Λίγο πριν πεθάνει ήταν ολοζώντανος...

Το βασικότερο επιχείρημα όλων αυτών που αμφισβητούν το γεγονός ότι η συνεχόμενη και χωρίς όριο εκτύπωση νέου χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες οδηγεί αργά ή γρήγορα σε πληθωρισμό, αποτελεί το ερώτημα:

“Μα αφού τα τελευταία χρόνια και ειδικά από το 2000 και μετά οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες έχουν τυπώσει τον άμπακο τους σε ηλεκτρονικό και χάρτινο χρήμα, γιατί ο πληθωρισμός δεν έχει εμφανιστεί ακόμη;”

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι κατά την γνώμη μου πως ο πληθωρισμός έχει ήδη εμφανιστεί και πως αυτό που απομένει πια για να εμφανιστεί είναι ο υπερπληθωρισμός, δηλαδή με άλλα λόγια αν συνεχίσουν έτσι όπως το πάνε τώρα, το επόμενο και τελευταίο στάδιο θα είναι αυτό της κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας.

Γιατί όπως έχω επισημάνει ήδη, ο πληθωρισμός δεν φαίνεται μόνο στην αύξηση των τιμών των προϊόντων και των υπηρεσιών, αλλά και στην άνοδο των τιμών των διαφόρων χρηματοοικονομικών assets και των πάσης φύσεως κεφαλαιουχικών αγαθών.

Για παράδειγμα μετά το σκάσιμο της φούσκας των μετοχών της νέας τεχνολογίας (.com) το 2000, το ήδη τυπωμένο χρήμα αλλά ειδικά το ακόμη περισσότερο που τυπώθηκε κατόπιν με σκοπό να καταπολεμήσει την ύφεση που ακολούθησε, οδηγήθηκε τελικά με την αρωγή του ίδιου του κράτους στα ακίνητα, δημιουργώντας έτσι εκεί πληθωρισμό, με αποτέλεσμα οι τιμές των περισσοτέρων ακινήτων να πολλαπλασιαστούν μέσα σε λίγα χρόνια.

Κατόπιν μόλις έσκασε με την σειρά της και η φούσκα των ακινήτων, όλος αυτός ο ωκεανός του ήδη τυπωμένου χρήματος μαζί με τον νέο ωκεανό του νέου φρεσκοτυπωμένου χρήματος που τυπώθηκε για την διάσωση των χρεοκοπημένων Αμερικανικών τραπεζών αλλά και την καταπολέμηση (πάλι) της νέας ύφεσης, οδηγήθηκε ξανά στις Αμερικανικές μετοχές αλλά και στα Αμερικάνικα ομόλογα, δημιουργώντας εκεί πληθωρισμό και φούσκες, δια της αύξησης των τιμών.

Και όλα αυτά όταν οι τιμές των περισσότερων εμπορευμάτων καθώς και του χρυσού έχουν πολλαπλασιαστεί επί πέντε και βάλε φορές από το 2000 και μετά, δηλαδή από τότε που ουσιαστικά άρχισε το πάρτι με τις fiat φωτοτυπίες και η μεγάλη “κραιπάλη” εκτύπωσης από τις κεντρικές τράπεζες δια την θεραπείαν της κάθε οικονομικής “νόσου” που προέκυπτε και της πάσης πολιτικής “μαλακίας” που έκαναν οι πάσης φύσεως διοικούντες καθώς και οι “κολλητοί” τους πάσης φύσεως τραπεζίτες.

Με άλλα λόγια λοιπόν ο πραγματικός πληθωρισμός από το 2000 και μετά δεν ήταν της τάξης του 1 με 2% που μας ανακοίνωναν με τα παραπλανητικά τους στοιχεία οι απανταχού διοικούντες¨για να μας καθησυχάσουν, αλλά (χοντρικά) πέντε φορές μεγαλύτερος, δηλαδή της τάξης του 5 με 7%.

Έτσι σε αντίθεση με ότι υποστηρίζουν οι απανταχού διοικούντες καθώς και οι διάφοροι αβανταδόροι χειροκροτητές τους “Αμερικανοθρεμένοι” ή μη εκπρόσωποι της “νέας” οικονομίας, ο πληθωρισμός ήδη “είναι εδώ ενωμένος δυνατός” και έτσι αυτό που μένει να εξετάσουμε όλοι εμείς πια είναι το γιατί αυτός μετά από τόσες φωτοτυπίες δεν έχει μετατραπεί ακόμη σε υπερπληθωρισμό, διαλύοντας στην κυριολεξία το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.

Αρχικά λοιπόν θα πρέπει να επισημάνω ξανά πως ο κυριότερος λόγος για τον οποίο κατά την γνώμη μου δεν έχουν ανέβει ακόμη περισσότερο οι τιμές κάνοντας έτσι ακόμη πιο αισθητό τον πληθωρισμό, είναι το γεγονός ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες και κυρίως οι Κινέζοι με τα χαμηλά μεροκάματα τους και την συνεχή αύξηση της παραγωγικότητάς τους, ασκούν διαρκώς αποπληθωριστικές πιέσεις στην παγκόσμια οικονομία, κρατώντας έτσι χαμηλά τις τιμές.

Αυτή είναι κατά την γνώμη μου και η μεγάλη διαφορά των ημερών μας με την δεκαετία του 70', στην οποία ο πληθωρισμός εμφανίστηκε πολύ πιο γρήγορα και πολύ πιο έντονα από ότι σήμερα, παρ' όλο που το νέο χρήμα που είχε δημιουργηθεί τότε ήταν απειροελάχιστο σε σύγκριση με όλο αυτό το σημερινό χαρτομάνι και ηλεκτρο-μάνι που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια.

Διότι κατά την γνώμη μου λόγω της ύπαρξης του κομουνισμού, ουσιαστικά παρήγαγε μόνο ο μισός πλανήτης και με μισθούς ύψους δυτικών κρατών οι οποίοι δεν μπορούσαν εύκολα να μειωθούν για να δημιουργήσουν αποπληθωριστικές πιέσεις παρά μόνο να αυξηθούν, ενώ από την άλλη λόγω του “σιδηρούν παραπετάσματος” το νέο χρήμα που τυπωνόταν τότε συσσωρευόταν σε πολύ μικρότερη γεωγραφική περιοχή και σε πολύ λιγότερους τομείς απ' ότι συσσωρεύεται σήμερα.

Follow the money....

Για να μπορέσει λοιπόν κανείς να προβλέψει το εάν και πότε αυτός ο πληθωρισμός θα μετατραπεί τελικά σε υπερπληθωρισμό, θα πρέπει κατ' αρχάς να γνωρίζει εκ των προτέρων ποιο είναι το όριο πάνω από το οποίο η άνοδος του πληθωρισμού μετατρέπεται τελικά σε υπερπληθωρισμό, αλλά και το γιατί αυτό το όριο δεν έχει ξεπεραστεί ακόμη.

Για να κατανοήσουμε όμως καλύτερα το πώς και κυρίως το πότε δημιουργείται ένας πληθωρισμός, θα πρέπει κατά την γνώμη μου να ακολουθήσουμε νοητά την πορεία του νέου αλλά και του παλιού χρήματος, καθώς και των παραγόμενων νέων προϊόντων και υπηρεσιών της παγκόσμιας οικονομίας.

Και αυτό γιατί για να γίνει εύκολα αντιληπτός ένας πληθωρισμός δια της ανόδου των τιμών, θα πρέπει σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικά μέρος ή μια περιοχή (πχ μια χώρα) να υπάρξει μια μεγάλη και απότομη συσσώρευση χρήματος, ενώ από την άλλη τα αγαθά και τα προϊόντα σε αυτήν την περιοχή θα πρέπει να αρχίσουν να μειώνονται και να γίνονται όλο και λιγότερα και από κάποιο σημείο και μετά ίσως και δυσεύρετα.

Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο ο έντονος πληθωρισμός και ιδίως ο υπερπληθωρισμός εμφανίζεται κυρίως σε περιόδους πολέμου. Γιατί τότε από την μια η παραγωγή χρήματος συνήθως βρίσκεται στο ζενίθ λόγω των εξαιρετικών αναγκών που δημιουργεί ένας πόλεμος, ενώ από την άλλη η παραγωγή των πρώτων υλών και των προϊόντων συνήθως κατάσχεται για λόγους εθνικού συμφέροντος, ενώ ταυτόχρονα το διεθνές εμπόριο και η διακίνησή των διαφόρων υλικών και προϊόντων μειώνεται κατακόρυφα, λόγω των ειδικών συνθηκών που διαμορφώνει ένας πόλεμος.

Όμως αντίθετα από ότι πιστεύουν ή θέλουν να μας πείσουν για αυτό οι εκπρόσωποι της “νέας” οικονομίας ή μη, ο υπερπληθωρισμός ιστορικά δεν έχει εμφανιστεί μόνο σε περιόδους εξαιρετικών συνθηκών όπως ένας πόλεμος, αλλά και σε περιόδους ειρήνης κυρίως σε χώρες που δεν παρήγαγαν σχεδόν τίποτε παρά μόνο νέο φρεσκοτυπωμένο χρήμα σε φωτοτυπίες που στο τέλος δεν άξιζαν ούτε καν το χαρτί πάνω στο οποίο ήταν τυπωμένες, όπως για παράδειγμα συνέβη παλαιότερα στα πρώην κομμουνιστικά κράτη λίγο πριν καταρρεύσει ο κομουνισμός και τελευταία και στην Ζιμπάμπουε.

Το σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον όμως στις μέρες μας, από την μια μπορεί και επιτρέπει την χωρίς εμπόδιο παραγωγή και μετακίνηση προϊόντων και υπηρεσιών σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη του πλανήτη, ενώ από την άλλη διασκορπά και το χρήμα παντού και σε πολλά και διάφορα προϊόντα κυρίως όμως χρηματοοικονομικά, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να μην γίνεται εύκολα και γρήγορα αισθητός, παρ' όλο που οι “πρέσες” σήμερα δουλεύουν πια στο φουλ.

Επιπλέον το περισσότερο από το νέο χρήμα που παράγουν όλα αυτά τα τελευταία χρόνια οι κεντρικές τράπεζες των δυτικών κρατών, είτε καταλήγει στις διάφορες χρηματοοικονομικές αγορές (πχ χρηματιστήρια), είτε μέσω των εμπορικών ελλειμμάτων των δυτικών κρατών καταλήγει στις αναπτυσσόμενες χώρες, στις οποίες και δημιουργεί τελικά πληθωριστικές πιέσεις.

Από την άλλη όμως οι αναπτυσσόμενες χώρες και ιδίως η Κίνα αναπτύσσονται  με εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα τα έξτρα αυτά λεφτά είτε να επενδύονται εκ νέου από τους Κινέζους επιχειρηματίες παράγοντας ακόμη περισσότερα αγαθά και προϊόντα για τις “αχόρταγες” δυτικές κοινωνίες, είτε επενδύονται από την ίδια την Κινεζική κυβέρνηση σε Αμερικανικό χρέος κάνοντας έτσι κύκλο, είτε τελικά “παρκάρονται” προς τοκισμό στην ίδια την FED που τα δημιούργησε από την αρχή.

Κατά συνέπεια λοιπόν η ανισορροπία αυτή μεταξύ χρήματος και προϊόντων δεν έχει γίνει ακόμη έντονα αισθητή στην σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία και αυτός είναι κατά την γνώμη μου και ο κύριος λόγος που ο πληθωρισμός δεν έχει αυξηθεί ακόμη πολύ και απότομα, αλλά αυξάνεται σιγά σιγά.

Follow the crowd....

Όμως η κυριότερη αιτία για την εμφάνιση ενός έντονου πληθωρισμού σε ένα fiat σύστημα χαρτονομισμάτων, είναι στην πραγματικότητα το τι πιστεύουν και κυρίως το τι εμπιστοσύνη έχουν οι ίδιοι οι πολίτες στα fiat αυτά χαρτονομίσματα.

Και αυτό γιατί κάθε νομισματικό μέσο είτε αυτό είναι χρυσός, είτε είναι απλές φωτοτυπίες, είτε είναι μαρουλόφυλλα, αντλεί την αξία του και κατά συνέπεια την αγοραστική του δύναμη από το τι πιστεύει για αυτό το συναλλασσόμενο κοινό και από τίποτε άλλο.

Εάν λοιπόν το κοινό “άρει” την εμπιστοσύνη του προς το συγκεκριμένο αυτό χρήμα ως μέσο συναλλαγής, τότε το συγκεκριμένο νομισματικό μέσο μοιραία χάνει την αγοραστική του αξία και έτσι ο πληθωρισμός αρχίζει πια να μετατρέπεται σε υπερπληθωρισμό.

Όσο όμως ο αντισυμβαλλόμενος πολίτης εμπιστεύεται και κυρίως δέχεται το συγκεκριμένο μέσο ως μέσο ανταλλαγής των προϊόντων και των υπηρεσιών του πιστεύοντας ότι αυτό τη δεδομένη στιγμή έχει μεγαλύτερη αξία από τα αγαθά του και το κυριότερο ότι πάντα εκεί έξω θα υπάρχει κάποιος άλλος που θα το δέχεται ευχαρίστως για να ανταλλάξει κι αυτός τα δικά του αγαθά και υπηρεσίες, τότε υπερπληθωρισμός δεν μπορεί να υπάρξει, ακόμη και μαρουλόφυλλα να ανταλλάσσουμε αναμεταξύ μας που λέει ο λόγος.

Όμως σε ένα fiat σύστημα αυτό που συμβαίνει στην πράξη είναι ότι όσο αυξάνεται ο πληθυσμός των κυκλοφορούντων φωτοτυπιών, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες γίνονται ολοένα και πιο ακριβά και έτσι το κοινό σιγά σιγά χάνει την εμπιστοσύνη του προς το fiat αυτό νόμισμα.

Έχει λοιπόν αποδειχθεί ιστορικά, ότι όταν ο επί τις εκατό πραγματικός πληθωρισμός ξεπεράσει ένα όριο το οποίο δεν είναι προκαθορισμένο αλλά είναι διαφορετικό ανά περίσταση (πχ το 10%), τότε αυτή η “άρση” της εμπιστοσύνης προς το νόμισμα επιταχύνεται εκθετικά και έτσι εμφανίζεται σχεδόν πάντα υπερπληθωρισμός.

Και αυτό γιατί ο απλός κόσμος αρχίζει πια να φοβάται ότι οι τα υλικά και τα προϊόντα θα ακριβύνουν και άλλο στο άμεσο μέλλον και γι' αυτό προσπαθεί να ξεφορτωθεί άρον άρον τα χρήματά του αγοράζοντας ευχαρίστως σε όλο και μεγαλύτερες τιμές, προκειμένου να προλάβει πριν αυτές αυξηθούν περαιτέρω.

Ειδικά σε ένα σύστημα fiat χαρτονομισμάτων στο οποίο τα χρήματα δεν καλύπτονται από κάτι απτό αλλά αποτελούν απλές φωτοτυπίες, ο κόσμος είναι πολύ πιο εύκολο να άρει την εμπιστοσύνη του προς αυτές όταν κάποια στιγμή μοιραία και δια της συνεχόμενης αύξησης των τιμών συνειδητοποιήσει την απάτη που παίζουν οι διοικούντες πίσω από τις πλάτες του με το κάλπικο αυτό νόμισμα.

The (Monopoly) game over...

Έτσι λοιπόν πάντα το τέλος ενός fiat συστήματος έρχεται μοιραία κάποια στιγμή όταν ο πληθωρισμός ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο και διαφορετικό κάθε φορά όριο, τόσο όσο χρειάζεται για να χάσουν οι πολίτες την εμπιστοσύνη τους προς το νόμισμα.

Αυτό υπό τις υπάρχουσες συνθήκες μπορεί να συμβεί κατά την γνώμη μου είτε σιγά σιγά με το συνεχόμενο κόψε κόψε, είτε απότομα και με την βοήθεια κάποιου καταλύτη πχ κάποια χρηματοοικονομική ή πολιτική διαταραχή ή κάποιο πόλεμο, ο οποίος θα ανατρέψει άρδην τις παραπάνω εύθραυστες ισορροπίες και θα απελευθερώσει τον παγκόσμιο πληθωρισμό.

Γιατί όλα αυτά τα χρόνια με τις τόσες "ενέσεις" του νέου χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες, οι ισορροπίες έχουν ήδη διαταραχθεί και έτσι μπορεί οι διοικούντες και οι απανταχού χειροκροτητές τους να θέλουν να μας πείσουν ότι η παγκόσμια οικονομία δεν κινδυνεύει από τον πληθωρισμό, αλλά το χρήμα που έχει παραχθεί όλα αυτά τα χρόνια είναι “κάπου εκεί έξω” και κυρίως είναι έτοιμο ανά πάσα στιγμή να απελευθερώσει το “τζίνι” του υπερπληθωρισμού από το λυχνάρι που βρίσκεται όλα αυτά τα χρόνια.

Και όταν πια το “τζίνι” του υπερπληθωρισμού απελευθερωθεί, τότε θα είναι πλέον αργά κατά την γνώμη μου, γιατί όπως έχει αποδειχθεί περίτρανα και στο παρελθόν τότε θα είναι πολύ δύσκολο αυτό να μπει ξανά μέσα.

Μπορεί λοιπόν ο ασθενής (παγκόσμια οικονομία) να δείχνει σήμερα ότι είναι σχετικά υγιής και σε καλή κατάσταση, ή ότι κινδυνεύει από στασιμότητα και από αποπληθωρισμό, όμως η αλήθεια είναι ότι αυτός ήδη πάσχει από πληθωρισμό που κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε μια πολύ χειρότερη ασθένεια, αυτή του υπερπληθωρισμού.

Έτσι λοιπόν τώρα από την μια έχουμε τους εκπροσώπους της “νέας” οικονομίας οι οποίοι πιστεύουν ότι ο πληθωρισμός λέει είναι κάτι που εμφανίζεται μόνο κατά το στάδιο της ανάπτυξης λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για αγαθά και προϊόντα, ενώ από την άλλη έχουμε και πολλούς άλλους οικονομολόγους ή μη, οι οποίοι νομίζουν με την σειρά τους ότι ο πληθωρισμός και ειδικά ο υπερπληθωρισμός είναι κάτι που εμφανίζεται λέει μόνο σε περιπτώσεις ειδικών συνθηκών και ανακατωσούρας, όπως συμβαίνει πχ κατά την διάρκεια ενός πολέμου.

Αυτό που φαίνεται να αγνοούν όλοι αυτοί όμως, είναι πως για πρώτη φορά στην παγκόσμια οικονομική ιστορία έχει τυπωθεί εν καιρό ειρήνης τόσο νέο fiat χρήμα από τις κεντρικές τράπεζες σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου, που παλαιότερα ούτε σε περιπτώσεις πολέμου δεν τυπωνόταν.

Το ακόμη χειρότερο όμως είναι, ότι όλοι αυτοί φαίνεται να αγνοούν και το γεγονός ότι όπως έχει αποδείξει η ίδια παγκόσμια ιστορία, δεν είναι μόνο ο πόλεμος που οδηγεί τελικά σε πληθωρισμό, αλλά και πως ο ίδιος πληθωρισμός είναι αυτός που τις περισσότερες φορές κάποια στιγμή οδηγεί τελικά και σε πόλεμο.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”