Το “φάντασμα” του πληθωρισμού...

Το βασικότερο αντεπιχείρημα των οπαδών της νέας οικονομίας, απέναντι στο επιχείρημα ότι η δημιουργία χρήματος από το “πουθενά” δημιουργεί πληθωρισμό, είναι η παρακάτω ρητορική ερώτηση:

“Αφού όλα αυτά τα χρόνια η FED έχει δημιουργήσει τόσο χρήμα, γιατί ο πληθωρισμός παραμένει ακόμη σε χαμηλά επίπεδα;”

Κατ' αρχάς θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι πληθωρισμός είναι στην ουσία η αύξηση του χρήματος σε κυκλοφορία. Η αύξηση των τιμών είναι το λογικό επακόλουθο αυτής της αύξησης του χρήματος. Αυτό συμβαίνει γιατί συνήθως η αύξηση του προσφερόμενου χρήματος δεν συμβαδίζει με αυτήν της παραγωγής νέων προϊόντων, οπότε και παρατηρείται το φαινόμενο, περισσότερα χρήματα να αντιστοιχούν σε λιγότερα προϊόντα.

Για να το κάνουμε πιο εύκολα αντιληπτό αυτό, το πως δηλαδή η αύξηση του χρήματος σε κυκλοφορία οδηγεί τελικά και σε αύξηση των τιμών των προϊόντων, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα απλουστευμένο παράδειγμα:

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι τα μόνα που υπάρχουν στη γη είναι ένα σακί από σιτάρι και ένα δολάριο. Τότε αφού δεν θα υπάρχει τίποτε άλλο για να αντιστοιχηθεί με αυτό το δολάριο, παρά μόνο ένα σακί από σιτάρι, μοιραία αυτό θα “αξίζει” ένα δολάριο.

Κατόπιν ας υποθέσουμε ότι τον επόμενο χρόνο η παραγωγή του σιταριού πάει καλύτερα και παράγονται σε όλο τον κόσμο 2 τσουβάλια από σιτάρι, αλλά ταυτόχρονα αυξάνεται και η παραγωγή νέου χρήματος με το να υπάρχουν συνολικά 10 δολάρια. Τότε σε αυτή την περίπτωση το κάθε σακί σιτάρι θα “αξίζει” μοιραία πια 5 δολάρια.

Το παραπάνω παράδειγμα αποτελεί ουσιαστικά μια απόδειξη μιας οικονομικής πραγματικότητας δια μέσου της κοινής λογικής, κάτι που όμως οι οπαδοί της νέας οικονομίας αδυνατούν να κατανοήσουν, είτε λόγο προκατάληψης είτε λόγω μειωμένης οικονομικής “αντίληψης”.

Κατά την γνώμη μου λοιπόν ένας από τους βασικότερους λόγους για τους οποίους δεν έχει φανεί ακόμη έντονα ο αυξημένος πληθωρισμός, είναι κατ' αρχάς γιατί τα στοιχεία υπολογισμού του πληθωρισμού “μαγειρεύονται” από την ίδια την FED.

Αυτό γιατί η FED έχει ουκ ολίγες φορές τροποποιήσει τα τελευταία χρόνια τα “προϊόντα” και τις υπηρεσίες που συμμετέχουν στον δείκτη τιμών καταναλωτή. Έτσι αν χρησιμοποιήσει κανείς τα “δείγματα” υπολογισμού του πληθωρισμού που χρησιμοποιούσε η ίδια η FED την δεκαετία του 1970, θα διαπιστώσει ότι ο τωρινός πληθωρισμός τρέχει με πολύ μεγαλύτερα νούμερα από αυτά που ανακοινώνονται τώρα στις ΗΠΑ.

Αλλά η FED δεν είναι η μόνη που “δημιουργεί χρήμα από το πουθενά” αγοράζοντας εταιρικά, κρατικά ομόλογα ή άλλα assets. Το ίδιο κάνουν και οι τράπεζες εκμεταλλευόμενες τους υπάρχοντες χρηματοπιστωτικούς κανόνες που βέβαια έχει καθορίσει πάλι η ίδια η FED, δημιουργώντας και αυτές με την σειρά τους νέο χρήμα από το “πουθενά”.

Αυτό γίνεται γιατί μια τράπεζα εκμεταλλευόμενη το σύστημα των κλασματικών αποθεματικών, μπορεί και κρατά ως αποθεματικό το 10% των χρημάτων που καταθέτει ένας πελάτης, ενώ το υπόλοιπο 90% το δανείζει, θεωρώντας όμως ταυτόχρονα το 100% των παραπάνω χρημάτων ως διαθέσιμα για πιθανή ανάληψη από τον πελάτη. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν όσο τα χρήματα μετακινούνται από πελάτη σε πελάτη και από τράπεζα σε τράπεζα, είναι δυνατόν στο τέλος να πολλαπλασιαστούν από το σύστημα έως και κατά 9 φορές.

Επιπλέον κατά την διάρκεια τόσο της δεκαετίας του 90 όσο και των αρχών αυτής του 00, ο πληθωρισμός διατηρήθηκε χαμηλός όχι διότι δεν “έμπαινε” νέο χρήμα στο σύστημα, αλλά εξαιτίας του αποπληθωρισμού που εισήγαγαν στην δύση οι αναπτυσσόμενες οικονομίες και ιδίως αυτή της Κίνας, λόγω της αύξησης της παραγωγικότητας.

Για να το καταλάβουμε αυτό, ας υποθέσουμε ότι ο πληθωρισμός που θα διατηρούσε κανονικά όλο αυτόν τον καιρό ο δυτικός κόσμος θα ήταν ένα +8%. Με το να εξάγει όμως η Κίνα τα φθηνότερα προϊόντα της στην Δύση εισήγαγε με αυτά έναν αποπληθωρισμό της τάξεως του -5%. Έτσι ο τελικός πληθωρισμός που καταγράφεται σε αυτή την περίπτωση είναι ο προστιθέμενος (+8-5%) δηλαδή ένα +3%. Στην πράξη λοιπόν αυτό που “πάθαμε”, ήταν να μην καταφέρουμε να επωφεληθούμε εξολοκλήρου από αυτήν την μεγάλη αύξηση της παραγωγής και την μεγαλύτερη μείωση των τιμών, που αυτή θα απέφερε υπό κανονικές συνθήκες μηδενικού πληθωρισμού.

Ακόμη είναι γεγονός ότι ένας πληθωρισμός αργεί να φανεί, διότι απαιτείται κάποιος χρόνος έως ότου το χρήμα αρχίσει να κυκλοφορεί από λογαριασμό σε λογαριασμό και από χέρι σε χέρι και έτσι δεν γίνεται αμέσως αντιληπτός από την ίδια την οικονομία. Έτσι καταφέρνει στην αρχή να κρύβεται, κινούμενος όπως ένα “φάντασμα” και αυτό φυσικά δίνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε αυτούς που καρπώνονται το νέο χρήμα στα πρώτα του στάδια.

Το σημαντικότερο από όλα αυτά όμως, είναι ότι το περισσότερο από όλο αυτό το καινούργιο χρήμα που εκδίδει τόσο καιρό η FED βρίσκει τελικά καταφύγιο σε πολλά και διαφορετικά assets, όπως οι μετοχές, τα ομόλογα, το κρατικό χρέος, καθώς και άλλα σύγχρονα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Έτσι αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι να “πληθωρίζονται” οι τιμές αυτών των “προϊόντων”, τις περισσότερες φορές σε επίπεδα φούσκας και να την “γλιτώνουν” έτσι οι τιμές των προϊόντων “δειγμάτων” που χρησιμοποιούνται για την μέτρηση του πληθωρισμού.

Όλο αυτό το καιρό όμως που η FED σφυρίζει αδιάφορα για το πρόβλημα, το "τέρας" του πληθωρισμού έχει ήδη δείξει τα “δόντια” του στη Ασία. Και επειδή οι Ασιάτες δεν έχουν λόγο να μαγειρεύουν τα στοιχεία τους, διότι αυτοί δεν έχουν άλλωστε να κρύψουν και τίποτε, έχουν συνειδητοποιήσει ήδη το πρόβλημα και γι' αυτό αυξάνουν συνεχώς τα επιτόκια τους.

Η εξήγηση για αυτή την μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού στις Ασιατικές χώρες είναι στην πράξη πολύ απλή. Οι ΗΠΑ τρέχουν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα με τις Ασιατικές χώρες. Έτσι πάρα πολλοί Ασιάτες ιδιοκτήτες εξαγωγικών επιχειρήσεων, εξάγουν στις ΗΠΑ την παραγωγή τους και πληρώνονται σε δολάρια. Επειδή όμως αυτοί πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους (μισθοδοσία, φόρους κτλ) στο νόμισμα τις χώρας τους, πηγαίνουν στην κεντρική τράπεζα τους και αλλάζουν τα δολάρια τους στο τοπικό νόμισμα.

Η κεντρική τράπεζα λοιπόν τότε, δημιουργεί το αντίστοιχο ποσό στο τοπικό νόμισμα για να μπορέσει να εκπληρώσει αυτήν την συναλλαγή. Έτσι είναι φυσικό να δημιουργείται πληθωρισμός, διότι πλέον περισσότερο χρήμα αντιστοιχεί σε λιγότερα προϊόντα, μια που θα πρέπει να λάβει κανείς υπόψιν του και το γεγονώς ότι ένα μεγάλο μέρος της τοπικής παραγωγής αυτών των χωρών εξάγεται.

Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν, το “φάντασμα” του πληθωρισμού ήδη πλανάται πάνω από τις περισσότερες χώρες, “χτυπώντας” όλο και περισσότερο τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα, διότι θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αύξηση των τιμών που εισάγει ένας πληθωρισμός, ευνοεί περισσότερο αυτούς που έχουν την μεγαλύτερη και καλύτερα κατανεμημένη περιουσία, δημιουργώντας έτσι ακόμη μεγαλύτερη ανισοκατανομή του πλούτου.

Έτσι τώρα πολλοί άνθρωποι έχουν βγει στους δρόμους, διότι τα μέτρα λιτότητας για τον περιορισμό του χρέους από τη μια και η ακρίβεια στα βασικά προϊόντα διατροφής που δημιουργεί το “τέρας” του πληθωρισμού από την άλλη, σπρώχνουν τους πολίτες αργά αλλά σταθερά στην φτώχεια και στη ανέχεια, ενώ τα αντίστοιχα κράτη τους προς την δίνη του τρίτου παγκοσμίου πολέμου.

Το “τέρας” λοιπόν του πληθωρισμού, που τόσα χρόνια “έτρεφαν” οι διοικούντες με την λανθασμένη οικονομική πολιτική τους, έχει ήδη ξεφύγει από το κλουβί του και εκτιμώ ότι από τα πρώτα και κυριότερα “θύματα” που θα “κατασπαράξει”, θα είναι τελικά αυτά που το δημιούργησαν.

Ο “Καθηγητής Λυκείου”