Οι πάτοι και οι “άπατοι”..

Όταν το Ελληνικό χρηματιστήριο το περασμένο καλοκαίρι έπεφτε κάτω από τις 1000 μονάδες, πολλοί είχαν βιαστεί να μιλήσουν για σχηματισμό ενός μακροπρόθεσμου πυθμένα.

Τότε νομίζω ήταν εύκολο ακόμη και για ένα παιδί για τα θελήματα του χρηματιστηρίου που έλεγε και ο Κοστολάνι, να καταλάβει αμέσως ότι ο πάτος στο Ελληνικό χρηματιστήριο δεν ήταν τελικά τόσο κοντά, αλλά πολύ παρακάτω.

Και αυτό γιατί χωρίς να είναι κανείς φανατικός οπαδός της αντιθετικής στρατηγικής, αυτό που έβγαζε στην κυριολεξία “μάτια”, ήταν το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι αρθρογράφοι του ιστότοπου στο οποίο σχολίαζα τότε, πρότειναν ανεπιφύλακτα αγορές μετοχών.

Όμως και εκτός όλων των άλλων, ο πρώτος και σχεδόν απαράβατος κανόνας της αντιθετικής στρατηγικής αναφέρει ρητά πως οι μακροπρόθεσμοι πάτοι γράφονται όταν κανείς δεν ασχολείται με τις μετοχές και κυρίως όταν οι περισσότεροι απανταχού “ειδικοί” των αγορών, στα πιο πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν πετάξει στην κυριολεξία “λευκή πετσέτα” και όχι μόνο δεν “τολμούν” να προτείνουν μετοχές, αλλά γράφουν πραγματικά “επικήδεια” για αυτές και την οικονομία γενικότερα.

Τώρα λοιπόν λίγο κάτω από τις 500 μονάδες, δηλαδή περισσότερο από 50% πιο κάτω, μπορεί να διαπιστώσει κανείς πια, πως η αναγνώριση ενός πυθμένα μόνο εύκολη διαδικασία δεν είναι.

Όμως μια μέθοδος η οποία προσπαθεί να βοηθήσει στη όσο το δυνατόν γρηγορότερη αναγνώριση ενός μεσοπρόθεσμου πυθμένα μιας πτωτικής αγοράς, είναι ξανά η μέθοδος Wyckoff, η οποία και παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την αντίστοιχη μέθοδο αναγνώρισης των κορυφών.

Οι κατά Wyckoff πυθμένες....

Ένα Bear Market λοιπόν ξεκινά πάντα όσον αφορά την γενική ψυχολογία της αγοράς, με έναν γενικό εφησυχασμό κατά την διάρκεια του σχηματισμού της κορυφής, κατόπιν περνά στην ανησυχία εξαιτίας της αυξημένης προσφοράς μετοχών και από εκεί λόγω της συνεχόμενης πτώσης των τιμών και την κυριαρχία των αρνητικών ειδήσεων, στον φόβο και στον πανικό λόγο της τελικής απότομης και σημαντικής πτώσης των τιμών, καθώς τα αδύναμα χέρια “πετάνε” στην κυριολεξία τα χαρτιά τους στην προσπάθειά τους να βγουν από την αγορά σε οποιαδήποτε τιμή.

Τότε είναι που τα “δυνατά χέρια” μαζεύουν τα χαρτιά και μια σημαντική αντίδραση έστω και βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα είναι προ των πυλών.

Έτσι μετά από μια απότομη και παρατεταμένη πτώση κατά την διάρκεια της συγκεκριμένης αυτής πτωτικής αγοράς, κάποια στιγμή εμφανίζεται μια ανοδική αντίδραση με μεγαλύτερους από τους συνηθισμένους όγκους, η οποία όπως και στην περίπτωση της κορυφής, ονομάζεται PS (Preliminary Support).

Γενικά σε μια αγορά οι μικροί ή οι πολύ μεγάλοι όγκοι είναι ένδειξη αντιστροφής είτε της βραχυπρόθεσμης είτε της μεσοπρόθεσμης τάσης, ενώ όταν οι όγκοι είναι παραπλήσιοι και φυσιολογικοί αυτό είναι ένα δείγμα συνέχισης της υπάρχουσας τάσης.

Όμως η κύρια και τελική ένδειξη ότι όντως έχει συμβεί ένα PS, είναι η ύπαρξη αμέσως μετά ενός Selling Climax (SC).

Ένα SC χαρακτηρίζεται από μια ή περισσότερες ημέρες με μεγάλη ημερήσια πτώση, η οποία συνοδεύεται και από μια πολύ μεγάλη αύξηση του όγκου των συναλλαγών, σε σχέση με τους προηγούμενους όγκους.

Τότε είναι που τα “δυνατά χέρια” σπρώχνουν επίτηδες χαμηλά την αγορά, πουλώντας τα τελευταία τους χαρτιά σε όλο και χαμηλότερες τιμές, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο έναν “πανικό” πωλήσεων, με άμεσο αποτέλεσμα τα “αδύναμα χέρια” και ίσως όσοι αγόρασαν στην προηγούμενη ανοδική αντίδραση να “πετάνε” πανικόβλητοι τα χαρτιά τους μην αντέχοντας την “πίεση” αυτή και ίσως τον ταυτόχρονο καταιγισμό των κακών ειδήσεων.

Βέβαια επειδή ένα παρατεταμένο χρονικά bear market μπορεί να έχει αρκετά “ξεπουλήματα”, δεν μπορεί κανείς να είναι εκ των προτέρων σίγουρος πως το SC αυτό θα είναι και το τελευταίο.

Όμως γενικά είναι αρκετά καλή και επικερδής τεχνική να αγοράζει κανείς πάνω στους πανικούς των SCs και ειδικά προς το τέλος της τελικής συνεδρίασης τους, πάνω δηλαδή στο γύρισμα της αγοράς και να πουλά τουλάχιστον τα μισά χαρτιά του με ένα κέρδος 15 με 20 %, στην αντίδραση που σχεδόν πάντα ακολουθεί και η οποία διαρκεί κατά μέσο όρο μία εβδομάδα περίπου.

Και αυτό γιατί σχεδόν πάντα μετά από ένα Selling Climax ακολουθεί μια ανοδική αντίδραση που ονομάζεται (Automatic Rally).

Βέβαια αν η αντίδραση αυτή συνεχιστεί περισσότερο ακόμη καλύτερα, γιατί τότε πουλάει κανείς και τα υπόλοιπα κομμάτια του στο +30%, διότι έχει αποδεχθεί ιστορικά στην πράξη πως σπάνια ένας πάτος γράφεται με την μορφή μιας απότομης “ακίδας” και χωρίς τις περισσότερες φορές μετά την αντίδραση αυτή η αγορά να μην ξαναδοκιμάζει κάποια στιγμή αργότερα ξανά τα χαμηλά της.

Βέβαια εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ πιθανόν τα χαμηλά ενός SC να μην είναι και το χαμηλότερο σημείο του συγκεκριμένου πυθμένα.

Επιπλέον μια πρόσθετη ένδειξη για την ανίχνευση ενός πιθανού πυθμένα, είναι η ύπαρξη μιας συγκεκριμένης συνεδρίασης, την οποία ο William J. O'Neil ονομάζει follow through day.

Πρόκειται για μια συνεδρίαση μεταξύ της τρίτης και ένατης το πολύ ημέρας της αντίδρασης μετά από ένα SC, η οποία κλείνει με άνοδο τουλάχιστον 1,5% και επάνω και με όγκο τουλάχιστον 50% μεγαλύτερο από τις προηγούμενες ημέρες.

Μετά λοιπόν από ένα ονομαζόμενο Automatic Rally και επειδή συνήθως αρκετοί από αυτούς που αγόρασαν στα χαμηλά δεν θέλουν να εγκλωβιστούν ξανά σε ένα από τα γνωστά και συνηθισμένα γυρίσματα της πτωτικής αγοράς, πουλάνε τα χαρτιά που μόλις έχουν αγοράσει και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η αγορά να γυρίζει κάποια στιγμή απότομα προς τα κάτω, πραγματοποιώντας έτσι ένα από τα γνωστά ST (Secondary Test).

Για να είναι όμως όσο το δυνατόν πιο έγκυρος ο σχηματισμός του πυθμένα, θα πρέπει οι όγκοι του ST να είναι όσο το δυνατόν μικρότεροι από τους όγκους του προηγούμενου Selling Climax και το κυριότερο είναι ότι το ST θα πρέπει να βρει στήριξη στα χαμηλά του Selling Climax ή στην χειρότερη περίπτωση λίγο παρακάτω από αυτό, δημιουργώντας έτσι ένα από τα γνωστά shakeouts, που σκοπό έχουν να “τρομάξουν” και να “αρπάξουν” τα χαρτιά από τα αδύναμα χέρια.

Καμιά φορά όμως κάποιο από αυτά τα shakeouts μπορεί να πραγματοποιηθεί και με μεγάλους όγκους για να τρομάξει περισσότερο, αλλά σε κάθε περίπτωση οι τιμές δεν θα πρέπει να πάνε πολύ χαμηλότερα από το κάτω όριο του σχηματισμού και πάντα θα πρέπει να γυρίζουν άμεσα προς τα πάνω, διότι αλλιώς όλος αυτός ο σχεδιασμός του πυθμένα θα ακυρωθεί και τότε θα πρέπει να ψάξουμε αλλού για “πάτο”.

Το χαμηλότερο χαμηλό ενός SC ή ενός ST, αποτελεί το κάτω όριο του σχηματισμού του πυθμένα, ενώ το υψηλότερο υψηλό του PS ή του AR το πάνω όριο του σχηματισμού.

Γενικά όπως και στην περίπτωση των κορυφών, όσο πιο πολλά τα STs και όσο πιο μεγάλοι οι όγκοι αυτών, τόσο πιθανόν μεγαλύτερη χρονικά η διάρκεια του σχηματισμού ενός πυθμένα.

Αν όμως κάποια στιγμή οι όγκοι από το ράλι που ακολουθούν τα STs γίνουν σημαντικά μεγαλύτεροι σε σχέση με τους προηγούμενους όγκους, τότε στην περίπτωση αυτή έχουμε ένα σημάδι δύναμης της αγοράς (Sign of Strength -SOS), δείγμα ότι ο σχηματισμός πυθμένα είναι έγκυρος και ταυτόχρονα πλησιάζει και προς το τέλος του.

Κατόπιν είναι δυνατόν να έχουμε μια ακόμη τελευταία προσέγγιση των χαμηλών, με μειωμένους όμως όγκους.

Τέλος ο σχηματισμός πυθμένα τερματίζεται με μια άνω διάσπαση της πολύμηνης αυτής συσσώρευσης και μια τελευταία προσέγγιση του άνω ορίου του σχηματισμού (Last Point of Support- LPS) η οποία αποτελεί και μια τελευταία ευκαιρία εισόδου του επενδυτή στην αγορά, πριν αρχίσει η άνοδος και η νέα ανοδική αγορά.

Όμως επιβάλλεται κανείς ταυτόχρονα με όλα τα παραπάνω να εξετάσει και κάποια άλλα στοιχεία, όπως για παράδειγμα η συμπεριφορά των μετοχών ηγετών της αγοράς.

Συγκεκριμένα αν κατά την διάρκεια του σχηματισμού ενός υποψήφιου πυθμένα οι μετοχές ηγέτες της αγοράς, δηλαδή οι μετοχές με τις προοπτικές και τα καλά θεμελιώδη σπάνε τις βάσεις συσσώρευσης τους και κινούνται σε νέα υψηλά με μεγάλους όγκους, αυτό αποτελεί άλλο ένα σημαντικό στοιχείο επιβεβαίωσης ότι όντως έχουμε να κάνουμε με έναν πραγματικό σχηματισμό πυθμένα.

Όμως όπως και να έχουν τα πράγματα, αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι, ότι σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί κανείς να είναι εκ των προτέρων σίγουρος για έναν πυθμένα και πως όποιος ψάχνει σώνει και καλά για πάτους στις αγορές, συνήθως καταλήγει να πηγαίνει “άπατος”.

Διότι τον πάτο δεν είναι δυνατόν να  τον προβλέψει κανείς ..

Απλά τον νιώθει..

Ο “Καθηγητής Λυκείου”