Short... like Jesse Livermore..

Ένα από τα πράγματα για τα οποία έγινε διάσημος ο Jesse Livermore, ήταν για τις περιβόητες sell short "επιδρομές" του στην Wall Street, τόσο το 1907 όσο και το 1929.

Λέγεται ότι το 07 όταν η αγορά είχε καταρρεύσει, τον παρακαλούσαν στην κυριολεξία να σταματήσει τις ανοικτές πωλήσεις του, ενώ στο κραχ του 29 οι φήμες λένε ότι είχε πουλήσει “ανοικτά” πάνω από 1 εκατομμύριο μετοχές, με αποτέλεσμα μια πτώση της τάξεως του 1 δολαρίου ανά μετοχή κατά μέσο όρο, να του έδινε ένα ημερήσιο κέρδος της τάξης του ενός εκατομμυρίου δολαρίων.

Γενικά εγώ θεωρώ πια ότι όποιος μπορεί και κερδίζει σταθερά χρήματα ακόμη και από μια πτωτική αγορά, την κατέχει πραγματικά την τέχνη του χρηματιστηρίου.

Και αυτό το πιστεύω διότι σε μια τέτοια περίπτωση, παύει πια να είναι ο “χαζοχαρούμενος” των αγορών, αυτός που πιστεύει μόνιμα ότι το χρηματιστήριο είναι κάτι που πηγαίνει μόνο προς τα πάνω και κυρίως γιατί τότε στην πραγματικότητα αυτός γνωρίζει το πότε είναι η ώρα το χρηματιστήριο να πάει και προς τα κάτω, διότι ταυτόχρονα κατέχει και τα θεμελιώδη όχι μόνο των εταιριών, αλλά και των κύκλων της οικονομίας.

The bigger the top ... the bigger the drop...

Βασική προϋπόθεση λοιπόν για να σκεφτούμε το short selling ως επενδυτική επιλογή, είναι να έχουμε βάσιμες ενδείξεις ότι είναι σε εξέλιξη ένας σχηματισμός κορυφής, όπως τον είχαμε περιγράψει σε μια παλαιότερη ανάρτηση και ότι ένα Bear Market είναι στα αρχικά του στάδια.

Τότε επιλέγουμε κατά προτίμηση μια μετοχή η οποία έχει σημειώσει μια αρκετά μεγάλη άνοδο κατά την περίοδο του προηγούμενου Bull Market ή ακόμη καλύτερα μπορούμε να διαλέξουμε και κανένα “ναυάγιο” σαν αυτό της Enron ας πούμε.

Γενικά όμως, όπως σε μια ανοδική αγορά επιλέγουμε για να αγοράσουμε κάποια από τις πιο “δυνατές” μετοχές, έτσι και σε μια πτωτική αγορά διαλέγουμε να σορτάρουμε μια από τις πιο “αδύναμες”.

Από τη στιγμή λοιπόν που θα αναγνωρίσουμε έναν υποψήφιο σχηματισμό μιας κορυφής σε μια μετοχή, θα πρέπει αμέσως να βγάλουμε το Short “Gun” μας από την “ντουλάπα”, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει και να γνωρίζουμε ότι μάλλον είναι αρκετά πρόωρο για να σορτάρουμε άμεσα την μετοχή.

Και αυτό γιατί από την στιγμή της κορυφής μιας μετοχής, έως την τελική "κατάρρευση" της, μπορεί να περάσουν από 5 έως ακόμη και 9 μήνες.

Μετά λοιπόν από την αναγνώριση ενός υποψήφιου climax top, το επόμενο σημάδι το οποίο θα μας “σιγουρέψει” ακόμη περισσότερο αυτή την short επιλογή μας, είναι μια απότομη και έντονη πτώση της μετοχής με μεγάλο σχετικά όγκο, η οποία εκτονώνεται συνήθως στην περιοχή του κινητού μέσου όρου των 50 ημερών.

Κατόπιν η μετοχή αντιδρά ξανά ανοδικά, επειδή πολλοί θεωρούν αυτή την πτώση στην τιμή της ως πραγματική ευκαιρία για αγορά, με αποτέλεσμα η μετοχή να ξαναδοκιμάζει συνήθως ξανά τα προηγούμενα υψηλά της.

Πρόκειται για αυτό που παλαιότερα ο Jesse Livermore χαρακτήριζε ως αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά (erratically) μιας μετοχής, η οποία έρχεται μετά από μια περίοδο παρατεταμένης ανόδου, με μια “στρωτή” σχετικά συμπεριφορά.

Τότε λοιπόν το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να περιμένουμε για να δούμε πως θα σχηματιστεί η πιθανή αυτή κορυφή και αν τελικά θα πάμε για μια διπλή κορυφή ή για μια κεφαλή με ώμους.

Βέβαια για κάποιον έμπειρο κερδοσκόπο, ένα καλό σημείο εισόδου για σορτάρισμα αλλά σχετικά αυξημένου ρίσκου, αποτελεί η περιοχή τιμών πολύ κοντά στην προηγούμενη κορυφή, ιδίως στην περίπτωση που έχουμε μια αποτυχημένη προσπάθεια για νέα υψηλά (διπλή κορυφή) αλλά με μικρούς όγκους, ένα σημάδι έντονης αδυναμίας.

Αλλά επειδή υπάρχει πάντα η περίπτωση να έχουμε κάνει λάθος και να μην έχουμε κορυφή αλλά κάποιο "σκαλοπάτι" για μια νέα κορυφή ψηλότερα, καλό θα είναι να έχουμε καθορίσει από πριν ένα stop για παράδειγμα μια άνοδο της τάξεως του 7 με 8%, για να μην μας πάρουν και τα "σώβρακα".

Κατόπιν κλείνουμε οπωσδήποτε την θέση μας όταν οι τιμές πλησιάσουν στο κάτω άκρο της συσσώρευσης και αυτό γιατί μέχρι η μετοχή να διασπάσει το κάτω αυτό όριο και να αρχίσει η μεγάλη πτώση της, το πιο πιθανό είναι να περάσουν αρκετοί μήνες, κατά την διάρκεια των οποίων μπορεί να έχουμε αρκετές ανοδικές “αναπηδήσεις”.

Και αυτό γιατί συνήθως μια μετοχή μπορεί να πραγματοποιήσει από δύο έως τέσσερις ή ακόμη και πέντε αναπηδήσεις γύρω και πάνω από τον 50άρη, πριν την “πάρει” για τα καλά την κατηφόρα.

Γι΄ αυτό και ένα από τα πλέον ενδεδειγμένα σημεία εισόδου για short, αποτελεί το τρίτο με τέταρτο ανοδικό ράλι γύρω από τον πενηντάρη ΚΜΟ, ιδίως αν αυτό αποδειχθεί εξαιρετικά αδύναμο και με μικρούς όγκους.

Ένα από τα πιο σημαντικά σημάδια αδυναμίας μια μετοχής και ταυτόχρονα ένα από τα πιο αξιόπιστα σήματα για σορτάρισμα, είναι όταν ο 50άρης “κόβει” προς τα κάτω τον 200άρη, το ονομαζόμενο black cross, γιατί τότε συνήθως μετά από μια εβδομάδα ή το πολύ 2 μήνες, αρχίζει το πολύ “ξύλο” και η μεγάλη πτώση της μετοχής.

Κατόπιν όταν διαμορφωθεί η πτωτική τάση της μετοχής, ο πενηντάρης αρχίζει να αποτελεί πια το “ταβάνι” στις ανοδικές αντιδράσεις της, ενώ ο διακοσάρης το πάνω όριο σε περίπτωση ενός πιθανού Bear Market Rally, για αυτό και πάντα προσέχουμε να κλείνουμε τις παλιές μας short θέσεις όταν αποκρινόμαστε αρκετά από αυτούς τους Κ.Μ.Ο και να ανοίγουμε τις νέες, όταν οι τιμές τους πλησιάζουν ή τους ξεπερνούν.

Επιπλέον επιβάλλεται πάντα όταν έχει κανείς ανοικτές short θέσεις, να δίνει την δέουσα προσοχή σε όλες τις ειδήσεις και κυρίως στις “αισιόδοξες” καθώς και στα γεγονότα, διότι αυτά φέρνουν τις περισσότερες φορές έντονες ανοδικές αντιδράσεις, το λεγόμενο “στρίμωγμα” των short.

Γενικά πάντως όπως δεν αγοράζουμε μια μετοχή που κινείται κάτω από τον 150άρη ή τον 200άρη, έτσι και δεν σορτάρουμε και μια μετοχή που κινείται πάνω από έναν ανερχόμενο 150άρη ή 200άρη.

Ακόμη δεν πρέπει να πυραμιδώνουμε μακριά από τα ενδεδειγμένα σημεία εισόδου και πάντα σορτάρουμε μετοχές με σχετικά μεγάλη εμπορευσιμότητα και ποτέ μετά από μια συνεχόμενη πτώση της τάξεως του 80 με 90%, εκτός και αν εκτιμούμε ότι κατά πάσα πιθανότητα η συγκεκριμένη εταιρία πάει για τα “κυπαρίσσια”.

Σε κάθε περίπτωση είναι προτεινόμενο κέρδη πάνω από 20% με 30% να “κλειδώνονται” άμεσα, γιατί όταν μια αγορά πέφτει έχει αρκετά συχνά έντονες ανοδικές αντιδράσεις, οι οποίες εξαλείφουν “εν ριπή οφθαλμού” τα όποια κέρδη των shorts.

Και φυσικά πάντα φροντίζουμε να κλείνουμε τις short θέσεις μας σε περιπτώσεις πτωτικού πανικού, με μεγάλη ημερήσια πτώση και εξαιρετικά μεγάλο όγκο (selling climax).

Διότι όπως λέει και μια παλαιά παροιμία της Wall Street:

Οι Ταύροι βγάζουν πολλά λεφτά από τις αγορές ..

Και οι Αρκούδες βγάζουν ενίοτε αρκετά λεφτά...

Τα γουρούνια(άπληστοι) όμως, στο τέλος πάντα “σφάζονται”...

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Οι “φωτοτυπίες” της Γαρουφαλιάς Αλεξανδράτου....

Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί γιατί ως λαός να είμαστε έτσι όπως είμαστε και όχι κάπως αλλιώς.

Γιατί για παράδειγμα οι Ελβετοί ας πούμε, πραγματοποιούν δημοψήφισμα και ψηφίζουν να μην αυξηθούν οι μέρες της άδειάς τους, ενώ εμείς εδώ στην Ελλάδα ψηφίζουμε συνεχώς τα τελευταία τριάντα χρόνια αυτόν ή αυτούς που μας τάζουν τις περισσότερες ημέρες “άδειας” το χρόνο, γραμμένες ή άγραφες.

Άραγε γιατί εμείς να έχουμε τόσο μεγάλο “κύκλο” ως λαός και από την απόλυτη φτώχεια της δεκαετίας του 50 που δεν είχαμε πχ ούτε παπούτσια να βάλουμε, καταλήξαμε στις αρχές αυτού του αιώνα σε πολλές περιοχές της Ελλάδος να έχουμε την μεγαλύτερη κατ' κεφαλήν αναλογία σε Πόρσε Καγιέν στην Ευρώπη, ενώ πχ οι Ελβετοί ουσιαστικά δεν έχουν καν “κύκλο” και μετά από τόσα “ανιαρά” χρόνια συνεχούς πλούτου και υψηλότατων μισθών, παραμένουν ακόμη πλούσιοι και αξιόπιστοι.

Ακόμη γιατί τώρα οι περισσότεροι εδώ στην Ελλάδα καπνίζουν κάτω από την ταμπέλα “Απαγορεύεται το κάπνισμα” και ταυτόχρονα τα "χώνουν" στην Αγγέλα και στους Γερμανούς, ενώ στην πραγματικότητα η αγοραστική δύναμη των μισθών και των συντάξεων τους, βασίζεται στην αξιοπιστία και την τήρηση των νόμων από τους Γερμανούς και τους άλλους βορειοευρωπαίους, μια που εμείς την δικιά μας την “αξιοπιστία”, την έχουμε “απολέσει” εδώ και καιρό.

Άραγε μήπως φταίνε οι καιρικές συνθήκες που σε εμάς αλλάζουν τόσο γρήγορα και τόσο συχνά ή μήπως να φταίνε οι Τούρκοι που μας έχουν επηρεάσει και μας έχουν “διαβρώσει” μετά από τα τόσα πολλά χρόνια “υποδούλωσης”.

Ή μήπως τελικά αυτό που φταίει είναι ότι απλά οι περισσότεροι κάνουν το “λάθος” να μας συγκρίνουν με τους Ευρωπαίους και όχι πχ με τους Αφρικανικούς, ενώ στην πραγματικότητα δεν είμασταν ποτέ “Ευρωπαίοι” αλλά Βαλκάνιοι;

Τελικά δεν ξέρω το τι πραγματικά ευθύνεται για όλες αυτές τις “ασθένειές” μας, αλλά αυτό που ξέρω καλά είναι ότι ιστορικά έχει αποδειχθεί στην πράξη πως δεν υπάρχει άλλη θεραπεία για εμάς τους Έλληνες, παρά μόνο αυτή του “σοκ”, του “δέους” και της εθνικής τραγωδίας.

Βέβαια ίσως τελικά να μην φταίμε μόνο εμείς, αλλά και αυτοί που μας πέρασαν για Ευρωπαίους και μας έβαλαν και στην Ευρωζώνη και ακόμη περισσότερο ενώ εμείς τους “κοροϊδεύαμε” συνεχώς δίνοντάς τους ψεύτικα στοιχεία, αυτοί συνέχιζαν και συνεχίζουν να μας δανείζουν.

Όμως η πρόβλεψή μου παραμένει ότι τελικά δεν θα την γλιτώσουν ούτε και αυτοί και ότι μια μέρα θα “βουλιάξουν” μετανιωμένοι που μας δάνεισαν.

Και αυτό γιατί πίστεψαν λανθασμένα ότι μπορούν να παρέμβουν και να αλλάξουν τον “κύκλο” μας, καταφέρνοντας μέσα σε λίγα χρόνια να μας κάνουν Ευρωπαίους και μάλιστα δια μέσου μιας σκληρής και αποτυχημένης λιτότητας.

Στην πραγματικότητα λοιπόν αυτό που κάνουν τώρα οι διοικούντες μας τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, είναι απλά να κερδίζουν χρόνο, περιμένοντας ίσως κάποιο θαύμα.

Το μόνο πρόβλημα όμως είναι πως η καθυστέρηση δεν συμφέρει πια κανέναν μας, απλά γιατί ήδη χάνουμε με 10-0 και συνεχίζουμε να “τρώμε” και άλλα, άρα κάποια στιγμή το “σφύριγμα της λήξης” θα μας βρει όλους μας όχι απλά χαμένους, αλλά “διασυρμένους”.

Βέβαια τώρα επιβάλλεται να είμαστε αισιόδοξοι και να μην ανησυχούμε ιδιαίτερα πια, μια που ήδη έχουμε νέα κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Αντώνη.

Έτσι αυτό που προβλέπω από εδώ και πέρα είναι ότι μάλλον θα κάνουμε όλοι μας ότι και πριν, δηλαδή εμείς θα συνεχίσουμε να προσποιούμαστε ότι κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές στην οικονομία μας, ενώ αυτοί της τρόικα θα συνεχίσουν να κάνουν ότι μας ελέγχουν.

Και αυτό όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά απλά επειδή “Η ανθρώπινη ανοησία είναι άπειρη”, όπως ήδη έχει πει και ο Αλβέρτος Αϊνστάιν.

Για να λέμε όμως και “του στραβού το δίκιο”, αυτό που δεν έχω καταλάβει ακόμη είναι αν αυτοί οι οικονομολόγοι της τρόικα, εκτός από άσχετοι περί της οικονομικής αλήθειας, είναι τελικά και ανόητοι ή όλα αυτά τα κάνουν μόνο και μόνο επειδή έχουν κάποια “ρητή εντολή” από αυτούς που τους πληρώνουν, διότι φοβούνται να μην καταρρεύσει στα “χέρια” τους το ελαττωματικό Ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο τους.

Όμως δυστυχώς για όλους αυτούς αλλά και για εμάς, κανείς δεν μπορεί να κρύψει την αλήθεια για πάντα και να πάει κόντρα στην πραγματικότητα για πολύ καιρό.

Γι' αυτό και ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να κάνει κατά την γνώμη μου η νέα αυτή κυβέρνηση, είναι να αποφασίσει από τώρα το τι εικόνες θα απεικονίζονται επάνω στα χαρτονομίσματα της νέας δραχμής.

Αυτό λοιπόν που έχω να προτείνω εγώ, είναι τα χαρτονομίσματα της νέας δραχμής από το μικρότερο στο μεγαλύτερο σε αξία, να απεικονίζουν κατά σειρά την εικόνα του Ανδρέα Παπανδρέου, του Μένιου Κουτσόγιωργα, του Άκη Τζοχατζόπουλου, του Θεόδωρου Τζουκάτου, του Τάσου Μαντέλη, του Κώστα Καραμανλή του νεότερου, του Γεωργίου Α. Παπανδρέου και τέλος της Γαρυφαλλιάς Αλεξανδράτου, της γνωστής Τζούλιας ντε.

Και αυτό όχι μόνο επειδή όπως ήδη έχει δηλώσει και η ίδια η Τζούλια, “Το όνομα Τζούλια από μόνο του είναι λεφτά”, αλλά και επειδή πιστεύω ότι μια καλή φωτογραφία της Τζούλιας εν' ώρα εργασίας, αποτελεί και μια αρκετά καλή αναπαράσταση της σημερινής Ελληνικής πραγματικότητας.

Γιατί πιο όμορφος ήταν ο George Washington και τον κάνανε χαρτονόμισμα;

Διότι και τα δύο αυτά χαρτονομίσματα επειδή στην ουσία είναι Fiat, θα πρέπει οπωσδήποτε να είναι “όμορφα” και “θελκτικά”, μια που στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μόνο δύο απλές φωτοτυπίες.

Και όλα αυτά όχι για κανένα άλλο λόγο αλλά επειδή θεωρώ ότι όσο πιθανό είναι να “ξεπληρώσουν” κάποιον κάποια στιγμή οι Έλληνες, παρέχοντάς του ως αντίκρισμα για ένα νέο χαρτονόμισμα τους κάποιο προϊόν ή κάποια υπηρεσία, άλλο τόσο πιθανό είναι να τον “ξεπληρώσουν” και οι Αμερικάνοι.

Άσε που εδώ τα λέμε, πιο πιθανό είναι να “ξεπληρωθεί” κάποιος με καμιά “υπηρεσία” παντός φύσεως από την Τζούλια ή να του φανεί "χρήσιμη" μια καλή φωτογραφία της, παρά να του του φανεί κάπου χρήσιμη η φωτογραφία ή ο ίδιος ο μακαρίτης ο George Washington.

Αυτό για το οποίο όμως δεν είμαι σίγουρος, είναι το αν τελικά αυτή η κυβέρνηση θα προλάβει και αν θα καταφέρει να κάνει πρωτοχρονιά στην κυβέρνηση.

Και αυτό γιατί πιστεύω πως μόλις ο Αντώνης συνειδητοποιήσει ότι το βιοτικό μας επίπεδο δεν μπορεί να το διασώσει ούτε το ευρώ, αλλά ούτε και η Ευρωπαϊκή “προοπτική” της χώρας, τότε θα τρομάξει και αυτός με την σειρά του και μάλλον θα πετάξει την “καυτή πατάτα” στον Αλέξη.

Έτσι λοιπόν αυτό που προβλέπω τελικά, είναι πως τον Αλέξη δεν τον “γλιτώνουμε” ούτε εμείς ούτε οι Ευρωπαίοι ηγέτες και πως κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον εμείς οι Έλληνες θα τον στείλουμε να “διαπραγματευτεί” με την Αγγέλα.

Μάλλον εγώ προσωπικά είμαι σίγουρος ότι ο Αλέξης θα βρίσκεται εκεί.

Για την Αγγέλα είναι που δεν είμαι και τόσο σίγουρος....

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Τα λεφτά δεν “χάνονται”.. Απλά αλλάζουν τσέπες...

Ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα στο οποίο δυστυχώς “πέφτουν” συχνά αρκετοί οικονομολόγοι ή μη στην εποχή μας, είναι ότι θεωρούν πως τα λεφτά σε περίπτωση χρεοκοπίας ή γενικά σε περιόδους ύφεσης, χάνονται ή εξαφανίζονται.

Δεν ξέρω αν αυτό είναι απλά μια καθαρή προπαγάνδα των διοικούντων, αλλά αυτό που γνωρίζω στα σίγουρα, είναι πως αυτή η πλάνη αποτελεί “βούτυρο στο ψωμί” των κεντρικών τραπεζών, μια που με τέτοια επιχειρήματα μπορούν να κόβουν και με την “βούλα” όσα χαρτονομίσματα επιθυμούν, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις τυχών αντιδράσεις.

Όμως δυστυχώς για όλους αυτούς αλλά και για όλους εμάς, τα μόνα χρήματα που χάνονται ή εξαφανίζονται, είναι αυτά που καταστρέφονται από ατυχήματα, όπως φωτιές ή πλημμύρες, ή πιθανόν κάποια κρυμμένα λίτρα μιας απαγωγής ή μιας ληστείας και αυτό φυσικά μέχρι αυτά να βρεθούν ίσως κάποια μέρα και να χρησιμοποιηθούν.

Όλα τα υπόλοιπα χρήματα στην πραγματικότητα δεν “χάνονται”, απλά αλλάζουν τσέπες και από τα χέρια των “χαμένων”, καταλήγουν στα χέρια των “κερδισμένων”.

Αν δε εκτός από χέρια αλλάξουν και τράπεζα, τότε όχι απλά δεν χάνονται αλλά πολλαπλασιάζονται κιόλας, γεννοβολώντας και άλλα περισσότερα.

Και όλα αυτά σε αντίθεση με τις πρώτες ύλες ή τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, τα οποία τις πιο πολλές φορές καταναλώνονται ή μοιραία κάποια στιγμή απαξιώνονται και βγαίνουν εκτός “συστήματος”.

Έτσι βασική προϋπόθεση για να μην έχουμε έναν έντονο πληθωρισμό και φτάσει πχ ένα μανταλάκι να αντιστοιχεί σε ένα ή περισσότερα χαρτονομίσματα, θα πρέπει σε μια οικονομία να έχουμε συνεχώς μια αυξανόμενη παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών, μια που με την ελαττωματικότητα που χαρακτηρίζει όλα σχεδόν τα σημερινά οικονομικά συστήματα, η παραγωγή νέων χαρτονομισμάτων έχει αυξηθεί σχεδόν εκθετικά τα τελευταία χρόνια.

Όμως δυστυχώς το “ντοπάρισμα” μιας οικονομίας με τα επί μακρόν χαμηλά επιτόκια, καθώς και τις συχνές “ενέσεις” ρευστότητας, αυτό που καταφέρνει στο τέλος είναι όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες, με όλο και περισσότερες αποτυχημένες από “χέρι” επενδύσεις, να συναγωνίζονται για την απόκτηση των όλο και λιγότερων υπαρχόντων αγαθών και πόρων του συστήματος.

Μοιραία λοιπόν όταν κάποια στιγμή αυτή η πληθωριστική φούσκα σκάσει, αρχίζουν να γίνονται μη βιώσιμες πολλές επενδύσεις, ίσως ακόμη και αυτές που σε άλλες πιθανόν φυσιολογικές συνθήκες θα ήταν κερδοφόρες, και έτσι η προσφορά υλικών αγαθών και πρώτων υλών αρχίζει να μειώνεται περαιτέρω και έτσι κάποια στιγμή γίνεται ιδιαίτερα προβληματική.

Από την άλλη πλευρά οι κεντρικές τράπεζες βλέποντας ότι η φούσκα τους σκάει και πάμε για αποπληθωρισμό, αρχίζουν να αυξάνουν κατακόρυφα την προσφορά του χρήματος στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την κατάρρευση αυτή, αυξάνοντας έτσι περαιτέρω τον πληθωρισμό και κάνοντας τα πράγματα στην πράξη ακόμη χειρότερα.

Επιπλέον δεν θα πρέπει να διαφεύγει της αντίληψής μας, το γεγονός ότι στις μέρες μας Δύση και Ανατολή αναπτύσσονται σχεδόν ταυτόχρονα, καταναλώνοντας συνεχώς περισσότερα προϊόντα και πρώτες ύλες και πως αν αυτό συνεχιστεί για αρκετά χρόνια ακόμη, πιθανόν οι παραγόμενες πρώτες ύλες να μην επαρκούν για όλους μας.

Μοιραία λοιπόν κάποια στιγμή ή εμείς ή αυτοί θα πρέπει να κατεβάσουμε το βιωτικό μας επίπεδο και την κατανάλωσή μας τόσο, ώστε ο πλανήτης μας να μπορεί να μας θρέψει όλους μας.

Έτσι εγώ προσωπικά δεν βλέπω άλλη λύση, παρά κάποιος από τους δυο μας να υιοθετήσει διαφορετικό τρόπο ζωής και να φτωχύνει είτε πχ δια του κομουνισμού, είτε δια μέσω κάποιου πολέμου για να να “μηδενίσει” έτσι τις ανάγκες του και να αρχίσει από την αρχή έναν νέο κύκλο.

Με δεδομένο όμως ότι οι Ασιάτες φαίνεται να μην έχουν ξεχάσει ακόμη το “χουνέρι” που έπαθαν υιοθετώντας το κομμουνιστικό μοντέλο, πιο πιθανό βλέπω το να υιοθετεί ένα κομμάτι της δύσης τον κομουνισμό, παρά πχ οι Κινέζοι ή οι Ρώσοι να επιστρέφουν τόσο γρήγορα εκεί από όπου ξεκίνησαν.

Από την άλλη όμως, επειδή η παραγωγή έχει ήδη μεταφερθεί στην Ασία, βλέπω και πιο πιθανό το διεθνές κεφάλαιο να νοιάζεται περισσότερο για να μην συμβεί κάποιος πόλεμος στην Ασία, παρά στην Ευρώπη ή την Αμερική.

Αν στα παραπάνω προσθέσει κανείς και το αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο συναγωνισμός για τα βασικά προϊόντα και τα τρόφιμα καθώς και η έλλειψη πρώτων υλών, αποτέλεσε σχεδόν πάντα στο παρελθόν μια από της βασικές αιτίες της έναρξης πολέμων ακόμη και παγκοσμίων, συνειδητοποιεί αμέσως πως δεν είναι τυχαίο που προς στο τέλος όλων των κύκλων των commodities της ιστορίας, εμφανίζεται είτε πόλεμος είτε πληθωρισμός είτε και τα δύο.

Αυτό που θα πρότεινα εγώ λοιπόν στους διοικούντες και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι, αντί να κόβουν συνεχώς χαρτονομίσματα στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την κατάρρευση του οικονομικού “εκτρώματος” που έχουν κατασκευάσει, να ανοίξουν και κανέναν βιβλίο οικονομικής ιστορίας, για να διαβάσουν για τους οικονομικούς κύκλους και κυρίως για το πώς κατέρρευσαν όλα τα Fiat χαρτονομίσματα της παγκόσμιας ιστορίας.

Διότι αν άνοιγαν και διάβαζαν κανένα βιβλίο της “προκοπής” χωρίς προκαταλήψεις και υπεροψία, ίσως και να διέκριναν τις τρομερές ομοιότητες με την σημερινή εποχή και να συνειδητοποιούσαν πως στην πραγματικότητα όλα τα Fiat συστήματα της Ιστορίας κατέρρευσαν με σχεδόν παρόμοιο τρόπο, με αυτόν που βιώνουμε σήμερα.

Βέβαια όλοι αυτοί οι διοικούντες ίσως και να νομίζουν για μια ακόμη φορά πάλι, πως αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, γιατί αυτοί είναι πια πανίσχυροι και όχι τα “μικρά και ανόητα ανθρωπάκια” του παρελθόντος και πως η γνώση και η τεχνολογία έχουν προοδεύσει σε τέτοιο βαθμό, που αυτοί μπορούν να πάνε πια κόντρα στους νόμους της οικονομικής “φύσης” για πάντα.

Δυστυχώς όμως για αυτούς τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά και στην Ευρώπη ίσως θα ήταν καλύτερα αντί να συνεδριάζουν κάθε φορά για να λύσουν εκ νέου το πρόβλημα, τρέχοντας συνεχώς πίσω από τις εξελίξεις και να ζητάνε συνεχώς νέο τύπωμα χρήματος από την ΕΚΤ και Ευρωομόλογα προσπαθώντας έτσι απλά και μόνο να καθυστερήσουν το λογικό και αναπόφευκτο, θα έπρεπε να αρχίζουν να σχεδιάσουν κατά την γνώμη μου μια συντεταγμένη διάλυση της Ευρωζώνης.

Και αυτό όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά επειδή έχω αρχίσει και πιστεύω πια ότι αν πάμε σε άτακτη κατάρρευση, αντί για την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση την οποία ενστερνίζονται όλο και λιγότεροι πια αφελείς και εκτός πραγματικότητας Ευρωπαίοι διοικούντες, αυτό που προβλέπω εγώ είναι πως στο τέλος πιο πιθανό είναι να καταλήξουμε τελικά σε κανένα Ευρωπαϊκό πόλεμο, οικονομικό και όχι μόνο.

Αλλά δεν είναι μόνο η Ευρωπαϊκή κατάληξη που κατά την γνώμη μου είναι πια πολύ εύκολο να προβλεφτεί, αλλά ακόμη και η περίπτωση της κατά τα άλλα σταθερής και “αναπτυσσόμενης” Αμερικανικής οικονομίας, είναι πια πολύ εύκολο να προβλεφτεί η κατάληξή της, θεωρώ ακόμη και από ότι ήταν η περίπτωση της ίδιας της Ελλάδος.

Διότι μπορεί οι απανταχού “αφελείς” των οικονομικών να νομίζουν ότι το χρέος των ΗΠΑ μπορεί να είναι φέτος πχ 13 τρίλιον και μετά από πέντε χρόνια πχ 20 και μετά από δέκα χρόνια πχ 50 τρίλιον και ότι στην πράξη δεν πρόκειται ποτέ να ανοίξει ούτε “ρουθούνι”, αλλά εγώ πιστεύω ότι πια οι ΗΠΑ έχουν μόνο δύο επιλογές.

Ή να προσπαθήσουν να μειώσουν το έλλειμμα και το χρέος τους και να γίνει ουσιαστικά της “Ελλάδος” και ακόμη χειρότερα ή να συνεχίσουν να κόβουν “κάλπικο” και χωρίς αντίκρισμα χρήμα και να γίνει της Βαϊμάρης και ακόμη χειρότερα.

Το κακό όμως είναι ότι έχουν αρχίσει να με “καίνε” και εμένα τα “κρεμμύδια” πια, γιατί όσο πλησιάζουμε προς τον Δεκέμβριο του 2012 και δεν έχουν γίνει όλα όσα έχω προβλέψει, αρχίζω και φοβάμαι μήπως αυτός που θα δικαιωθεί τελικά δεν θα είναι ο “Καθηγητής Λυκείου”, αλλά ο ίδιος ο Νοστράδαμος...

Ο “Καθηγητής Λυκείου”

Οι πάτοι και οι “άπατοι”..

Όταν το Ελληνικό χρηματιστήριο το περασμένο καλοκαίρι έπεφτε κάτω από τις 1000 μονάδες, πολλοί είχαν βιαστεί να μιλήσουν για σχηματισμό ενός μακροπρόθεσμου πυθμένα.

Τότε νομίζω ήταν εύκολο ακόμη και για ένα παιδί για τα θελήματα του χρηματιστηρίου που έλεγε και ο Κοστολάνι, να καταλάβει αμέσως ότι ο πάτος στο Ελληνικό χρηματιστήριο δεν ήταν τελικά τόσο κοντά, αλλά πολύ παρακάτω.

Και αυτό γιατί χωρίς να είναι κανείς φανατικός οπαδός της αντιθετικής στρατηγικής, αυτό που έβγαζε στην κυριολεξία “μάτια”, ήταν το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι αρθρογράφοι του ιστότοπου στο οποίο σχολίαζα τότε, πρότειναν ανεπιφύλακτα αγορές μετοχών.

Όμως και εκτός όλων των άλλων, ο πρώτος και σχεδόν απαράβατος κανόνας της αντιθετικής στρατηγικής αναφέρει ρητά πως οι μακροπρόθεσμοι πάτοι γράφονται όταν κανείς δεν ασχολείται με τις μετοχές και κυρίως όταν οι περισσότεροι απανταχού “ειδικοί” των αγορών, στα πιο πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν πετάξει στην κυριολεξία “λευκή πετσέτα” και όχι μόνο δεν “τολμούν” να προτείνουν μετοχές, αλλά γράφουν πραγματικά “επικήδεια” για αυτές και την οικονομία γενικότερα.

Τώρα λοιπόν λίγο κάτω από τις 500 μονάδες, δηλαδή περισσότερο από 50% πιο κάτω, μπορεί να διαπιστώσει κανείς πια, πως η αναγνώριση ενός πυθμένα μόνο εύκολη διαδικασία δεν είναι.

Όμως μια μέθοδος η οποία προσπαθεί να βοηθήσει στη όσο το δυνατόν γρηγορότερη αναγνώριση ενός μεσοπρόθεσμου πυθμένα μιας πτωτικής αγοράς, είναι ξανά η μέθοδος Wyckoff, η οποία και παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την αντίστοιχη μέθοδο αναγνώρισης των κορυφών.

Οι κατά Wyckoff πυθμένες....

Ένα Bear Market λοιπόν ξεκινά πάντα όσον αφορά την γενική ψυχολογία της αγοράς, με έναν γενικό εφησυχασμό κατά την διάρκεια του σχηματισμού της κορυφής, κατόπιν περνά στην ανησυχία εξαιτίας της αυξημένης προσφοράς μετοχών και από εκεί λόγω της συνεχόμενης πτώσης των τιμών και την κυριαρχία των αρνητικών ειδήσεων, στον φόβο και στον πανικό λόγο της τελικής απότομης και σημαντικής πτώσης των τιμών, καθώς τα αδύναμα χέρια “πετάνε” στην κυριολεξία τα χαρτιά τους στην προσπάθειά τους να βγουν από την αγορά σε οποιαδήποτε τιμή.

Τότε είναι που τα “δυνατά χέρια” μαζεύουν τα χαρτιά και μια σημαντική αντίδραση έστω και βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα είναι προ των πυλών.

Έτσι μετά από μια απότομη και παρατεταμένη πτώση κατά την διάρκεια της συγκεκριμένης αυτής πτωτικής αγοράς, κάποια στιγμή εμφανίζεται μια ανοδική αντίδραση με μεγαλύτερους από τους συνηθισμένους όγκους, η οποία όπως και στην περίπτωση της κορυφής, ονομάζεται PS (Preliminary Support).

Γενικά σε μια αγορά οι μικροί ή οι πολύ μεγάλοι όγκοι είναι ένδειξη αντιστροφής είτε της βραχυπρόθεσμης είτε της μεσοπρόθεσμης τάσης, ενώ όταν οι όγκοι είναι παραπλήσιοι και φυσιολογικοί αυτό είναι ένα δείγμα συνέχισης της υπάρχουσας τάσης.

Όμως η κύρια και τελική ένδειξη ότι όντως έχει συμβεί ένα PS, είναι η ύπαρξη αμέσως μετά ενός Selling Climax (SC).

Ένα SC χαρακτηρίζεται από μια ή περισσότερες ημέρες με μεγάλη ημερήσια πτώση, η οποία συνοδεύεται και από μια πολύ μεγάλη αύξηση του όγκου των συναλλαγών, σε σχέση με τους προηγούμενους όγκους.

Τότε είναι που τα “δυνατά χέρια” σπρώχνουν επίτηδες χαμηλά την αγορά, πουλώντας τα τελευταία τους χαρτιά σε όλο και χαμηλότερες τιμές, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο έναν “πανικό” πωλήσεων, με άμεσο αποτέλεσμα τα “αδύναμα χέρια” και ίσως όσοι αγόρασαν στην προηγούμενη ανοδική αντίδραση να “πετάνε” πανικόβλητοι τα χαρτιά τους μην αντέχοντας την “πίεση” αυτή και ίσως τον ταυτόχρονο καταιγισμό των κακών ειδήσεων.

Βέβαια επειδή ένα παρατεταμένο χρονικά bear market μπορεί να έχει αρκετά “ξεπουλήματα”, δεν μπορεί κανείς να είναι εκ των προτέρων σίγουρος πως το SC αυτό θα είναι και το τελευταίο.

Όμως γενικά είναι αρκετά καλή και επικερδής τεχνική να αγοράζει κανείς πάνω στους πανικούς των SCs και ειδικά προς το τέλος της τελικής συνεδρίασης τους, πάνω δηλαδή στο γύρισμα της αγοράς και να πουλά τουλάχιστον τα μισά χαρτιά του με ένα κέρδος 15 με 20 %, στην αντίδραση που σχεδόν πάντα ακολουθεί και η οποία διαρκεί κατά μέσο όρο μία εβδομάδα περίπου.

Και αυτό γιατί σχεδόν πάντα μετά από ένα Selling Climax ακολουθεί μια ανοδική αντίδραση που ονομάζεται (Automatic Rally).

Βέβαια αν η αντίδραση αυτή συνεχιστεί περισσότερο ακόμη καλύτερα, γιατί τότε πουλάει κανείς και τα υπόλοιπα κομμάτια του στο +30%, διότι έχει αποδεχθεί ιστορικά στην πράξη πως σπάνια ένας πάτος γράφεται με την μορφή μιας απότομης “ακίδας” και χωρίς τις περισσότερες φορές μετά την αντίδραση αυτή η αγορά να μην ξαναδοκιμάζει κάποια στιγμή αργότερα ξανά τα χαμηλά της.

Βέβαια εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ πιθανόν τα χαμηλά ενός SC να μην είναι και το χαμηλότερο σημείο του συγκεκριμένου πυθμένα.

Επιπλέον μια πρόσθετη ένδειξη για την ανίχνευση ενός πιθανού πυθμένα, είναι η ύπαρξη μιας συγκεκριμένης συνεδρίασης, την οποία ο William J. O'Neil ονομάζει follow through day.

Πρόκειται για μια συνεδρίαση μεταξύ της τρίτης και ένατης το πολύ ημέρας της αντίδρασης μετά από ένα SC, η οποία κλείνει με άνοδο τουλάχιστον 1,5% και επάνω και με όγκο τουλάχιστον 50% μεγαλύτερο από τις προηγούμενες ημέρες.

Μετά λοιπόν από ένα ονομαζόμενο Automatic Rally και επειδή συνήθως αρκετοί από αυτούς που αγόρασαν στα χαμηλά δεν θέλουν να εγκλωβιστούν ξανά σε ένα από τα γνωστά και συνηθισμένα γυρίσματα της πτωτικής αγοράς, πουλάνε τα χαρτιά που μόλις έχουν αγοράσει και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η αγορά να γυρίζει κάποια στιγμή απότομα προς τα κάτω, πραγματοποιώντας έτσι ένα από τα γνωστά ST (Secondary Test).

Για να είναι όμως όσο το δυνατόν πιο έγκυρος ο σχηματισμός του πυθμένα, θα πρέπει οι όγκοι του ST να είναι όσο το δυνατόν μικρότεροι από τους όγκους του προηγούμενου Selling Climax και το κυριότερο είναι ότι το ST θα πρέπει να βρει στήριξη στα χαμηλά του Selling Climax ή στην χειρότερη περίπτωση λίγο παρακάτω από αυτό, δημιουργώντας έτσι ένα από τα γνωστά shakeouts, που σκοπό έχουν να “τρομάξουν” και να “αρπάξουν” τα χαρτιά από τα αδύναμα χέρια.

Καμιά φορά όμως κάποιο από αυτά τα shakeouts μπορεί να πραγματοποιηθεί και με μεγάλους όγκους για να τρομάξει περισσότερο, αλλά σε κάθε περίπτωση οι τιμές δεν θα πρέπει να πάνε πολύ χαμηλότερα από το κάτω όριο του σχηματισμού και πάντα θα πρέπει να γυρίζουν άμεσα προς τα πάνω, διότι αλλιώς όλος αυτός ο σχεδιασμός του πυθμένα θα ακυρωθεί και τότε θα πρέπει να ψάξουμε αλλού για “πάτο”.

Το χαμηλότερο χαμηλό ενός SC ή ενός ST, αποτελεί το κάτω όριο του σχηματισμού του πυθμένα, ενώ το υψηλότερο υψηλό του PS ή του AR το πάνω όριο του σχηματισμού.

Γενικά όπως και στην περίπτωση των κορυφών, όσο πιο πολλά τα STs και όσο πιο μεγάλοι οι όγκοι αυτών, τόσο πιθανόν μεγαλύτερη χρονικά η διάρκεια του σχηματισμού ενός πυθμένα.

Αν όμως κάποια στιγμή οι όγκοι από το ράλι που ακολουθούν τα STs γίνουν σημαντικά μεγαλύτεροι σε σχέση με τους προηγούμενους όγκους, τότε στην περίπτωση αυτή έχουμε ένα σημάδι δύναμης της αγοράς (Sign of Strength -SOS), δείγμα ότι ο σχηματισμός πυθμένα είναι έγκυρος και ταυτόχρονα πλησιάζει και προς το τέλος του.

Κατόπιν είναι δυνατόν να έχουμε μια ακόμη τελευταία προσέγγιση των χαμηλών, με μειωμένους όμως όγκους.

Τέλος ο σχηματισμός πυθμένα τερματίζεται με μια άνω διάσπαση της πολύμηνης αυτής συσσώρευσης και μια τελευταία προσέγγιση του άνω ορίου του σχηματισμού (Last Point of Support- LPS) η οποία αποτελεί και μια τελευταία ευκαιρία εισόδου του επενδυτή στην αγορά, πριν αρχίσει η άνοδος και η νέα ανοδική αγορά.

Όμως επιβάλλεται κανείς ταυτόχρονα με όλα τα παραπάνω να εξετάσει και κάποια άλλα στοιχεία, όπως για παράδειγμα η συμπεριφορά των μετοχών ηγετών της αγοράς.

Συγκεκριμένα αν κατά την διάρκεια του σχηματισμού ενός υποψήφιου πυθμένα οι μετοχές ηγέτες της αγοράς, δηλαδή οι μετοχές με τις προοπτικές και τα καλά θεμελιώδη σπάνε τις βάσεις συσσώρευσης τους και κινούνται σε νέα υψηλά με μεγάλους όγκους, αυτό αποτελεί άλλο ένα σημαντικό στοιχείο επιβεβαίωσης ότι όντως έχουμε να κάνουμε με έναν πραγματικό σχηματισμό πυθμένα.

Όμως όπως και να έχουν τα πράγματα, αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι, ότι σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί κανείς να είναι εκ των προτέρων σίγουρος για έναν πυθμένα και πως όποιος ψάχνει σώνει και καλά για πάτους στις αγορές, συνήθως καταλήγει να πηγαίνει “άπατος”.

Διότι τον πάτο δεν είναι δυνατόν να  τον προβλέψει κανείς ..

Απλά τον νιώθει..

Ο “Καθηγητής Λυκείου”