Η “ζητιανιά του γείτονα”...

(The beggar -thy- neighbor)...

Οι οικονομικοί πόλεμοι μεταξύ κρατών είναι τόσο παλιοί όσο και οι κανονικοί πόλεμοι, με τα νομίσματα σε αυτή την περίπτωση να αποτελούν σχεδόν πάντα την “αιχμή του δόρατος” του κάθε κράτους.

Βασική επιδίωξη λοιπόν σε έναν τέτοιο “πόλεμο” ήταν και είναι, το κάθε κράτος υποτιμώντας το νόμισμά του κατά βούληση, να “επιφέρει” ένα ισχυρό οικονομικό πλήγμα στους οικονομικούς του “αντίπαλους”, κάνοντας έτσι πιο ακριβές τις εξαγωγές των άλλων και καθιστώντας ταυτόχρονα πιο φθηνές και άρα πιο ανταγωνιστικές τις δικές του εξαγωγές, για να καταφέρει με αυτό τον τρόπο να “αναζωογονήσει” την εγχώρια οικονομία.

Η αρχή γίνεται σχεδόν πάντα από το κράτος ή τα κράτη που χάνουν τον “πόλεμο” του οικονομικού ανταγωνισμού και συμπίπτει τις περισσότερες φορές χρονικά με μια οικονομική παρακμή και με την ραγδαία αύξηση της ύφεσης και της ανεργίας στο εσωτερικό της χώρας.

Τότε είναι που οι διοικούντες υπό την πίεση των αντιδράσεων της κοινωνίας, αντί να απελευθερώσουν την οικονομία μειώνοντας το κράτος, την φορολογία και τους μισθούς για να καταφέρει αυτή να βρει κάποιο “πάτημα” σε ένα χαμηλότερο επίπεδο από το σημερινό και να μπορέσει έτσι να επανακτήσει την χαμένη της ανταγωνιστικότητα, επιλέγουν σχεδόν πάντα την εύκολη και βραχυπρόθεσμα λιγότερο ανώδυνη λύση, αυτήν της υποτίμησης του νομίσματος.

Και αυτό όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά επειδή κανείς πολιτικός δεν τολμά σχεδόν ποτέ να πάρει μια δύσκολη και βραχυπρόθεσμα επώδυνη λύση, η οποία όμως από μακροπρόθεσμη άποψη είναι η σωστή και η ενδεδειγμένη.

Το σχέδιο λοιπόν που επιλέγεται σχεδόν πάντα για να κάνουμε πιο φθηνά και πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα και της υπηρεσίας μας, είναι αυτό της μείωσης των μισθών δια της πλαγίας οδού, δηλαδή δια της υποτιμήσεως του νομίσματος.

Έτσι αφού δια μέσω της κοπής χρήματος από το πουθενά και δια του πληθωρισμού υποτιμήσουμε στα “μουλωχτά” το νόμισμα μας ας πούμε κατά ένα 30%, κατόπιν δίνουμε και ένα 10% αύξηση στους μισθούς και δια αυτού του τρόπου τους “τουμπάρουμε τους παλιοχωριαταρέους”, που έλεγε παλαιότερα και ο Κωνσταντάρας στην ταινία “Υπάρχει και φιλότιμο”.

Το πρόβλημα εδώ όμως είναι ότι κανείς δεν έχει πια “φιλότιμο” και έτσι τις περισσότερες φορές αυτό που γίνεται στην πράξη είναι ότι και οι άλλες κεντρικές τράπεζες υποτιμούν και αυτές με την σειρά τους το δικό τους νόμισμα και κατά συνέπεια σχεδόν πάντα στο τέλος καταλήγουμε να πλέκουμε σε έναν πραγματικό νομισματικό “πόλεμο”, με σχεδόν όλους οικονομικά ηττημένους στο τέλος.

Έτσι τις πιο πολλές φορές όλα αυτά συνήθως οδηγούν σε περιορισμούς εισαγωγών, σε δασμούς και κανονικές και με τον νόμο ταρίφες, και έτσι στο τέλος ο οικονομικός αυτός πόλεμος τις πιο πολλές φορές καταλήγει και σε κανονικό.

Όμως αντίθετα με αυτό που πιστεύουν οι περισσότεροι, η ιστορία και η πραγματικότητα έχουν δείξει στην πράξη ότι ένα κράτος είναι οικονομικά δυνατό και εύρωστο όταν διαθέτει ένα δυνατό και αξιόπιστο νόμισμα.

Όταν η αξιοπιστία και η αγοραστική δύναμη του νομίσματός του “πάρει την κατηφόρα”, τότε αργά ή γρήγορα το ίδιο συμβαίνει και με την οικονομία του, αλλά το πιο σημαντικό και με την ίδια την κοινωνική συνοχή του και έτσι η διάλυση δεν αργεί να έρθει.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι όλοι οι παγκόσμιοι οικονομικοί ηγέτες της ιστορίας ήταν και παρέμειναν πραγματικοί ηγέτες όσο το νόμισμά τους ήταν και παρέμεινε ισχυρό και αξιόπιστο και πως όταν άρχισαν οι “παραχαράξεις” και οι υποτιμήσεις, άρχιζε και η οικονομική και όχι μόνον παρακμή.

Και όλα αυτά γιατί είναι γεγονός πως η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας ενός κράτους και μιας οικονομίας μέσω της καινοτομίας και της αύξησης της παραγωγικότητας, είναι μια πολύ δύσκολη και επώδυνη υπόθεση, ενώ από την άλλη μια υποτίμηση του νομίσματος μέσω της αύξησης του κυκλοφορούντος χρήματος αποτελεί πάντα μια πανεύκολη και μια σχετικά ανώδυνη βραχυπρόθεσμη λύση.

Το πρόβλημα όμως με την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μέσω της υποτίμησης του νομίσματος είναι ότι ελάχιστα αγαθά και προϊόντα παράγονται αποκλειστικά και εξ' ολοκλήρου σε μια χώρα από την αρχή μέχρι το τέλος τους.

Τις περισσότερες φορές στην πράξη για να παραχθεί ένα αγαθό ή ένα προϊόν σε μια χώρα, απαιτείται η εισαγωγή πρώτων υλών και διάφορων άλλων υλικών από άλλες χώρες, προτού το προϊόν ή το αγαθό αυτό πάρει την τελική του μορφή.

Κατά συνέπεια λοιπόν τις περισσότερες φορές μια υποτίμηση του νομίσματος έχει σχεδόν πάντα ως “παράπλευρη“ απώλεια την αύξηση του κόστους παραγωγής και κατά συνέπεια την σχεδόν ισόποση αύξηση της τελικής τιμής του προϊόντος, με αποτέλεσμα ο πιθανός εξαγωγέας να μην μπορεί να καρπωθεί στην πράξη την υποτίμηση αυτήν.

Από την άλλη αυτό που φαίνεται να διαφεύγει από τους περισσότερους υποστηρικτές της μεθόδου αυτής, είναι ότι “εξάγοντας” ύφεση στους γείτονές σου δια τις υποτιμήσεως του νομίσματος σου, μακροπρόθεσμα κάνεις και τους δικούς σου εξαγωγείς πιο φτωχούς, διότι με τις οικονομίες των άλλων χωρών σε ύφεση και την κατανάλωση τους σε πτώση, το πιο πιθανό είναι να μην βρίσκουν πελάτες για τα προϊόντα τους ούτε οι δικοί σου εξαγωγείς, παρόλο που αυτά τώρα έχουν γίνει συγκριτικά φθηνότερα.

Αυτοί είναι ίσως και οι λόγοι που στην πράξη κανένα σχέδιο υποτίμησης ενός νομίσματος με σκοπό την αύξηση των εξαγωγών, την μείωση της ανεργίας και την εν γένει αναζωογόνηση της εγχώριας οικονομίας, δεν πέτυχε τελικά τον στόχο του στο διάβα της οικονομικής ιστορίας.

Διότι εκτός των άλλων για να καταπολεμήσει κανείς την ανεργία του και να τονώσει τις εξαγωγές του, θα πρέπει πρωτίστως να διαθέτει παραγωγή, γιατί αλλιώς “βαρά στον γάμο του καραγκιόζη”, κάνοντας απλά φτωχότερους τους κατοίκους της χώρας του, όπως δηλαδή έκανε και ο Ανδρέας την δεκαετία του '80.

Γι' αυτό λοιπόν οι υποτιμήσεις και οι νομισματικοί “πόλεμοι” δεν παράγουν σχεδόν ποτέ από μόνες τους αυτό που υπόσχονται εξ αρχής, δηλαδή ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας, παρά μόνο πληθωρισμό, φτώχεια και διεθνή “ανακατωσούρα”.

Έτσι στις μέρες μας, χώρες με μεγάλα ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο τυπώνοντας απλά χρήμα από το πουθενά και υποτιμώντας με αυτόν τον τρόπο το νόμισμά τους, το μόνο που καταφέρνουν στο τέλος είναι να εξάγουν πληθωρισμό αυξάνοντας το κόστος παραγωγής όλων των εξαγωγικών κρατών και άρα και το δικό της εμπορικό έλλειμμα, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο ελλειμμάτων και χρέους και όχι αυτό που επιδιώκουν, δηλαδή την ανάκαμψη της δικής τους μη παραγωγικής οικονομίας.

Και όλα αυτά συμβαίνουν φυσικά γιατί από τότε που καταργήθηκε η σύνδεση των νομισμάτων με τον χρυσό, η “άγκυρα” του συστήματος έχει ουσιαστικά χαθεί και τα χαρτονομίσματα έχουν γίνει “φύλο και φτερό στον άνεμο”, αλλά ταυτόχρονα και “όπλα” οικονομικής και κοινωνικής χειραγώγησης του κάθε “πικραμένου” πολιτικού και κεντρικού τραπεζίτη.

Όμως άπαξ και η παραγωγή έχει αλλάξει “χέρια”, δεν είναι τόσο εύκολο να επιστρέψει από εκεί που έφυγε ή και να στηθεί από την αρχή με τέτοια τερτίπια και τέτοιες σοφιστείες.

Ούτε είναι εύκολο να διασώσει κανείς με τέτοιου είδους αλχημείες μια παρακμάζουσα και χαμένη από “χέρι” οικονομία, που λόγω της κακής διαχείρισης και της σπατάλης των οικονομικών πόρων της έχει καταστεί πια μη ανταγωνιστική.

Το γεγονός λοιπόν ότι και στο παρελθόν παρόμοιες πολιτικές υποτίμησης των νομισμάτων οδήγησαν απλά σε πληθωρισμό, οικονομική καταστροφή και τελικά σε συμβατικό πόλεμο, δεν φαίνεται να αποτρέπει σχεδόν καμιά κεντρική τράπεζα ή κράτος από το να το προσπαθήσει ξανά και ξανά.

Γιατί μάλλον και σε αυτή τη περίπτωση:

“Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά”

Ο “Καθηγητής Λυκείου”