέας δραχμής με εμάς να έχουμε γίνει τελικά το “θήραμα” της Ευρώπης. Αυτό για το οποίο όμως δεν είμαι σίγουρος ακόμη είναι, το εάν και ποιόν θα ενδιαφέρει τότε η άνοδος αυτή.

Αυτό που πρέπει λοιπόν να έχει στις μέρες μας ένας νουνεχής επενδυτής είναι κατά την γνώμη μου υπομονή, για να ενεργήσει εάν και όταν πάρει σήμα επιβεβαίωσης από το ίδιο το ταμπλό και την τεχνική ανάλυση. Τουτέστιν διασπάσεις άνω αντιστάσεων συσσώρευσης με μεγάλο όγκο και φυσικά μετά από τον ευδιάκριτο σχηματισμό ενός από τους γνωστούς πυθμένες (πχ διπλός πάτος, ανάποδη κεφαλή κτλ).

Γιατί όπως έχει πει και πριν από πολλά χρόνια ο Jesse Livermore, τα πολλά χρήματα στο χρηματιστήριο κερδίζονται και χάνονται όχι με την σωστή ή την λάθος άποψη, αλλά με την υπομονή.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

*Ας πάρουμε για παράδειγμα μια μετοχή την οποία παρακολουθώ τελευταία, την ΙΝΛΟΤ.

Η μετοχή αυτή έχει επιλεγεί γιατί συνεχίζει να έχει growth και πολλές θυγατρικές στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα έχει χάσει από τα μακροχρόνια υψηλά της περίπου το 95% της αξίας της.

Αν κοιτάξουμε το διάγραμμα των τιμών της, η μετοχή φαίνεται να πραγματοποιεί μια συσσώρευση χονδρικά μεταξύ του 0,8 και του 1,10.

Αυτό που μπορεί να κάνει κανείς είναι με ένα μέρος του κεφαλαίου του να αγοράζει την μετοχή όταν αυτή πλησιάζει το 0,8 και να την πουλάει όταν πλησιάζει το 1,10.

Προσοχή όμως, αν η τιμή της μετοχής πέσει κάτω από το 0,8 έστω ένα 5% θα πρέπει να εφαρμοστεί κατά την γνώμη μου άμεσα stop loss, ανεξάρτητα από το εάν πριν από λίγο ο επενδυτής την έχει αγοράσει.

Το αντίστοιχο πρέπει να εφαρμοστεί και σε περίπτωση που αυτή διασπάσει το 1,10 με όγκο. Τότε η θέση θα πρέπει να αντιστραφεί αμέσως, ανεξάρτητα του εάν πριν από λίγο ο επενδυτής την έχει πουλήσει.

Αυτό γιατί στο χρηματιστήριο δεν χωράνε εγωισμοί και αγκυλώσεις. Εάν και εφόσον μια μετοχή περάσει πάνω ή κάτω από τις τιμές της συσσώρευσης είναι πολύ πιθανόν να πραγματοποιεί κίνηση, μια που μπορεί να βρίσκεται σε διαδικασία αντιστροφής της τάση της και ο επενδυτής πρέπει να δράσει ανάλογα και με ταχύτητα.

Το σύστημα αυτό το προτείνω γιατί η μετοχή αυτή είναι πιθανόν να συσσωρεύει μεταξύ αυτών των τιμών για μήνες. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν ένας επενδυτής και θα καταφέρει να έχει κάποιο μικρό έστω κέρδος από μια μετοχή που ουσιαστικά “δεν πάει πουθενά”, αλλά και από την άλλη δεν θα έχει τον ψυχολογικό φόβο ότι η αγορά είναι κοντά τον πάτο της και αυτός είναι στην “απέξω”.

Έτσι στην περίπτωση που η μετοχή πέσει άλλο ένα 40 % πιο κάτω, ο υποψήφιος επενδυτής θα χάσει μόνο ένα μικρό ποσό του κεφαλαίου του, ενώ εάν και εφόσον τα 0,8 είναι ο μακροχρόνιος πάτος της συγκεκριμένης μετοχής, αυτά τα χρήματα μετά από λίγα χρόνια μπορεί και να έχουν δεκαπλασιαστεί (τουλάχιστον).

Γιατί όπως είπαμε και παλαιότερα: “Οι τρελοί έχουν δίκιο στο χρηματιστήριο”.

Χρειάζεται όμως προσοχή, γιατί πολλές από τις Ελληνικές εισηγμένες στο τέλος αυτής της κρίσης δεν θα υπάρχουν καν σαν εταιρίες.


Επιπλέον η τάση είναι ακόμη πτωτική και σε ένα Bear Market οι βάσεις συσσώρευσης καταρρέουν εύκολα και οι άνω διασπάσεις αποδεικνύονται πολλές φορές ψευδείς.

Η παρακμή δια του πληθωρισμού...

Από την αρχή αυτού του χρόνου, είχα και έχω την άποψή ότι η κρίση στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα γίνεται όλο και πιο βαθιά και ότι κάποια στιγμή οι Ευρωπαίοι θα φτάσουν στο σημείο μηδέν, σε ένα σημείο δηλαδή στο οποίο και θα πρέπει επιτέλους να πάρουν μια “ριζοσπαστική” απόφαση.

Έχω λοιπόν την αίσθηση ότι το σημείο αυτό είναι ήδη κοντά και ότι εδώ που έχουμε φτάσει οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ουσιαστικά δύο λύσεις:

Η μία είναι να κόψουν το χρήμα της “αρκούδας” και να κάνουν Bailout τους πάντες και τα πάντα, από κράτη μέχρι τράπεζες εκτός φυσικά από τα δέντρα, τα οποία και σε μια τέτοια περίπτωση θα είναι αυτά που θα πληρώσουν την “νύφη”, μια που θα κοπούν για να γίνουν χαρτονομίσματα.

Βέβαια σε μια τέτοια περίπτωση, θεωρώ ότι αυτή θα είναι μια θεραπεία η οποία απλώς και μόνο θα καθυστερήσει τον “θάνατο” της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πως με αυτόν τον τρόπο απλώς θα φτάσουμε αργότερα σε μια κατάρρευση Σοβιετικού τύπου, διαμέσου του “εκφυλισμού” του νομίσματος.

Η άλλη λύση είναι να “βαρέσουν” από τώρα μια διάλυση στο “μαγαζί” και είτε να γυρίσει ο καθένας στα νομίσματά του, είτε οι βόρειες χώρες να φτιάξουν το δικό τους North Euro, μια που τώρα θέλω να πιστεύω (χωρίς όμως να βάζω και στοίχημα) ότι διαθέτουν πια και την κατάλληλη τεχνογνωσία για το πως μπορεί να "στηθεί" ένα κοινό νόμισμα στην πράξη, αποφεύγοντας τις “πατάτες” του παρελθόντος.

Σε αυτή την περίπτωση βέβαια αυτοί που θα πληρώσουν “το μάρμαρο” θα είμαστε εμείς οι Έλληνες, διότι στην πράξη το εθνικό μας νόμισμα δεν θα είναι η Νέα Δραχμή, αλλά η Χρυσή Λίρα παλαιάς και νέας κοπής.

Βέβαια τότε όλοι αυτοί που τώρα μιλάνε για φούσκα στο χρυσό, μάλλον θα πάψουν να γελάνε και θα αρχίσουν να ψάχνουν για χρυσές λίρες σε οποιαδήποτε τιμή, δημιουργώντας έτσι οι ίδιοι με τις δικές τους ενέργειες την πραγματική φούσκα.

Βέβαια και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις η παρακμή και η πτώση του βιοτικού μας επιπέδου θεωρώ βέβαιο ότι θα επέλθει μέσω ενός έντονου πληθωρισμού, ενώ ειδικά στην δεύτερη περίπτωση το πιο πιθανό σενάριο προβλέπω ότι θα είναι μια ολοκληρωτική κοινωνική κατάρρευση μέσω ενός “αχαλίνωτου” υπερπληθωρισμού.

Ο λόγος που ο πληθωρισμός δεν έχει γίνει ακόμη στις μέρες μας έντονα αντιληπτός είναι κατά την γνώμη μου γιατί οι πολίτες δεν έχουν συνειδητοποιήσει την απάτη που έχει στηθεί εις βάρος τους στα χαρτονομίσματα από τους κυβερνώντες.

Θεωρώ όμως ότι είναι ζήτημα χρόνου οι θεσμικοί επενδυτές αρχικά και κατόπιν οι πολίτες και στις δύο άκρες του Ατλαντικού να καταλάβουν την απάτη αυτή και χάνοντας την εμπιστοσύνη τους στα χαρτονομίσματα αρχίζοντας επιθετικά να ξοδεύουν το χρήμα τους για να αγοράσουν προϊόντα και υπηρεσίες, αυξάνοντας έτσι σταδιακά τις τιμές και δημιουργώντας ένα από τα γνωστά από το παρελθόν πληθωριστικά σπιράλ.

Και όπως είχε πει και παλαιότερα ένας Γερμανός υπουργός οικονομικών, ο πληθωρισμός είναι κάτι σαν την οδοντόπαστα. Αν βγει από το σωληνάριο είναι πολύ δύσκολο να ξαναμπεί.

Αν και πιο παλαιά θεωρούσα ότι η λύση με το κόψιμο νέου χρήματος δεν έχει και πολλές πιθανότητες να επιλεγεί κυρίως λόγω Γερμανίας, τώρα που έχω συνειδητοποιήσει ότι ο “ιός” της μειωμένης αντίληψης έχει προ πολλού “πλήξει” και τους Γερμανούς Διοικούντες, θεωρώ ότι τελικά είναι πολύ πιθανόν οι Γερμανοί να δώσουν την συγκατάθεσή τους για την πρώτη λύση.

Αυτό διότι είναι σαφές για εμένα πια, ότι η πρώτη λύση δεν συμφέρει τους Γερμανούς αλλά εμάς και τους άλλους υπερχρεωμένους νότιους, διότι στον πληθωρισμό κερδισμένος είναι αυτός που παίρνει πρώτος το πληθωριστικό χρήμα και όχι αυτός που το παίρνει τελευταίος όταν και θα έχουν ανέβει αντίστοιχα οι τιμές των προϊόντων.

Και εμείς το χρήμα το έχουμε ήδη ξοδέψει, ενώ τώρα και να δώσουν στους Γερμανούς το ίδιο χρηματικό αντίτιμο, δεν θα είναι το ίδιο γιατί το Ευρώ δεν θα έχει πια την ίδια αγοραστική αξία.

Κάποια στιγμή λοιπόν πιστεύω ότι οι Γερμανοί θα καταλάβουν ότι μένοντας σε αυτή την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση, αυτό που ουσιαστικά κάνουν είναι να θυσιάζουν το μακροπρόθεσμο όφελος τους για χάρη του βραχυπρόθεσμου.

Και όταν το καταλάβουν, επειδή δεν θα μπορούν να διώξουν όλους τους νότιους από την ΕΕ μια και δεν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη, πιστεύω ότι θα κοιτάξουν πως μπορούν να την “κοπανήσουν” αυτοί με όσο γίνεται πιο “ελαφρά” πηδηματάκια.

Δυστυχώς όμως για όλους αυτούς που τους έχει “λούσει κρύος ιδρώτας”, ειδικά από την απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, που εδώ που τα λέμε είναι και εντελώς “ξεβράκωτοι” με τα τρις που χρωστάνε και εκλιπαρούν τους Ευρωπαίους για την εύρεση μιας μόνιμης λύσης στο Ευρωπαϊκό πρόβλημα του χρέους, για να μην καταρρεύσει το κατά τα άλλα "σταθερό" σύστημά τους, είναι ότι μάλλον δεν έχουν συνειδητοποιήσει την πραγματική αιτία του προβλήματος.

Το οικονομικό τους σύστημα θα καταρρεύσει όχι μόνο γιατί οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να δώσουν πια μια μόνιμη και αξιόπιστη λύση στο πρόβλημα τους, αλλά γιατί το σύστημα τους έχει ελαττωματικά “θεμέλια” διότι πρωτίστως επιτρέπει την συσσώρευση μεγάλου χρέους και μόχλευσης, διευκολύνοντας έτσι την δημιουργία καταναλωτικών φουσκών, οι οποίες και αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα σκάσουν με “πάταγο”.

Το πρόβλημα λοιπόν βρίσκεται κυρίως στο γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια οι ηγέτες των περισσοτέρων χωρών της δύσης είναι σαφώς κατώτεροι των περιστάσεων για να δώσουν μια ριζοσπαστική και βιώσιμη λύση στα προβλήματα αυτά και να αποτρέψουν έτσι την ομοιοκαταληξία της ίδιας της ιστορίας. Ίσως το μόνο που μπορεί να κάνουν πια είναι να την καθυστερήσουν, κερδίζοντας λίγο επιπλέον χρόνο ακόμη.

Έτσι κατά την γνώμη μου βρισκόμαστε ιστορικά κοντά στο σημείο όπου θα συμβεί στην πράξη ότι περίπου συμβαίνει κάθε σχεδόν 100 χρόνια σε αυτόν τον πλανήτη. Να ξεκινήσει δηλαδή μια ραγδαία μείωση του βιοτικού επιπέδου στην μια πλευρά της γής και να αρχίσει μια αντίστοιχη άνοδος στην άλλη.

Όλα λοιπόν θεωρώ ότι είναι στην σωστή τους θέση για να κλείσει ένας ακόμη από αυτούς που χαρακτηρίζονται ως μεγάλοι και ιστορικοί οικονομικοί κύκλοι:

Ο Παπανδρέου που όχι μόνο έλεγε προεκλογικά ότι λεφτά υπάρχουν, αλλά και με το που εκλέχτηκε μοίραζε επιδόματα αλληλεγγύης και αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό, η Μέρκελ που όχι μόνο πίστευε στην αρχή ότι η Ελλάδα μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη της, αλλά ζητούσε και από πάνω επιτόκιο της τάξης του 5%, ο Μπερλουσκόνι με τα μπούγκα-μπούγκα πάρτι, ο Ομπάμα με τα regulations και τις κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία, ο Μπερνάρκε με τις αποτυχημένες Κεϋνσαικές πρακτικές, το Αμερικάνικο χρέος, ο χρυσός κτλ.

Ο Πλάτωνας πριν από πολλά χρόνια είχε καθορίσει τους κύκλους των πολιτευμάτων ενός λαού σε Τυραννία -> Ολιγαρχία-> Δημοκρατία->Δικτατορία.

Δυστυχώς, εμείς που τώρα κατά κοινή ομολογία έχουμε ως πολίτευμα την "Δημοκρατία της Ασυδοσίας", πάμε κατά την γνώμη μου “ντουγρού” για μια δικτατορία.

Αυτό που δεν ξέρω ακόμη είναι, αν δικτάτορες θα είναι η Μέρκελ με τον Σαρκοζί ή η Κανέλη με την Παπαρήγα.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Τα “φρένα” σώζουν και επενδυτές….

Μετά από πολλούς πειραματισμούς οι οποίοι μου επέφεραν μια σωρεία πανάκριβων λαθών, κατάλαβα επιτέλους κάποια στιγμή (ευτυχώς πριν χρεοκοπήσω), ότι το να μη χρησιμοποιεί κανείς εντολές περιορισμού ζημιών (Stop loss), στο χρηματιστήριο, είναι σαν να προσπαθεί να οδηγήσει ένα αυτοκίνητο που δεν έχει φρένα.

Μοιραία κάποια στιγμή και μετά από μια απότομη “στροφή”, επέρχεται το μοιραίο.

Για αυτό άλλωστε και οι παλιές καραβάνες των αγορών συμβουλεύουν συχνά τους νεότερους με το κλασικό :¨Άσε τα κέρδη σου να τρέχουν και πάρε την χασούρα σου γρήγορα’’.

Επιβάλλεται λοιπόν κατά την γνώμη μου, οι ζημιές να να μην αγνοούνται και να διακόπτονται όσο ακόμη είναι νωρίς.

Αυτό γιατί οι τάσεις στα χρηματιστήρια διαρκούν συνήθως για χρόνια, ενώ από την άλλη πλευρά οι κορυφές και οι πυθμένες εμφανίζονται μόνο από μία φορά έναν πλήρη οικονομικό κύκλο.

Έτσι αυτό που συμβαίνει τις πιο πολλές φορές, είναι το αρχικά μικρό ποσοστό της χασούρας να γίνεται σύντομα πολύ μεγάλο, “συνθλίβοντας” έτσι το κεφάλαιο του επενδυτή.

Αλλά τις περισσότερες φορές μαζί με το κεφάλαιο του επενδυτή “διαλύεται” και η ψυχολογία του, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή αυτός να μην αντέξει το συνεχώς αυξανόμενο ψυχολογικό φορτίο της χασούρας και να πουλάει τις πιο “ακατάλληλες” στιγμές, συνήθως κοντά στον πάτο της μετοχής.

Αλλά το ακόμη χειρότερο είναι, ότι αποδεχόμενος κανείς την χασούρα του είναι σαν να θεωρεί ότι δεν είναι αυτός που κάνει το λάθος αλλά η ίδια η αγορά και έτσι να συνεχίζει τις αγορές σε χαμηλότερες τιμές, ρίχνοντας με αυτόν τον τρόπο και άλλα “καλά” χρήματα σε μια λάθος επιλογή, με την ελπίδα ότι σύντομα η κατάσταση θα αντιστραφεί.

Και επειδή η ελπίδα είναι ο χειρότερος επενδυτικός σύμβουλος, τις περισσότερες φορές αυτός που στο τέλος χρεοκοπεί δεν είναι η αγορά, αλλά ο ίδιος ο επενδυτής.

Για αυτό θεωρώ ότι θα πρέπει να απαιτεί κανείς “χειρουργική” ακρίβεια στην τιμή αγοράς του και κατόπιν να μην επιτρέπει απώλειες μεγαλύτερες από 7% με 8% ανά συναλλαγή. 

Αυτό γιατί σε μια τέτοια παερίπτωση και στην επιλογή της μετοχής να μην έχει κάνει λάθος, έχει κάνει σίγουρα λάθος στην είσοδο του, δηλαδή στην τιμή αγοράς.

Το κυριότερο βέβαια είναι ότι με την τεχνική του stop loss μπορεί κανείς να ανιχνεύει σχετικά “αναίμακτα” μια επικρατούσα πτωτική τάση. Έτσι “τρώει μια σφαλιαρίτσα” από την μια μετοχή, “τρώει” και άλλη μία από την άλλη, μοιραία καταλαβαίνει κάποια στιγμή(αν του κόβει λίγο χρηματιστηριακά και όχι μόνο) ότι δεν τον “σηκώνει το κλίμα” και έτσι αποσύρεται και μένει θεατής όταν θα “πέφτει το πολύ ξύλο” που ακολουθεί συνήθως.

Πολλοί “γκουρού” των χρηματιστηρίων έχουν παρομοιάσει την τεχνική του περιορισμού των ζημιών με την ασφάλεια πηρός που κάνει κάποιος για το σπίτι του. Μόνο που εδώ αυτό που ασφαλίζει κανείς είναι το ίδιο το κεφάλαιό του, με ένα “ασφάλιστρο” της τάξης του 7% με 8 % επί του επενδυμένου ποσού, για το κακό σενάριο του να το δει μια μέρα εντελώς “κατεστραμμένο”.

Αλλά ακόμη ένα stop loss (κυλιόμενο), μπορεί να βοηθήσει τον επενδυτή να διατηρήσει τα πολύτιμα κέρδη του πριν αυτά μετατραπούν σε ζημίες, αυτοματοποιώντας έτσι το σύστημά του και μην επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο σε ψυχολογικούς και άλλους ασαφείς παράγοντες να επηρεάζουν τις αποφάσεις του.

Με το πέρασμα των χρόνων όμως, έχω διαπιστώσει ότι το Stop Loss είναι και μια πολύ καλή και χρήσιμη τακτική και για την ίδια τη ζωή.

Ο πεθερός μου για παράδειγμα νοικιάζει ένα μαγαζί κάτω από το σπίτι του. Μια φορά λοιπόν ένας ενοικιαστής έφυγε αφήνοντας του ένα “φέσι” μερικών ενοικίων.

Αλλά ο πεθερός μου ο οποίος σημειωτέων είναι νομοταγής πολίτης (παλαιός Αστυνομικός γαρ) θεώρησε σωστό να “κυνηγήσει” τα χαμένα ενοίκια του δικαστικά και για αυτό αναγκάστηκε να πληρώσει στην εφορία τους αναλογούντες φόρους από τα λεφτά που δεν είχε εισπράξει ποτέ (έτσι του είπαν αυτοί που ξέρουν).

Αποτέλεσμα είναι να περιμένει ακόμα, έχοντας μάλλον χάσει και τα λεφτά των φόρων.

Για εμένα είναι πια προφανές. Έχασε περισσότερα χρήματα γιατί δεν έκανε “Stop loss’’.

Καλά να πάθει όμως, γιατί όταν με βλέπει να ασχολούμαι με το χρηματιστήριο με κοροϊδεύει και μου κάνει συνεχώς κήρυγμα ότι το χρηματιστήριο είναι λέει κάτι το κακό και ότι θα χάσω τα λεφτά μου από τους απατεώνες και τους “αετονύχηδες” εκεί μέσα.

Το χειρότερο όμως δεν είναι είναι ότι γελούσε μαζί μου, αλλά το ότι τις περισσότερες φορές δικαιωνόταν. Και αυτό φυσικά γιατί στο παρελθόν δεν χρησιμοποιούσα σωστά την τεχνική του stop loss!!!

Αλλά και στην ερωτική του σχέση κάποιος, όταν βλέπει ότι τα πράγματα δεν πάνε και τόσο καλά πρέπει κατά την γνώμη μου να εφαρμόσει άμεσα Stop loss, γιατί αν παραμείνει κινδυνεύει να πάει στο “γάμο του καραγκιόζη” με πρωταγωνιστή τον ίδιο, χάνοντας έτσι και τα “αυγά και τα πασχάλια’’ όταν μετά από μερικά χρόνια κάνει κάποιο “ταμείο” για την ζωή του (αν βέβαια είναι άξιος να κάνει ποτέ).

Ίσως βέβαια η μόνη εξαίρεση στον κανόνα ότι η τεχνική του περιορισμού των ζημιών σώζει αυτόν που την πραγματοποιεί, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα το stop loss που κατά την γνώμη μου θα κάνει το ΠΑΣΟΚ, όταν θα δει τα ποσοστά του στις επόμενες εκλογές.

Αυτό το stop loss βέβαια μπορεί μεν να διαλύσει το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, αλλά έχω την αίσθηση ότι θα είναι κάτι που μάλλον θα σώσει τις μελλοντικές γενιές της Ελλάδος από τα πολιτικά και οικονομικά λάθη του παρελθόντος.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”