Θα τους τα πάρει τα χαρτιά ο (απο)πληθωρισμός πατριώτες....

Στις αγορές όλοι σχεδόν γνωρίζουν το ρητό που λέει: “Don't fight the FED”.

Και αυτό γιατί σχεδόν όλοι πιστεύουν πως η FED ή η κάθε κεντρική τράπεζα είναι ανίκητη στις αγορές, απλά και μόνο επειδή διαθέτει άπειρη “δύναμη πυρός” μια που στις μέρες μας κατέχει το προνόμιο να διαθέτει το πιεστήριο της παραγωγής του fiat χρήματος και ως εκ τούτου μπορεί να “εκτυπώνει” μέχρι να πετύχει αυτό που θέλει.

Με άλλα λόγια λοιπόν, εύκολα μπορεί να πιστέψει κανείς πως η FED είναι πάνω και από την ίδια την αγορά ή ακόμη ότι είναι η ίδια αγορά και ως εκ τούτου μπορεί αν θέλει να πάει τον DOW ακόμη και στις 100.000 μονάδες που λέει ο λόγος.

Η αλήθεια φυσικά είναι ότι στις μέρες μας η FED αλλά και οποιαδήποτε κεντρική τράπεζα, μπορεί με την νομισματική της πολιτική και τα fiat χαρτονομίσματά της να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις αγορές και τα χρηματιστήρια.

Και αυτό γιατί μπορεί από την μία να καθορίζει με τα επιτόκια της το κόστος του χρήματος κατά βούληση, ενώ από την άλλη είναι σε θέση να τυπώνει όσο χρήμα θέλει επηρεάζοντας έτσι όχι μόνο την ρευστότητα στην αγορά και τα κέρδη των εταιρειών, αλλά και την ίδια την ψυχολογία των πολιτών, δημιουργώντας ένα τεχνητό οικονομικό boom και παρεμβαίνοντας με αυτόν τον τρόπο είτε άμεσα είτε άμεσα και στον καθορισμό των τιμών των μετοχών.

Όμως η δική μου άποψη είναι ότι τελικά κανείς δεν είναι πάνω από την ίδια την αγορά, και αυτό γιατί η αλήθεια και η πραγματικότητα έχουν αποδείξει περίτρανα πολλές φορές στο παρελθόν, ότι η “Αχίλλειος πτέρνα” μιας κεντρικής τράπεζας είναι τελικά το ίδιο το όπλο της: το άπειρο και το τζάμπα fiat χρήμα της.

There is no exit....

Το μεγάλο πρόβλημα λοιπόν είναι ότι μια κεντρική τράπεζα για να μπορεί να συντηρεί ένα τεχνητό boom και μια πληθωριστική φούσκα, πρέπει να τυπώνει συνεχώς όλο και περισσότερο χρήμα και αυτό γιατί ο “μισητός” αποπληθωρισμός την περιμένει πάντα στην “γωνία”, για να φανερώσει δια της πτώσης των τιμών την φούσκα πάνω στην οποία βασίζεται όλο αυτόν τον καιρό η οικονομία στο σύνολό της.

Διότι όπως έχει αποδειχθεί περίτρανα και στο παρελθόν, με το τύπωμα απλώς και μόνο χρήματος από το πουθενά από τις κεντρικές τράπεζες, στην πράξη δεν μπορεί κανείς να επιτύχει μια στέρεη και βιώσιμη ανάπτυξη, παρά μόνο μια πρόσκαιρη ψευδαίσθηση οικονομικής ανάπτυξης δια μέσου της ανόδου των τιμών και κατ΄ επέκταση του ΑΕΠ.

Έτσι στην πραγματικότητα η FED είναι καταδικασμένη να τυπώνει συνεχώς όχι για να πετύχει την πολυπόθητη ανάπτυξη που αυτή και η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιθυμεί, αλλά στην πραγματικότητα απλά για να συντηρεί την πληθωριστική της φούσκα μαχόμενη τον αποπληθωρισμό.

Και όλα αυτά να τα κάνει τονίζοντας συνεχώς και σε κάθε τόνο πως αυτά τα μη συμβατικά μέτρα είναι προσωρινά και πως όταν επιτέλους έρθει η πολυπόθητη αυτή ανάπτυξη όλα αυτά τα αντισυμβατικά μέτρα όπως τα μηδενικά επιτόκια, οι παρεμβάσεις στην στεγαστική αγορά, τα μέτρα στήριξης, το τύπωμα από το πουθενά και τα μεγάλα κρατικά ελλείμματα, θα αποσυρθούν σταδιακά από την “κυκλοφορία”.

Όμως κατά την γνώμη μου με το χρήμα που έχει ήδη τυπωθεί όλα αυτά τα χρόνια, η οικονομία πια ουσιαστικά βασίζεται σχεδόν εξ' ολοκλήρου σε όλα αυτά τα μη συμβατικά μέτρα για να μην καταρρεύσει στην κυριολεξία και έτσι είναι πλέον αδύνατον και πολύ αργά κατά την γνώμη μου για να αποσυρθούν όλα αυτά τα μέτρα, μια που έχουμε ήδη περάσει προ πολλού το σημείο της ομαλής επιστροφής της οικονομίας σε ένα χαμηλότερο σημείο ισορροπίας.

Από την άλλη όμως το ακόμη χειρότερο είναι πως όσο περνάει ο καιρός, το ναρκωτικό αυτό του νέου χρήματος έχει όλο και μικρότερη επίδραση στην οικονομία, με αποτέλεσμα να απαιτείται όλο και μεγαλύτερη ποσότητα από αυτό για να συντηρηθεί και να μεγαλώσει και άλλο η φούσκα, με τελικό αποτέλεσμα ο “ασθενής” σχεδόν πάντα στο τέλος να “πηγαίνει” από υπερβολική δόση.

The overdose....

Επειδή ο πληθωρισμός δεν φαίνεται μόνο στην άνοδο των τιμών των προϊόντων και των αγαθών, αλλά και στο χρηματιστήριο και στα παντός φύσεως χρηματοοικονομικά assets, έτσι είναι λογικό όσο ανεβαίνει ο πληθωρισμός να ανεβαίνει και το χρηματιστήριο.

Το κακό όμως είναι ότι όπως και με το “ντοπάρισμα” της οικονομίας, έτσι και στο χρηματιστήριο η εκτύπωση του νέου χρήματος από το πουθενά λειτουργεί ευεργετικά στην αρχή, αλλά με τον καιρό και κυρίως με την υπερβολική αύξηση του παραγόμενου χρήματος τα πράγματα αρχίζουν να αντιστρέφονται.

Έτσι έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι όταν ο πραγματικός πληθωρισμός ξεπεράσει ένα όριο πχ το 10%, τότε η λειτουργία της οικονομίας στο σύνολό της αρχίζει να αποδιοργανώνεται, με τελικό αποτέλεσμα τα κέρδη των περισσότερων εταιριών αντί να αυξάνονται να αρχίζουν να μειώνονται.

Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί μαζί με το χρηματιστήριο ανεβαίνουν και οι τιμές των πρώτων υλών και έτσι αρχίζουν να αυξάνονται με ένα αρκετά γρήγορο ρυθμό και τα κόστη παραγωγής.

Σε μια τέτοια περίπτωση λοιπόν, ο επιχειρηματίας για να καταφέρει να διατηρήσει τα κέρδη της επιχείρησής του θα πρέπει να αυξάνει με τον ίδιο ρυθμό και τις τιμές των παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών.

Από την άλλη όμως και επειδή συνήθως οι μισθοί δεν μπορούν να αυξάνονται πάντα με τον ίδιο ρυθμό αύξησης όπως αυτός των τιμών ειδικά όταν αυτός είναι σχετικά μεγάλος, η κατανάλωση από ένα σημείο και μετά σε πολλά προϊόντα και ειδικά στα μη βασικά και απαραίτητα, λόγω της μικρότερης αγοραστικής αξίας των μισθών αρχίζει σιγά σιγά να μειώνεται αντί να αυξάνεται.

Έτσι μοιραία τα κέρδη κάποιων εταιριών αρχίζουν πια και αυτά με την αύξηση του πληθωρισμού σταδιακά να μειώνονται και φυσικά αυτό δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστες και τις τιμές των μετοχών τους.

Αλλά και ο ίδιος ο επιχειρηματίας, που σε ένα τόσο έντονα πληθωριστικό περιβάλλον του είναι πια δύσκολο να προβλέψει τα μελλοντικά κόστη και την μελλοντική αξία τόσο του χρήματος όσο και των πρώτων υλών και των προϊόντων, από κάποιο σημείο και μετά για να επιτύχει κέρδη αρχίζει ουσιαστικά να “τζογάρει“ με το νόμισμα, κάτι που φυσικά λειτουργεί εις βάρος της ίδιας της επιχείρησής του.

Από την άλλη σε ένα τέτοιο περιβάλλον τα επιτόκια μοιραία αρχίζουν σταδιακά να αυξάνονται και αυτό γιατί όλο και περισσότεροι εκτιμούν πως η μελλοντική αξία του χρήματος θα είναι όλο και μικρότερη, οπότε και απαιτούν όλο και μεγαλύτερο τόκο για τις αποταμιεύσεις τους.

Τότε τα κέρδη των περισσότερων εταιριών αρχίζουν να μειώνονται περαιτέρω λόγω των υψηλότερων καταβεβλημένων τόκων, ενώ προβληματικά δάνεια και υπερδανεισμένες εταιρίες αρχίζουν να “σκάνε” αντιμετωπίζοντας πρόβλημα επιβίωσης πια.

Με την αύξηση των επισφαλιών όμως αρχίζουν να έχουν πρόβλημα και πολλές τράπεζες και χρειάζονται διάσωση (ανακεφαλαιοποίηση το λένε τώρα), οπότε στο τέλος οι μέτοχοι δεν χάνουν μόνο τα λεφτά αλλά και τα χαρτιά τους, δια του πληθωρισμού των χαρτιών από τις πολλές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.

Έτσι υπό αυτές τις συνθήκες η ανεργία αυξάνεται συνεχώς και αυτό έχει ακόμη χειρότερη επίδραση στην κατανάλωση, με αποτέλεσμα η οικονομία να αρχίζει να εισέρχεται πια σε μια αυτοτροφοδοτούμενη ύφεση, κάτι το οποίο έχει συμβεί και στο παρελθόν στις ΗΠΑ με τον στασιμοπληθωρισμό της δεκαετίας του 70.

Επιπλέον από ένα σημείο και μετά οι επενδυτές του χρηματιστηρίου βλέποντας τον πληθωρισμό να αυξάνεται και την αγοραστική δύναμη του χρήματος να μειώνεται, αρχίζουν σιγά να συνειδητοποιούν πως αυτά που κερδίζουν από το χρηματιστήριο δεν είναι λεφτά αλλά απλά φωτοτυπίες και έτσι αποσύρουν σταδιακά τα λεφτά τους για να αγοράσουν πιο σκληρά assets, όπως χρυσό, χωράφια ή κάποια άλλα προϊόντα και υπηρεσίες πριν αυτά ακριβύνουν και άλλο.

Τότε αν η κεντρική τράπεζα συνεχίσει να μπερδεύει την ασθένεια με την θεραπεία και δεν σταματήσει να τυπώνει αλλά αρχίζει να τυπώνει όλο και περισσότερο μπας και ανατρέψει την ήδη άσχημη οικονομική κατάσταση, τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα.

Η μόνη διέξοδος λοιπόν πριν διαλυθούν όλα από την οικονομία έως το κράτος και την κοινωνία, είναι η “συνθηκολόγηση” εκ μέρους κεντρικής τράπεζας και το σκάσιμο της πληθωριστικής αυτής φούσκας, με την απότομη αλλά και την μεγάλη αύξηση των επιτοκίων και φυσικά με την απόσυρση μέρους του ωκεανού του χρήματος που έχει τυπωθεί όλα αυτά τα χρόνια.

Αυτό μοιραία θα δημιουργήσει έναν αποπληθωρισμό, η ένταση του οποίου θα είναι ανάλογη του χρήματος που πρέπει να αποσυρθεί για να ισορροπήσει η οικονομία σε χαμηλότερο επίπεδο, πράγμα που θα επηρεάζει φυσικά αρνητικά και το ίδιο το χρηματιστήριο, γιατί τότε ακόμη και όσες εταιρίες την είχαν “γλυτώσει” και δεν είχαν επηρεαστεί από τον υψηλό πληθωρισμό θα πάνε τελικά και αυτές “άπατες”, λόγω της πτώσης της κατανάλωσης που θα δημιουργήσει η απόσυρση της ρευστότητας, καθώς και του έντονου αποπληθωρισμού.

The bigger the top...the bigger the drop...

Όπως λοιπόν έχω ήδη αναφέρει, κατά την γνώμη μου ο κύκλος των εμπορευμάτων που διανύουμε τώρα έχει συμπληρώσει ήδη 12 χρόνια και πλησιάζει προς το τέλος του, μια που ένας τέτοιος κύκλος διαρκεί συνήθως περίπου 15 με 18 χρόνια.

Κατά την διάρκεια ενός τέτοιου κύκλου είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι οι αποδόσεις των εμπορευμάτων υπερτερούν σημαντικά αυτών των μετοχών.

Λαμβάνοντας υπόψιν του λοιπόν κανείς όλα τα παραπάνω, καταλαβαίνει εύκολα ότι για να κλείσει αυτός ο κύκλος και να αρχίσει ένας νέος αυτή τη φορά των μετοχών και της ανάπτυξης, έχουμε μπροστά μας άλλα 5 χρόνια τουλάχιστον, στα οποία κατά την γνώμη μου θα πρέπει να δούμε δύο έντονες περιόδους οικονομικής αστάθειας, αρχικά μια περίοδο έντονου πληθωρισμού και κατόπιν μια περίοδο έντονου αποπληθωρισμού.

Κάποιοι όμως υποστηρίζουν από τώρα, ότι αυτός ο κύκλος των μετοχών μπορεί και να αρχίσει όπου να 'ναι.

Αυτό θα αποτελεί κατά την γνώμη μου μια ιστορική πρωτοτυπία, γιατί πρώτη φορά οι μετοχές θα ξεκινήσουν έναν νέο μακροπρόθεσμο κύκλο ευρισκόμενες (ειδικά στις ΗΠΑ) κοντά στα υψηλά τους. Αν ξεκινήσουν τώρα εύκολα καταλαβαίνει κανείς πως προς το τέλος του κύκλου, η πρόβλεψη για τις 100.000 μονάδες του Dow θα αποτελεί μάλλον μια απαισιόδοξη πρόβλεψη.

Έτσι για όλους αυτούς τους “αθεράπευτα” αισιόδοξους και αιθεροβάμονες μόνιμους οπαδούς των μετοχών που φωνάζουν ότι το πάρτι στις μετοχές ουσιαστικά μόλις τώρα αρχίζει, θα πρέπει δυστυχώς να τους υπενθυμίσω πως όλοι οι προηγούμενοι ανάλογοι κύκλοι των εμπορευμάτων τελείωσαν με έναν έντονο πληθωρισμό, τον οποίο κατά την άποψή μου δεν έχουμε δει ακόμη.

Αυτό που θέλω να τονίσω λοιπόν σε όλους αυτούς, είναι ότι το να έχει κανείς χαρτιά κατά την περίοδο του έντονου πληθωρισμού δε είναι δα και τόσο κακό από επενδυτικής άποψης.

Όμως όταν η FED αργά ή γρήγορα και με το καλό ή το κακό θα παραδεχθεί κατά την γνώμη μου το λάθος της και θα “ανακρούσει πρύμναν” αλλάζοντας οικονομική πολιτική, αυξάνοντας τα επιτόκια και αποσύροντας ταυτόχρονα και σταδιακά μέρος του έξτρα χρήματος που όλα αυτά τα χρόνια έχει μοιράσει απλόχερα δημιουργώντας πια μια τεχνητή ύφεση, τότε καλό θα είναι όλοι αυτοί οι “κολλημένοι” με τις μετοχές όχι απλώς να μην έχουν χαρτιά, αλλά να μην περνούν ούτε έξω από χρηματιστήριο.

Αυτό γιατί όταν θα αρχίσει το στάδιο του αποπληθωρισμού, τότε είναι που θα αρχίσει και το πραγματικό παγκόσμιο πάρτι των μετοχών, αλλά αυτή τη φορά όμως για τους short.

Και όλα αυτά, απλά και μόνο επειδή πιστεύω πως κανείς δεν μπορεί να πηγαίνει συνεχώς κόντρα στην πραγματικότητα, για αυτό και θεωρώ πως και αυτό το πληθωριστικό ράλι που δημιούργησε όλο αυτόν τον καιρό η FED είναι καταδικασμένο κάποια στιγμή και σύντομα να “πνιγεί” μέσα στον ωκεανό του ψεύτικου χρήματος που ίδια δημιούργησε όλα αυτά τα χρόνια.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”